
okuyabilirsiniz.
Gebelik
dönemi bir kadının en heyecan verici serüveni. Peki, bu dönemi sağlıklı
geçirmek için hangi testler, ne zaman yapılmalı?
Anadolu
Sağlık Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Meltem Çam, gebelikte
yapılması gereken testlerle ilgili sorularımızı yanıtladı.

Gebelikte testler neden yapılır?
Gebelik
sürecinde bir takım laboratuvar testleri yapılıyor. Bu testler gebeliğin
başlangıcından doğuma kadar gebeliğin seyri ve annenin durumu ile ilgili
faydalı bilgiler veriyor. Uygulanacak testlerin bir kısmı gebeliğin belirli
zamanlarında yapılıyor. Diğerleri ise gebelikte ortaya çıkan veya çıkabilecek
sorunlara yönelik olarak gerekli hallerde gerçekleştiriliyor. Sonuç olarak bu
testler gebenin yaşı, yaşam tarzı, kendi ve eşinin kişisel ve aile hikayesi
doğrultusunda isteniyor.
Gebelikte yapılacak ilk test nedir?
İlk
test, gebeliği tespit etmek için yapılıyor. Döllenme genellikle adet döneminin
ortasında oluşuyor. Gebelik testleri ise döllenmeden yaklaşık 2 hafta sonra
kadının adetinin gecikmesiyle kesinleşiyor. Bu testler idrarda şüpheli hallerde,
kanda da yapılabiliyor.
Gebelikte yapılması gereken rutin testler
nelerdir?
Bu
testler farklılık göstermekle birlikte;
1. Kan grubu tayini. Kadın Rh -veya +
olabilir- Anneler, Rh + babalardan, Rh + çocuk sahibi olurlarsa doğumlardan
sonra özel bir iğne yapılmalı ve Rh - anne gebeliklerinde kan uyuşmazlığı açısından
takip altında olmalı
2. Kansızlığı (anemi) tespit etmek için
hemoglobin (kan sayımı)
3. İdrarda şeker ve /veya protein
(gebelikte diyabet veya gebeliğe bağlı hipertansiyon-preeklampsi - tanısı için)
4. Anne ve bebeği etkileyebilecek hepatit
B, sifiliz ve HIV gibi enfeksiyonların araştırılması
5. Kızamıkçık hastalığına olan
bağışıklığın araştırılması
Bu testler
ilk muayenede yapılabiliyor.
Gebelikte bu bahsedilen testler dışındaki
özel testler nelerdir?
Gebeliğin
11-20’nci haftaları arasında önerilen özel kan testleri de var. Anne kanındaki
değişik kimyasalların seviyeleri bebekte bazı özel durumları (örn; down
sendromu, spina bifida) tespit etmede yardımcı olabiliyor. Farklı testler anne
kanındaki farklı hormon ve proteinleri ölçerek ve bunları birleştirerek tarama
yöntemi olarak kullanılıyor. Tarama testlerinin sonuçları hastalıkları kesin
göstermemekle birlikte bu konuda fikir veriyor.
Tarama
testlerinde HCG( insan koryonik gonadotropin) ve AFP (alfa fetoprotein)
kullanılırsa ikili test, buna östriol eklenirse üçlü test, inhibin A eklenirse
dörtlü test olarak adlandırılıyor. İkili test 11-14, üçlü test veya dörtlü test
16-19 haftalar arasında anneden kan alınarak yapılıyor.
Gebelik süresince kan testleri dışında
başka testler var mı?
Kan
testleri dışında gebelikte tanı amaçlı kullanılan diğer yöntemler:
- Ultrasonografi
- Ense
kalınlığı ölçümü
- Amniosentez,
kordosentez
- Koryon
villus örneklemesi’dir.
Bu yöntemleri açıklayalım;
Ultrasonografi:
Erken gebelikte
gebeliğin tespiti, büyüklüğü, canlı olup olmamasıyla başlayarak ultrasonografi
bütün gebelik boyunca tanıda yardımcıdır.
Özellikle
18-23 haftalar arasında pek çok kadına detaylı ultrasonografi tetkiki
yapılmaktadır. Bu haftalar gebelikte birçok organ ve sistemle ilgili fikir
edinilebilecek en uygun haftalardır. Böyle bir incelemede bebeğin içinde
bulunduğu suyun miktarı, bebeğin başı, omurgası, kalbi, kolları ve bacakları,
midesi, idrar torbası ve böbrekleri, anne ile bebek arasında besin alışverişini
sağlayan plasentanın durumu ve konumu incelenmekte ve bebekteki yapısal
anormalliklerin büyük bölümü tespit edilmektedir. Ancak Down sendromu gibi kromozomal
bozukluklar ultrasonografi ile tanınamayabilir.
Ense kalınlığı ölçümü:
Bu 11-14 haftalar
arasında önerilen bir Down sendromu tarama testidir. Bebeklerin ensesindeki
kalınlık ultrasonografi ile ölçülür. Down sendromlu bebeklerin ense
kalınlıkları artmıştır. Bu kalınlık çok fazla ise hastaya amniosentez
önerilebilir. Ense kalınlığı ölçümü ikili test ile beraber kombine olarak da
tanı amaçlı kullanılır.
Amniyosentez ve kordosentez:
Bu 2 yöntem
bebeğin ultrasonografi ile incelenerek içinde bulunduğu sudan bir miktar sıvı
veya göbek kordonundan kan alınarak yapılır. Amniyosentez 15-19 haftalar
arasında uygulanır. Sıvıdaki deri hücrelerinden bebeğin hücreleri üretilerek
bebeğin genetik incelemesi yapılır. Sonuç 1 ayda çıkar, işlem % 0,5-1 oranında
düşük riski taşır. Bu yöntem tarama testlerinde riskli sonuç çıkan gebelere,
ileri yaş annelere veya bebeğinde genetik bozukluk riski olanlara önerilir.
Kordosentez gebeliğin 18-22. haftaları arasında uygulanabilir. Düşük riski
amniyosenteze göre daha yüksektir.
Koryon villus örneklemesi:
Bu yöntem
genellikle gebeliğin 10-12. haftaları arasında uygulanır. Sonuçlar birkaç günde
çıkar. Ancak sonuç amniyosentez kadar kesin değildir ve yöntem daha güçtür. Bu
testte anne ile bebek arasında besin alışverişi sağlayan plasentanın
kendisinden örnekleme yapılmaktadır. Düşük riski yüzde 1-2’dir.
Son olarak gebelikte yapılabilecek
testleri özetleyebilir miyiz?
1. Ailede bilinen kalıtsal hastalıklar
için genetik testler (Örn, kistik fibroz, ailevi Akdeniz anemisi)
2. Gebeliği etkileyebilecek anne ile
ilgili durumların tanısı için: kızamıkçık, HIV, gonore, klamidya, sifiliz,
hepatit B, toxoplazma, sitomegalovirüs gibi infeksiyon hastalıklarının tespiti.
Rahim ağzı kanseri taraması için Pap smear alınması.
3. Gebeliğin takibi: Gebelik testi.
İdrarda şeker ve/veya protein. İlk ve son 3 ayda kan sayımı. 24-28 haftalarda
gebeliğe bağlı diyabet tanısı için 50 gr glikoz yükleme testi. Gebeliğin son 3
ayında trombosit sayımı.
4. Fetal anomali taraması: ikili, üçlü,
dörtlü testler, CVS, amniosentez, kordosentez
5. Bebeğin
akciğer gelişimi ve doğuma hazırlık için: Amniyosentez ve fetal fibronektin