Alzheimer Hastası Yakınlarına Öneriler

Hasta olmak kadar, hasta yakını olmak da oldukça zor bir süreç. Hele ki bu, Alzheimer gibi uzun ve psikolojik açıdan yıpratıcı bir hastalık olunca… Ancak bir hasta yakını olarak kendinizi ihmal etmeyerek ve bir hastaya değil, yakınınıza yardım ettiğinizi düşünerek kendiniz ve hastanız için bu süreci daha kolay hale getirebilirsiniz.

Alzheimer hastalığı düşünme, hatırlama, yargılama, mantık yürütme, kişilik değişikliği gibi bilişsel fonksiyon bozuklukları gibi bulgularla seyreden demans (bunama) hastalıklarının en sık görülen formu. Genellikle ileri yaş hastalığı olduğunu söyleyebileceğimiz Alzheimer hastalığının özellikle 65 yaşından sonra görülme sıklığı giderek artıyor. Yapılan çalışmalarda 65-70 yaş aralığında görülme sıklığının yüzde 4-5 olduğunu gösteriyor. Yaşla birlikte görülme sıklığı artarken hastaların yaklaşık yarısının 75-80 yaş aralığında olduğunu söyleyebiliriz. Ülkemizde yapılan bir çalışmada ise 70 yaş üzerinde görülme sıklığı yaklaşık yüzde 10 olarak bulunmuştur.

Alzheimer’da Ev Yaralanmalarına Karşı Önlem

Hastanızın ev içinde düşme ve çarpmalarını önleyerek hasta güvenliğini sağlamanız için basit düzenlemeler yapabilirsiniz:

1. Eşyaların yerinin hastanızın alışkın olduğu şekilde kalmasına ve mümkünse düzenin değişmemesine özen gösterin.

2. Halı kenarlarını bantlayın, kaymaz paspaslar kullanın.

3. Koridor ve odalardaki gereksiz eşyaları kaldırın.

4. Giriş-çıkış kapılarına ve balkon kapılarına sürgü taktırın.

5. Gece yataktan düşmesini engellemek için önlem alın.

6. Evde düşmesine neden olabilecek malzeme ve eşyaları düzenleyin (kabloların mobilya arkasına alınması, kırılacak ve çarpacak eşyaların kaldırılması gibi).

7. Evde bulunan ilaçları ve temizlik malzemelerini kapalı bir dolapta bulundurun.

8. Geceleri tuvaleti kolay bulabilmesi için koridorların gece lambası ile aydınlatılmasını sağlayın.

9. Banyo duşları bariyersiz olmalı, tuvalet ve banyoya ise özel el tutacakları yaptırın.

Alzheimer’da Uyku Düzeninin Önemi

1. Hastanızın gün içinde uyanık ve fiziksel olarak aktif olması, gece rahat uyumasını sağlayabilir. Bu nedenle gün içinde uyanık kalmasını sağlamanızda fayda var.

2. Hastanızın uykusunu kaçıracak çay, kahve gibi içecekleri ise yatmaya yakın saatlerde vermemeye özen gösterin. Yatmadan önce tuvalete gitmesini hatırlatın.

3. Yatak odasının sessiz ve karanlık olmasını sağlayın. Oda ısısının çok sıcak ya da çok soğuk olmamasına dikkat edin.

Alzheimer’da Hayal Görme Başlandıysa Ne Yapılmalı?

Hastanız hayal görmeye başladığında mutlaka doktorunuzu bilgilendirin. Doktorunuz bu hayallerle ilgili tedaviler uygulayacak ve önerilerde bulunacaktır. Hastanızla hayalleri konusunda tartışmayın, o esnada onunla gülümseyerek konuşun. Daha fazla huzursuz olmaması için sakin davranın ve ona güvende olduğunu hissettirin. Dikkatini başka yöne çekmeye çalışın.

Hastanız Sizi Tanımayabilir

Hastanızın sözleri ve davranışları sizin için üzücü olabilir, bunun hastalıkla ilgili bir durum olduğunu kendinize sürekli hatırlatın. Hastanıza sabırlı, sakin ve sevecen davranmaya çalışın. Kesinlikle ısrarcı olmayın. Örneğin, kim olduğunuz konusunda onunla tartışmayın, bunun yerine fotoğraflarla kendinizi ona hatırlatmaya çalışın.

Kendinizi İhmal Etmeyin!

Alzheimer hastasının bakımı oldukça zor ve yorucu olduğundan bu durumu diğer aile bireylerinizle ve yakınlarınızla paylaşabilirsiniz. Hastanızla ilgilenirken mümkün olduğu kadar her gün kendinize birkaç saat ayırmayı ihmal etmeyin. Günlük aktivitelerinizden ve sosyal yaşantınızdan fazla kopmamaya çalışın. Siz iyi olduğunuzda hastanıza daha iyi bakabileceğinizi unutmayın.

Alzheimer’da Müziğin Önemi

Müziğin Alzheimer hastalığı üzerine olumlu etkileri uzun yıllardır bilindiği gibi, bu konuda oldukça fazla sayıda çalışma da mevcut. Peki nasıl oluyor da müzik beyin aktiviteleri üzerine olumlu etkiler yapıyor? Birçok kitap ve filminden tanıdığımız ünlü Nöroloji Uzmanı Dr. Oliver Sacks bu konuda müziğin duyguları, duyguların da anıları canlandırdığını, başka hiçbir şeyin yapamayacağı şekilde hastaların anılarını hatırlattığını söylemiştir. Yani hastanın eskiden bildiği ve dinlediği şarkılar, eski anılarını anımsamasını sağlıyor. Başka bir çalışma da demans (bunama) hastalarında en son müzik yeteneğinin kaybolduğunu göstermiştir. Bu nedenle ileri evre Alzheimer hastalarına dahi tekrar bazı şeyleri kazandırmak ve öğretmek için en iyi yol müzik olabilir.

Enstrüman çalmayı bilen hastalarda özellikle bunu kullanmak oldukça yarar sağlayabilir. Hatta hareket fonksiyonları yeterli olan hastalarda müziğin ritmini kullanarak yapılan danslar hastaların sarılma, dokunma duyularının ve bununla birlikte güven duygusunun artması ve anılarının canlanmasında güzel bir yol olabilir. Ayrıca müziğin bildiğimiz gibi rahatlatıcı ve sakinleştirici etkisi vardır. Hastalarda yapılan farklı çalışmalarda müziğin ajitasyonu, anksiyeteyi, saldırganlığı, uyku bozukluklarını, hatta bilişsel ve fiziksel fonksiyonları düzeltici etkileri olduğu bildirilmiştir.

Alzheımer Hastalığını Geciktirecek Önlemler

• Damar sertliğine neden olan yüksek tansiyon, şeker, kolesterol yüksekliği, sigara kullanımı gibi nedenler varsa bunların önlenmesi: Alzheimer veya ileride gelişebilecek demans (bunama) hastalığını önlemenin yolları öncelikle bu hastalıklara neden olabilecek diğer hastalıkların bilinmesi ve bunlara karşı yapılacak mücadele ile başlar.
• Düzenli egzersiz yapmak: Özellikle düzenli yürüyüş yapanlarda unutkanlık ve demans gelişme riskinin daha düşük olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir.
• Sosyal ilişkilerde bulunmak ve aktif olmak: Bu ayrıca stres, depresyon anksiyete gibi diğer risk faktörlerinin azaltılması için de önemlidir.
• Düzenli ve dengeli beslenmek.
• Stresi azaltmak.
• Zevkle yapabilecek uğraşılar bulmak ve yapmak: Hobileriniz varsa bunları devam ettirin.
• Düzenli uyku.
• Sigara içiliyorsa bırakmak.

GÜÇLÜ HAFIZA İÇİN:

• Bulmaca, sudoku çözün.
• Scrabble gibi strateji gerektiren oyunlar oynayın.
• Çok fazla gazete, dergi ve sevilen türdeki kitapları okuyun.
• Müzik aleti çalmak, yabancı dil öğrenmek gibi yeni hobiler ve uğraşılar edinin, bunları öğrenmek için çaba harcayın.

Beynin sağ yarıküresinin sağladığı bir eylem olan şarkı söylemenin Alzheimer üzerinde etkisi olabileceği tahmin ediliyor. Çünkü müzik ritmi dışında diğer fonksiyonları da olan şarkı söyleme eylemi beynin sol yarıküresini ve hatta görme merkezini de uyararak birlikte çalışmasını sağlıyor. Böylece beyin bir şekilde uyarılıyor.

HAY AKSİ, UNUTTUM!

Unutkanlığınızın günlük yaşantınızı olumsuz etkilememesi için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:

• Günlük işlerinizi, planlarınızı, randevularınızı ve yapacaklarınızı not alın.
• Alışverişe çıkarken liste yapın.
• Önemli telefon numaralarını bir yere yazın.
• Bir şeyi nasıl yapacağınızı unutuyorsanız yapış sırasını yazın.
• Koyduğunuz eşyaları (anahtar, gözlük gibi) bulamıyorsanız hep aynı yere koymaya dikkat edin.
• Randevularınızı hatırlatması için saat kurun.
• Birisiyle konuşurken dikkatinizi ona verin. Mümkünse bu konuşmaları sessiz ortamlarda yapın.