
okuyabilirsiniz.
Sağlıklı
olmak ve sağlıklı kalmak için, 7’den 70’e hepimiz için en gerekli ve en önemli
aktivitelerden biri de spor yapmak. Peki, hangi yaşta hangi spor? Anadolu
Sağlık Merkezi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Semih Akı
sorularımızı yanıtladı.

Çocukluk çağında spor konusundaki
görüşleriniz nelerdir?
Günümüzde
ve hatta bundan 50 yıl öncesinde yapılan büyük çalışmalar, sporu günümüzde
sadece yetişkinlerin değil, 7’den 70’e herkesin yapması gerektiği konusunda net
bilgiler sunuyor. Hekimler sporu sadece yetişkinlerin bazı hastalıklarını
tedavi etmek için değil başta şeker, tansiyon, şişmanlık, koroner arter hastalıkları,
osteoporoz gibi hastalıklardan korunmak ve bunlara bağlı görülebilen erken
ölümlerin önüne geçmek için de öneriyor. Ailelerin ve çocukların spor
tercihinde, ekranda çok gördükleri bir spor dalı genelde öne çıkıyor, bu
anlamda futbol, basketbol ve voleybol en revaçta olan spor dalları. Bu spor
dalları çok popüler olmalarına karşın ilerleyen yaşlarda yapmaya çok da uygun
değildirler. O nedenle aileler, çocuklarının spor seçiminde öncelikle keyif
alacakları bir spor çeşidini tercih etmeleri konusunda yardımcı olmalılar. Seçilecek
spor çocuğun yaşına, cinsiyetine, yeteneğine ve daha da önemlisi fizyolojik
yaşına uygun olması gerekir. Çocuklar kronolojik (takvimsel) yaşlarına göre
aynı olsa da, kendi fiziksel, beyinsel ve olgunlaşma düzeyine göre farklı oranlarda
gelişir ve büyür. Biliriz ki çocuğun gelişiminde 3-5 ayın bile önemi var.
Çocuklarda hangi yaşta hangi spor
yapılmalı?
Çocukların
yaşları aynı olsa da fizyolojik yaşları bir olmayabilir. Dolayısıyla, spor
tercihlerinde fizyolojik yaş da mutlaka göz önüne alınmalı. Aksi halde spor
yapalım derken spor yaralanmasına maruz kalmamız kaçınılmaz olabiliyor. Takvim
yaşına göre şöyle bir genelleme yapılabilir:
2–3 yaş: Sadece koşma, yakalama, zıplama
gibi temel hareketleri yapabilirler. Dolayısıyla bu yaşta bir spor tercihi
yapmak yerine bunların içinde olduğu aile bireyleri ve arkadaşları ile oyunları
seçmelidir aileler. Bu amaçla bahçede koşma, yürüme, dans etme, suda gözetim
altında oynama ve ciddi deneyimli kişiler eşliğinde jimnastik seçilebilir.
4–6 yaş: Dans etme, yüzme, jimnastik, ip
atlama, elim sende, sek sek oynayabilir, üç tekerlekli bisiklete binebilirler.
Bu yaşta çok deneyimli kişiler eşliğinde yüzme ve jimnastik başlanılabilir.
Altı yaşından sonra çocuklarda güvenli ve kontrollü hareket yapma yeteneği
gelişir ve spor tercihleri yavaş yavaş oluşmaya başlar.
7–10 yaş: Jimnastik, yüzme,
futbol, basketbol, voleybol, hentbol, bisiklet, tenis yüzme gibi sporlarla
ilgili temel eğitime ve bunların birleşimini içeren sporlara başlayabilirler.
Zaman zaman bazı spor kulüpleri çocukları ve ailelere yanlış yönlendirme
yapabiliyor. Eğer çocuk sadece basketbol oynanan bir spor kulübüne gidiyorsa,
çocuğa basketbolun tüm detayları yavaş yavaş verilmeye çalışılır. Ama asıl
yapılması gereken çocuklara tüm toplu sporları içeren oyunlar oynatıp, onların
el-göz ve hareket koordinasyonunun geliştirmesini sağlamak.
10 yaş sonrası: Daha önceki
yaşlarda başladıkları sporları daha organize olarak yapmaya devam ederken,
atletizm, güreş ve küreğe başlayabilirler. Birkaç yıl sonraysa, tercihe göre, boks,
tekvando, karate gibi daha çok kuvvet gerektiren sporlara başlanabilir. Bu
sporlara daha erken de başlanabilir, ama yine direkt bu sporlara değil onların
alt yapısını oluşturacak esnekliklerini, dengelerini ve koordinasyonlarını
geliştirecek temel hareketleri içeren bir antrenman daha uygun olur.
Spor yapmak boy uzatır mı, öyleyse hangi
sporlar faydalı?
Boy
uzamasında veya uzunluğunda en önemli faktör genetik yapıdır. Beslenme ve spor
ise diğer etkenler arasındadır. Ancak beslenme ve sporun etkisi genetik yapının
yanında oldukça azdır. Yapılan sporun etkisi, büyüme kıkırdakları civarında yer
alan kasların yapışma yerlerinin uyarılması ve böylece dolaylı olarak büyüme
kıkırdaklarının etkilenmesi ile mümkündür. Bu amaçla özellikle kasların
gerilmesine neden olan basketbol, voleybol, yüzme ve jimnastik gibi sporların
boy uzamasını uyardığı gözlenmektedir. Bu amaçla atlamalı, sıçramalı, kaslar
üzerinde gerilme stresi yaratan sporlar boy uzamasını olumlu yönde
etkilemektedirler.