Böbrek Kanseri: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Kanserler hem ülkemizde hem de dünya genelinde görülme sıklığı önemli ölçüde artan hastalık gruplarındandır. Kalp ve damar hastalıklarından sonra en fazla ölüme yol açan hastalık grubu olan kanserler, vücudun birçok doku ve organını etkileyebilir veya dokular arası yayılım gösterebilir. Kanserin vücutta gerek doğrudan gerekse başka dokulardan metastaz yoluyla etkileyebildiği organlardan bir tanesi de böbreklerdir. Temel görevi kanı temizleyerek zararlı atıklardan arıtmak ve idrar üretmek olan böbrekler, her biri bir yumruk büyüklüğüne sahip olmak üzere vücutta iki adet bulunan organlardır. 

Böbrek kanseri, günümüzde daha sık oranda tanı almaya başlayan ve genç hasta grubunda da tanı sıklığı artmaya başlayan bir hastalıktır. Erken evrede teşhis edildiğinde tedavi başarısı yüksek olan böbrek kanserleri, doğru zamanda doğru yöntemle tedavi edilmesi halinde sağkalım açısından yüz güldürücü sonuçlara sahiptir. Bu nedenle diğer birçok kanser türüne oranla başarı oranı daha yüksek olsa da kanserin erken evrede teşhis edilmiş olması çok büyük bir öneme sahiptir.

Böbrekte meydana gelen kötü huylu tümörler, böbrek kanseri olarak adlandırılır. Böbrek kanseri başlığı altında, böbreğin idrarı oluşturan dokularından ve böbrekte idrarın toplandığı dokulardan köken alan iki farklı kanserden bahsedilmektedir. Böbrek kanseri olgularının çoğunluğu, böbreğin idrarı oluşturan dokularından köken alır ve renal hücreli karsinom olarak adlandırılır. Genellikle yetişkin yaş grubunu etkileyen ve ikinci sıklıkta görülen ikinci böbrek kanseri türü ise, böbrekte idrarın toplandığı dokulardan köken alan ve ürotelyal karsinom olarak adlandırılan kanserdir. Böbrek kaynaklı kanserler, hem kadın hem erkek bireyler için en yaygın görülen 10 kanser türü arasında yer almaktadırlar. Erken evrede tespit edilen böbrek kanserlerinin çok büyük bir kısmı metastaz gerçekleşmeden önce tedavi edilebilir. Fakat herhangi bir nedenle teşhisin gecikmesi halinde böbreklerdeki tümörler çok büyük boyutlara ulaşabilir ve farklı dokulara metastaz yapabilir.

Böbrek kanseri, genellikle henüz yeni oluşmaya başladığı en erken evresinde hastalarda herhangi bir belirtiye yol açmaz ve günümüzde sıklıkla başka nedenlerle karın boşluğu görüntülemesi için yapılan ultrason, MR (manyetik rezonans) veya BT (bilgisayarlı tomografi) uygulamaları sırasında tesadüfi olarak teşhis edilmektedir. 

Böbrek kanserinin ilerlemesine bağlı olarak zamanla hastada bazı şikayetler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında en sık görülen şikayetler şunlardır: 

• İdrarda kan görülmesi
• Sırt ve yan gövde ağrıları
• İştahta azalma
• Kilo kaybı
• Nedeni bilinmeyen ateş yüksekliği
• Yorgunluk
• Karnın yan kısmında hissedilen yumru
• Ayak bileklerinde veya bacaklarda şişlikler (ödem)
• Kansızlık (anemi) 

Böbrek kanserinin gelişiminde etkili olduğu bilinen çeşitli risk faktörleri söz konusudur. Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımı ve obezite böbrek kanseri gelişme olasılığını artırdığı bilinen önemli risk faktörleridir. Bu iki en sık risk faktörünün yanında böbrek kanseri gelişimi açısından risk oluşturan bazı diğer durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Uzun süreli ağrı kesici kullanımı
• İlerlemiş böbrek hastalıklarının varlığı
• Genetik yatkınlık (ailede böbrek kanseri veya farklı bir böbrek hastalığı öyküsünün bulunması)
• Bazı kalıtsal hastalıklar
• Kadmiyum, asbest ve çeşitli kimyasal maddelere maruz kalmak
• Lenfoma
• Hipertansiyon

Bu durumlar böbrek kanseri görülme olasılığını yükselten risk faktörleridir ancak bunlardan herhangi birinin veya birkaçının varlığı, mutlaka böbrek kanserinin gelişeceği anlamına gelmez. Bunlardan hiçbirine sahip olmayan kişiler de böbrek kanserine yakalanabilirler.

Belde ve gövdenin yan kısımlarında haftalar süren ağrılar, böbrek kanseri teşhisi alan birçok hastanın sağlık kuruluşuna başvurma nedenidir. Bu gibi semptomlarla hastanelere başvuran hastalarda böbrek kanserinden şüphelenilmesi halinde genellikle ilk olarak fiziksel muayene uygulanır. Bu muayene ile karnın yan kısmında ele gelen yumruların varlığı araştırılır. Fiziksel muayenenin ardından kan ve idrar tahlilleri ile böbrek fonksiyonları incelenir. Ultrason, bilgisayarlı tomografi veya MR gibi tıbbi görüntüleme teknikleri kullanılarak böbreklerde tümöre yönelik gerekli incelemeler yapılır. Böbrekte kitle saptanması sonrasında hastanın ve kitlenin özelliklerine bağlı olarak tanı ve tedavi amacıyla; sadece kitlenin çıkartılması, kitle ile birlikte böbreğin çıkartılması ya da sadece biyopsi yoluyla tümörden parça örneği alınması söz konusu olabilir. Kitlenin patolojik incelemesi sonrası böbrek kanseri teşhisi konulmaktadır. Kanserin kökeni ve evresi belirlendikten sonra tedavi yaklaşımı belirlenerek bir an önce süreç başlatılır.

Böbrek kanseri belirtileri başlığında da açıklandığı gibi birçok böbrek kanseri olgusunda gövdenin çeşitli bölümlerinde ve özellikle de yanlarda ağrı söz konusudur. Bununla birlikte böbreklerin temel işlevinin kanı süzmek ve idrar üretmek olması sebebiyle idrar çıkışına ilişkin bazı bozukluklar meydana gelebilir. İdrarda kan görülmesi, böbrek kanserinde sıklıkla görülen bir durumdur. Fakat kanlı idrar rengi her zaman kırmızı renkli olmaz. Pembe veya kahverengi renkli idrar da hematüri anlamına gelebilir. İlerleyerek çevre dokulara metastaz yapmış böbrek kanserlerinde kemik ağrıları, nefes darlığı, kanlı balgam çıkarma gibi farklı semptomlar da gözlenebilir. Herhangi bir böbrek kanseri semptomunun görülmesi halinde vakit kaybedilmeden sağlık kuruluşlarına başvurulması, tedavi başarısı açısından çok önemlidir.

Böbrek kanserinde tedavi, kanserin evresine ve yayılmışlık durumuna göre tek bir teknik veya birkaç tedavi tekniğinin birlikteliği şeklinde gerçekleştirilebilir. Genellikle ilk tedavi yaklaşımı ameliyat ile sadece kitlenin ya da kitle ile birlikte böbreğin çıkartılması şeklindedir. Yalnızca böbrekler ile sınırlı kalmış kanserlerde ameliyat, tedavide tek başına bir yöntem olarak tercih edilebilir. Böbreklerin belirli bir kısmının veya yalnızca bir tanesinin alınması halinde hasta yaşamını diyaliz desteğine ihtiyaç duymadan devam ettirebilir. Fakat her iki böbreğin de alınmış olması veya kalan böbrek fonksiyonunun yetersiz olması halinde diyalize ihtiyaç duyulur.

Böbrekteki çok küçük çaplı tümörlerde hastanın özelliklerine göre, tedavisiz ancak yakın takip ya da dondurma (kriyoablasyon) veya ısıtma (radyofrekans ablasyon) gibi cerrahi olmayan tekniklerle kanser hücrelerini öldürmeye yönelik bir tedavi yaklaşımı izlenebilir. Böbreğin ötesine yayılarak metastaz yapmış kanserlerde ise bağışıklık sistemi tedavisi (immünoterapi) ya da akıllı ilaçlarla hedefe yönelik tedavi uygulamalarına başvurulur. İlerlemiş ve yayılmış böbrek kanserlerinde, kanserli dokuların mümkün olduğunca çıkarılmasını amaçlayan cerrahi operasyonlar da tedavinin bir parçasını oluşturur. 

Eğer siz de böbrek kanseri belirtileri yaşıyorsanız veya ailenizde böbrek kanseri öyküsü var ise bir sağlık kuruluşuna başvurarak muayeneden geçmenizde fayda vardır. Düzenli tarama ile olası bir kanser başlangıcının erken dönemde tespit edilmesini sağlayarak tedavi olabilir, kanseri hayatınızdan tamamen çıkarabilirsiniz. Kanserde erken tanı hayat kurtarıcı olmaktadır.