Hangi Ödem, Hangi Hastalığın Habercisi?

Bilindiği gibi vücut ağırlığının yaklaşık %60'ı su. Vücudumuzdaki suyun önemli bir kısmı hücre içi ve hücreler arası sıvılardan oluşuyor. Özellikle yaz aylarında artış gösteren ödem, hücreler arası sıvı hacmindeki belirgin artış sonucu ortaya çıkan ve hayati önem taşıyan birçok hastalığın habercisi olabilen bir durum. Kalp, karaciğer, tiroit ve böbrek yetmezliği gibi durumlarda sıkça rastlanan ödem ayrıca bazı ilaçların etkisi ve gebelik dönemiyle de artış gösterebiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Enes Murat Atasoyu, ödem hakkında bilmeniz gerekenleri en önemli noktalarıyla paylaşıyor…

Ödemin En Sevdiği Bölgeler

Ödemli bölgenin görünümü, derinin kalınlığı, rengi ve duyarlılığı, tanı için oldukça önemli. Ödemin meydana geldiği yerler, buna yol açan nedenlere veya hastalıklara bağlı olarak çeşitlilik gösterebiliyor:

· Göz kapakları ve yüzde ödem

Alerjik, hormonal (böbreküstü bezlerinin aşırı çalışması, tiroit bezinin az çalışması gibi) ve böbrek hastalıklarına bağlı gelişebilir.

· Akciğerlerde ödem

Böbrek hastalıkları, kalp yetmezliği ve enfeksiyon varlığında gözlenir.

· Sadece gövdenin üst kısmı ve yüzde ödem

Kalbe giden ana toplardamarlar (vena kava superior sendromu gibi) ile lenf kanallarının darlık ve tıkanıklıklarında görülebilir.

· Karın içinde ödem

Böbrek, kalp veya karaciğer yetmezliği durumunda ortaya çıkabilir. Karın içindeki diğer organların (bağırsaklar, safra kesesi, kadınlarda yumurtalıklar ve rahim gibi) enfeksiyon ve onkolojik hastalıklarda da diğer pek çok belirtiyle birlikte gelişebilir.

· Bacakta ya da kolda ödem

Genellikle toplardamar ya da lenf damarlarındaki tıkanıklık ile kalp yetmezliği ve böbrek hastalığı durumlarında gelişir.

Ödemin Sıkıntısını En Çok Bacaklar Çekiyor

Böbrek, kalp, karaciğer ve tiroit hastalıklarında tüm vücutta ödem gelişebiliyor. Ancak ödem, yerçekiminin etkisiyle sıklıkla bacaklarda fark edilen bir durum olarak dikkat çekiyor. Gece uyku sürecinde ise, yatay pozisyonda duran vücutla bacaklardaki ödem, vücudun diğer kısımlarına ve hatta yüze kadar yayılabiliyor. Sabah uyanınca ödemin daha çok yüz ve ellerde olmasının sebebi de aslında bu. Günlük koşturmaca içinde ise akşama doğru ödem sıvısı bacaklara doğru iniyor ve tekrar bu bölgede şişmeler ortaya çıkıyor.

Kadınlarda Ödem

Ödem oluşumunda, yaş ya da cinsiyet farklılığı görülmüyor. Ancak idiopatik, yani belirli bir nedeni olmadan ortaya çıkan hastalık olarak tanımlanan şekli, hemen hemen sadece kadınlarda, özellikle menopoz öncesinde ortaya çıkıyor. Ayrıca ödem; az hareket eden, fazla kilolu, diyabetik, tuzlu ve karbonhidrattan zengin beslenen, depresif, gergin ruh hali ve mizaca sahip kişilerde de sık görülen bir durum.

Ödem Tedavi Yöntemleri

Ödemli bölgenin ya da organın işlevine bağlı olarak çeşitli sorunlar meydana gelebiliyor. Ödem bir neden değil sonuç olduğu için, ödeme yol açan durum ya da hastalığın tedavi edilmesi en önemli nokta. Sistemik hastalıklara bağlı, yaygın ödem tedavisinde ödem çözücü ilaçlar sorunu hafifletebiliyor. Venöz yetmezlik nedeniyle oluşan bölgesel ödemlerde ise ödem çözücüler etkili değil. Bu türdeki ödem sıklıkla bacaklarda görülüyor. Sorun, kanın kalbe dönüşünü sağlayan toplardamarlardaki kapakçıkların yetersizliği nedeniyle kanın aşağıda göllenmesi ve damarlardaki genişleme nedeniyle ortaya çıkıyor. Ödemin azaltılmasında, bacakların gün içinde periyodik olarak yükseltilmesi ve elastik özel çorapların giyilmesi faydalı. Bazı hastalarda ise venöz yetmezlik nedeniyle cerrahi yöntemlerle tedavi de tercih edilebiliyor. İdrar söktürücü adı altında satılan birtakım bitkisel ürünlerin kullanımı böbreklere zarar verebiliyor. Bilinçsizce kullanılan ilaçların ve uygulanan tedavi yöntemlerinin vücuttaki başka organlara zarar verdiğini unutmayın. Ödem konusunda mutlaka doktorunuza danışarak hareket edin.

Vücutta Ödem Yapan Durumlar

• Dokular arası sıvı akışının dengesini bozan durumlar
• Kılcal damar hasarı
• Cilt altı bölgeyi ve damarları etkileyen enfeksiyonlar
• Toplardamar tıkanıklığı
• Kalp atım hacminin azalması
• Protein kaybına yol açan hastalıklar
• Aşırı tuz alımı
• Bazı ilaçların kullanımı
• Alerjik durumlar
• Kadınlardaki regl öncesi dönem, gebelik

Havaların sıcak olduğu yaz aylarında, damarlarda meydana gelen genişleme (dilatasyon) nedeniyle, özellikle bacak ve ayaklarda bulunan kanın kalbe dönüşü yavaşlayabiliyor. Yerçekiminin de etkisiyle o bölgelerde sıklıkla geçici bir ödem gözlenebiliyor.

Ödem Attıran Besinler Nelerdir?

Ispanak, lahana, roka, nane, kuşkonmaz, maydanoz, pancar, üzüm, taze fasulye, ananas, kabak, soğan, pırasa, sarımsak, B vitamini ve demir içeren kepekli tahıllar ödemin atılmasına yardım ediyor. Bu tür besinlerin idrar söktürücü ilaçlar ile etkileşiminin olabileceği akılda bulundurulmalı ve aşırı tüketimden kaçınılmalıdır.

Ödeme Karşı 6 Öneri!

Bilinen belirgin bir hastalığı olmayan kişilerde, özellikle bacaklarda oluşan ödemin uzaklaştırılması için;

1. Uzun süre hareketsiz kalmaktan sakının.

2. Tuz ve karbonhidrat tüketiminizi kısıtlayın.

3. Doktor önerisiyle bacaklarınıza bandaj uygulayın, masaj yapın.

4. İstirahat ederken bacaklarınızı yukarıda tutacak şekilde uzatın.

5. Günlük 1,5-2 litre su tüketin.

6. Gerektiğinde ilaç tedavisine başvurun.

Eğer altta yatan böbrek hastalığı, kalp yetmezliği, alerji, enfeksiyon, ilaç kullanımı gibi hastalıklar varsa ilgili uzman doktor gözetiminde tıbbi tedavilerin yapılması önemlidir.