Her mevsimin alerjisi ayrı!
okuyabilirsiniz.Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. N. Kemal Akpınar mevsimsel alerjilerle ilgili bilgiler veriyor.
Hangi mevsimde daha çok hangi alerjilere rastlanıyor?
Alerjik hastalıklar, alerjik olan hastada alerjen olan etkene bağlı olarak tüm yıl boyunca görülebileceği gibi özellikle bazı mevsim değişkenlerine bağlı olarak belli mevsimlerde daha sık görülebiliyor. Örneğin ev tozu-akar alerjisi olan kişilerde tüm yıl boyunca ev tozuna temas olduğundan şikayetler tüm yıl boyunca ortaya çıkabiliyor. İlkbaharla beraber yeşeren ve çiçeklenen doğada uçuşan polenlere bağlı olarak “mevsimsel alerji” dediğimiz astım ve rinit şikayetleri artıyor. Kişinin özellikle turunçgillere alerjisi varsa şikayetleri özellikle kış aylarında ortaya çıkıyor.
Sonbahar-kış aylarında en yaygın gördüğünüz alerjiler hangileri?
Sonbahar ve kış aylarında ilkbahar aylarına göre eğer evde bitki-çiçek yetiştirilmiyorsa polen alerjisi nadir görülüyor. Bu aylarda sürekli varlığından dolayı ev tozu-akar alerjisi ile özellikle kış meyvelerine bağlı olabilecek gıda alerjileri daha sık gözleniyor.
Alerji nedenleri nelerdir? Alerji; bireye deri ile temas eden, solunum yoluyla, gıda yoluyla alınan veya tedavi amacıyla uygulanan ilaçlara da bağlı olarak bireyin bağışıklık sisteminin etkene aşırı duyarlılık gösterip kanda artan birtakım madde ve hücreler aracılığı ile abartılı yanıt vermesine deniyor. Bireyler doğadaki doğal veya yapay olabilen canlı-cansız her şeye karşı alerjik yanıt verebiliyor. Sık olarak; ev tozu-akarları, küf, polenler, gıdalar (özellikle süt, yumurta akı, deniz ürünleri, soya, bazı kuruyemişler, çilek vb gibi), haşereler (Örneğin, hamam böceği) ve lateks alerji nedeni olabiliyor.
Alerji belirtileri nelerdir?
Alerjik bulgular etkilenen organa göre değişkenlik gösteriyor. Cilt etkilendiğinde kaşıntı, deride kuruluk ve kızarıklıklar oluyor. Üst solunum yolları etkilendiğinde burun akıntısı ve tıkanıklığı, hapşırma, öksürük, alt solunum yolları etkilendiğinde öksürük, hırıltı, solunum sıkıntısı görülüyor. Mide-bağırsak sistemi etkilendiğinde ise kusma, karın ağrısı, tekrarlayan ishal ve kabızlık atakları ortaya çıkıyor.
Hangi çocuklarda alerjiler daha sık görülüyor? Genetik yatkınlık mı, yanlış yaşam ve beslenme tarzı mı, alerjiyi ne tetikler?
Alerjik hastalıklar çok nedenlidir. Ortaya çıkması için ortamda bireyin aşırı duyarlılık göstereceği bir alerjen olması gerekiyor. Ailesinde alerjik hastalık olan bir bireyde alerjik hastalıklar daha çok gözleniyor, yani genetik bir yatkınlık söz konusu oluyor. Bireyde genetik yatkınlık olmasına rağmen alerjik etkenle hiç teması olmazsa hastalık belirtileri de ortaya çıkmayabiliyor ama ailede hiç alerjik hasta olmamasına rağmen bireysel yatkınlıkla da ortaya çıkabiliyor. Son zamanlarda yapılan çalışmalarda, şehirlerde yaşayan bireylerde kırsal alanda yaşayan bireylere göre alerjik hastalıkların daha sık görüldüğü gözleniyor. Buna, mikrobik ve alerjik etkenlere erken dönemde temas ile kişinin savunma sistemi onu tanıyıp ona karşı önlemlerini alabiliyorken, geç temas olması durumunda savunma sisteminin aşırı duyarlılık gösterip alerji geliştirmesi sebep oluyor. Yani doğal ortamlardan uzak, daha çok yapay ortamlarda yaşayan bireylerde, özellikle kapalı-katkılı besinlerle ve GDO’lu ürünlerle beslenenlerde alerjik hastalıklar daha sık görülüyor.
Kış aylarında alerjiler tetiklenmemesi için anne-babalar nelere dikkat etmeli?
Kış aylarında eğer evde yetiştirilen bitki-çiçek yoksa polen alerjisi nadir görülüyor. Ev tozu-akar alerjenleri mevsimsel özellik göstermediğinden onunla mücadele için evin düzenli havalandırılması, peluşlu-polar tarzı giysi, battaniye, oyuncaklardan uzak durulması, özellikli filtre sistemli süpürgelerin kullanılması, tanımlı bir alerjik gıda var ise ondan uzak durmaya özen gösterilmesi gerekiyor. Tanımlı bir alerjen yoksa olası alerjik gıdalardan, kapalı, katkılı gıdalardan, küf-mantar alerjenleri için ise; basık, kapalı, havalandırılması az yerlerden uzak durulması öneriliyor. Bazı alerjik bireylerde özellikle de solunum yolu alerjik hastalıkları olanlarda kış aylarında geçirilen çeşitli virüs hastalıkları aynı şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Bundan dolayı kapalı ve kalabalık ortamlardan kaçınılması, özellikle mevsimin gıdaları olan sebze ve meyvelerin taze yenmesi, her hastalığın ortaya çıkmasına veya var olan şikayetlerin daha da artmasına neden olan olumsuz hijyen durumu ile de mücadele edilmesi tavsiye ediliyor.
Alerji önlenebilir mi? Alerjiden nasıl korunulur?
Genetik yatkınlık olan hastalar dışında alerji önlenebilir bir hastalıktır. Alerjik hastalıkların nedenleri ile ilgili olarak çeşitli tetkikler yapılabiliyor. Tanımlı bir alerjen var ise o etkenle temastan korunmak için önlemler alınması gerekiyor. Polen alerjisi olanların bahar aylarında park ve bahçelerden uzak durması, ev tozu-akar alerjisi, küf-mantar alerjisi olanların evlerinin uygun şekilde temizlenip havalandırılması, peluşlu-polarlı giysi, oyuncak ve battaniyelerden uzak durulması, yüksek havlı halılar bulundurulmaması gerekiyor. Tanımlı bir gıda alerjisi olanlarda o gıda alımından korunması önem taşıyor. Cilt alerjisi olanlarda cilt genelde kuru olduğundan uygun nemlendiricilerle cildin nemlendirilmesi öneriliyor. Tanımlı bir alerjen yoksa birey ve yakınlarının kişide bulguları ortaya çıkaran veya artıran olası etkenler için dikkatli olması, saptayabildikleri etkenler var ise onlardan uzak durulması gerekiyor.
Alerjik hastalıklar, alerjik olan hastada alerjen olan etkene bağlı olarak tüm yıl boyunca görülebileceği gibi özellikle bazı mevsim değişkenlerine bağlı olarak belli mevsimlerde daha sık görülebiliyor. Örneğin ev tozu-akar alerjisi olan kişilerde tüm yıl boyunca ev tozuna temas olduğundan şikayetler tüm yıl boyunca ortaya çıkabiliyor. İlkbaharla beraber yeşeren ve çiçeklenen doğada uçuşan polenlere bağlı olarak “mevsimsel alerji” dediğimiz astım ve rinit şikayetleri artıyor. Kişinin özellikle turunçgillere alerjisi varsa şikayetleri özellikle kış aylarında ortaya çıkıyor.
Sonbahar-kış aylarında en yaygın gördüğünüz alerjiler hangileri?
Sonbahar ve kış aylarında ilkbahar aylarına göre eğer evde bitki-çiçek yetiştirilmiyorsa polen alerjisi nadir görülüyor. Bu aylarda sürekli varlığından dolayı ev tozu-akar alerjisi ile özellikle kış meyvelerine bağlı olabilecek gıda alerjileri daha sık gözleniyor.
Alerji nedenleri nelerdir? Alerji; bireye deri ile temas eden, solunum yoluyla, gıda yoluyla alınan veya tedavi amacıyla uygulanan ilaçlara da bağlı olarak bireyin bağışıklık sisteminin etkene aşırı duyarlılık gösterip kanda artan birtakım madde ve hücreler aracılığı ile abartılı yanıt vermesine deniyor. Bireyler doğadaki doğal veya yapay olabilen canlı-cansız her şeye karşı alerjik yanıt verebiliyor. Sık olarak; ev tozu-akarları, küf, polenler, gıdalar (özellikle süt, yumurta akı, deniz ürünleri, soya, bazı kuruyemişler, çilek vb gibi), haşereler (Örneğin, hamam böceği) ve lateks alerji nedeni olabiliyor.
Alerji belirtileri nelerdir?
Alerjik bulgular etkilenen organa göre değişkenlik gösteriyor. Cilt etkilendiğinde kaşıntı, deride kuruluk ve kızarıklıklar oluyor. Üst solunum yolları etkilendiğinde burun akıntısı ve tıkanıklığı, hapşırma, öksürük, alt solunum yolları etkilendiğinde öksürük, hırıltı, solunum sıkıntısı görülüyor. Mide-bağırsak sistemi etkilendiğinde ise kusma, karın ağrısı, tekrarlayan ishal ve kabızlık atakları ortaya çıkıyor.
Hangi çocuklarda alerjiler daha sık görülüyor? Genetik yatkınlık mı, yanlış yaşam ve beslenme tarzı mı, alerjiyi ne tetikler?
Alerjik hastalıklar çok nedenlidir. Ortaya çıkması için ortamda bireyin aşırı duyarlılık göstereceği bir alerjen olması gerekiyor. Ailesinde alerjik hastalık olan bir bireyde alerjik hastalıklar daha çok gözleniyor, yani genetik bir yatkınlık söz konusu oluyor. Bireyde genetik yatkınlık olmasına rağmen alerjik etkenle hiç teması olmazsa hastalık belirtileri de ortaya çıkmayabiliyor ama ailede hiç alerjik hasta olmamasına rağmen bireysel yatkınlıkla da ortaya çıkabiliyor. Son zamanlarda yapılan çalışmalarda, şehirlerde yaşayan bireylerde kırsal alanda yaşayan bireylere göre alerjik hastalıkların daha sık görüldüğü gözleniyor. Buna, mikrobik ve alerjik etkenlere erken dönemde temas ile kişinin savunma sistemi onu tanıyıp ona karşı önlemlerini alabiliyorken, geç temas olması durumunda savunma sisteminin aşırı duyarlılık gösterip alerji geliştirmesi sebep oluyor. Yani doğal ortamlardan uzak, daha çok yapay ortamlarda yaşayan bireylerde, özellikle kapalı-katkılı besinlerle ve GDO’lu ürünlerle beslenenlerde alerjik hastalıklar daha sık görülüyor.
Kış aylarında alerjiler tetiklenmemesi için anne-babalar nelere dikkat etmeli?
Kış aylarında eğer evde yetiştirilen bitki-çiçek yoksa polen alerjisi nadir görülüyor. Ev tozu-akar alerjenleri mevsimsel özellik göstermediğinden onunla mücadele için evin düzenli havalandırılması, peluşlu-polar tarzı giysi, battaniye, oyuncaklardan uzak durulması, özellikli filtre sistemli süpürgelerin kullanılması, tanımlı bir alerjik gıda var ise ondan uzak durmaya özen gösterilmesi gerekiyor. Tanımlı bir alerjen yoksa olası alerjik gıdalardan, kapalı, katkılı gıdalardan, küf-mantar alerjenleri için ise; basık, kapalı, havalandırılması az yerlerden uzak durulması öneriliyor. Bazı alerjik bireylerde özellikle de solunum yolu alerjik hastalıkları olanlarda kış aylarında geçirilen çeşitli virüs hastalıkları aynı şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Bundan dolayı kapalı ve kalabalık ortamlardan kaçınılması, özellikle mevsimin gıdaları olan sebze ve meyvelerin taze yenmesi, her hastalığın ortaya çıkmasına veya var olan şikayetlerin daha da artmasına neden olan olumsuz hijyen durumu ile de mücadele edilmesi tavsiye ediliyor.
Alerji önlenebilir mi? Alerjiden nasıl korunulur?
Genetik yatkınlık olan hastalar dışında alerji önlenebilir bir hastalıktır. Alerjik hastalıkların nedenleri ile ilgili olarak çeşitli tetkikler yapılabiliyor. Tanımlı bir alerjen var ise o etkenle temastan korunmak için önlemler alınması gerekiyor. Polen alerjisi olanların bahar aylarında park ve bahçelerden uzak durması, ev tozu-akar alerjisi, küf-mantar alerjisi olanların evlerinin uygun şekilde temizlenip havalandırılması, peluşlu-polarlı giysi, oyuncak ve battaniyelerden uzak durulması, yüksek havlı halılar bulundurulmaması gerekiyor. Tanımlı bir gıda alerjisi olanlarda o gıda alımından korunması önem taşıyor. Cilt alerjisi olanlarda cilt genelde kuru olduğundan uygun nemlendiricilerle cildin nemlendirilmesi öneriliyor. Tanımlı bir alerjen yoksa birey ve yakınlarının kişide bulguları ortaya çıkaran veya artıran olası etkenler için dikkatli olması, saptayabildikleri etkenler var ise onlardan uzak durulması gerekiyor.
