Anoreksiya Nedir? Anoreksiya Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya, kişinin vücut ağırlığı, dış görünüşü ve yemekle olan ilişkisi üzerine yoğun takıntılar geliştirmesiyle karakterize olan ciddi bir yeme bozukluğudur. En yaygın formu anoreksiya nervoza olarak bilinir. Bu rahatsızlıkta insanlar, ideal kilolarının çok altında olmalarına rağmen şişman olduklarına inanır ve kilo almaktan aşırı derecede korkarlar. Bu durum zamanla normal yeme davranışının tamamen bozulmasına, ağır kilo kaybına ve yaşamı tehdit eden sağlık sorunlarına yol açabilir. Yeme bozukluğu genellikle ergenlik döneminde başlar. Özellikle genç kadınlarda daha yaygındır. Ancak erkeklerde de görülebilir ve ihmal edildiğinde kalp ritmi bozukluklarından hormonal dengesizliklere, kemik erimesinden organ yetmezliğine kadar ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle anoreksiya sadece psikolojik değil aynı zamanda tıbbi olarak da ele alınması gereken çok yönlü bir hastalıktır.

Anoreksiya Nedir?

Anoreksiya, kişinin beden algısında bozulma yaşaması ve buna bağlı olarak yemek yemeyi bilinçli bir şekilde reddetmesiyle ortaya çıkan bir yeme bozukluğudur. Hasta ne kadar zayıf olursa olsun kendisini hala kilolu olarak algılar. Bu yanlış beden algısı, kişinin aç kalmasına, aşırı egzersiz yapmasına, düşük kalorili diyetlere yönelmesine ve hatta bazen kusma veya müshil gibi yöntemlerle aldığı kalorileri vücuttan atmaya çalışmasına neden olur.

Anoreksiya nervoza hastaları genellikle yemeğe karşı yoğun bir kontrol hissi geliştirir. Kalori takibi, sürekli tartılma, aynada kendini inceleme gibi davranışlar sık görülür. Vücut kitle indeksi çoğunlukla normal sınırların altına düşer. Ancak kişi bu durumu fark etmez ya da kabullenmek istemez. Zamanla yetersiz beslenme nedeniyle hormonal dengesizlikler, bağışıklık sistemi zayıflığı ve organ fonksiyonlarında bozulmalar meydana gelebilir.

Bu hastalık yalnızca kilo problemiyle ilgili değildir. Temelinde genellikle düşük özgüven, mükemmeliyetçilik, çevresel baskılar ve duygusal travmalar gibi psikolojik etkenler yatar. Bu nedenle anoreksiya hem ruhsal hem de fiziksel yönleriyle bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalıdır.

Anoreksiya Nervoza Neden Olur?

Anoreksiya nervozanın kesin nedeni tek bir faktöre indirgenemez. Bu rahatsızlık çoğu zaman biyolojik, psikolojik ve çevresel etmenlerin etkileşimiyle ortaya çıkar. Kişinin kişilik özellikleri, aile yapısı, medya etkisi, toplumsal beklentiler ve yaşadığı bireysel deneyimler anoreksiya gelişiminde rol oynayabilir. Anoreksiya nervozaya neden olan başlıca faktörler şu şekilde sıralanabilir:

Psikolojik nedenler: Düşük benlik saygısı, mükemmeliyetçilik eğilimi, kontrol ihtiyacı ve yoğun kaygı bozukluğu anoreksiya gelişimini tetikleyebilir. Özellikle olumsuz beden algısı ve kilo alma korkusu baskın duygular haline gelir.
Aile ve çevre etkisi: Katı kurallara sahip, aşırı eleştirel ya da koruyucu aile yapıları, kişinin bedenini kontrol etme eğilimini artırabilir. Ayrıca çocuklukta yaşanan travmalar veya duygusal ihmal de hastalığın temelini oluşturabilir.
Toplumsal ve kültürel baskılar: Medyada idealize edilen zayıf vücut algısı, sosyal medyada beden üzerinden yapılan karşılaştırmalar ve moda sektöründeki güzellik normları özellikle genç bireyleri etkileyebilir.
Biyolojik yatkınlık: Anoreksiya gelişiminde genetik faktörler de rol oynayabilir. Ailede benzer yeme bozuklukları olan bireylerde risk daha yüksektir. Ayrıca serotonin düzeyleri gibi bazı nörotransmitter bozuklukları, iştah ve ruh hali düzenlemesini etkileyerek bu hastalığa zemin hazırlayabilir.

Anoreksiya nervozanın oluşumu genellikle sinsi ilerler. Başlangıçta sadece “biraz kilo verme isteği” gibi masum görünen davranışlar zamanla takıntıya dönüşür. Erken dönemde fark edilip müdahale edilmezse kronikleşebilir ve kişinin hem fiziksel sağlığını hem de sosyal yaşamını ciddi biçimde etkileyebilir.

Konsantrasyon bozukluğu,
Depresyon, kaygı, anksiyete,
Yemek zamanlarında endişeli ve huzursuz olmak,
Sürekli olarak vücut şekli, kilo kaybı ve katı diyetler ile meşgul olmak,
Düşük özgüven ve benlik saygısı.

Davranışsal belirtiler genellikle kalori sayma, yemek ritüelleri, yemek tarifleri ile meşgul olma, vücut şekli ile takıntılı davranışlar (bel ve bilekleri ölçmek vb.), aşırı egzersiz yapma, müshil, lavman vb. maddeler kullanma şeklinde olabilir.

Anoreksiya Belirtileri

Anoreksiya nervozanın belirtileri hem fiziksel hem de psikolojik boyutlarda kendini gösterir. Hastalığın en belirgin belirtisi, kişinin ideal kilosunun çok altına düşmesine rağmen kendisini hala kilolu hissetmesi ve kilo almaktan aşırı korkmasıdır. Zamanla bu durum çeşitli davranışsal değişikliklere ve organ sistemi bozukluklarına neden olabilir. Anoreksiyanın öne çıkan belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Ani kilo kaybı veya kronik zayıflık
Yemek yeme sıklığında ve miktarında belirgin azalma
Kalorileri aşırı takip etme, sürekli etiket okuma alışkanlığı
Aynada kendine sürekli bakma ve vücut takıntısı geliştirme
Aşırı egzersiz yapma, dinlenmeye tahammülsüzlük
Üşüme, ciltte solukluk ve saç dökülmesi
Regl düzensizliği veya adet görememe (amenore)
Konsantrasyon bozukluğu, halsizlik, baş dönmesi
Mide problemleri ve kabızlık
Sosyal ortamlarda yemek yemekten kaçınma
Kusma, müshil veya idrar söktürücü kullanma gibi telafi davranışları

Bu belirtiler, hastalığın şiddetine göre farklılık gösterebilir. Bazı bireylerde zayıflık çok ileri boyutlara ulaştığında, hayati tehlike yaratabilecek kalp ritmi bozuklukları, düşük tansiyon ve elektrolit dengesizlikleri gelişebilir. Bu nedenle anoreksiya nervoza belirtileri görülen kişiler, zaman kaybetmeden profesyonel destek almalıdır.

Anoreksiya Tedavisi

Anoreksiya nervoza tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Hem psikolojik hem fiziksel iyileşme hedeflenmelidir. Tedavi süreci bireyin yaşına, hastalığın süresine, mevcut sağlık durumuna ve psikolojik ihtiyaçlarına göre şekillendirilir. En etkili yaklaşım; psikiyatrist, psikolog, diyetisyen ve gerektiğinde dahiliye veya endokrinoloji uzmanından oluşan bir ekip çalışmasıdır. Tedavi sürecinde kullanılan başlıca yöntemler şu şekilde detaylandırılabilir:

Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), anoreksiya tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Kişinin yanlış beden algısını düzeltmeyi, yeme davranışını yeniden yapılandırmayı ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler. Aile terapisi de özellikle ergenlerde oldukça etkilidir.
Beslenme danışmanlığı: Diyetisyen kontrolünde hazırlanan kişiye özel beslenme programı ile vücut ağırlığı kontrollü biçimde artırılır. Hedef, dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme alışkanlığı kazandırmaktır.
Tıbbi destek: Çok zayıf kişilerde hayati risk taşıyan komplikasyonların önlenmesi için hastaneye yatış, elektrolit takviyesi, sıvı desteği ve gerektiğinde tüple beslenme uygulanabilir.
İlaç tedavisi: Anoreksiya nervoza için özel bir ilaç olmamakla birlikte, depresyon, anksiyete ve obsesi düşünceler için ilaç tedavisi kullanılabilir. Ancak ilaçlar tek başına çözüm değildir. Hastalar terapi ile birlikte değerlendirilmelidir.
Takip ve destek: Tedavi süreci uzun solukludur. Nüks riski yüksek olduğundan bireyler düzenli olarak izlenmeli, gerekirse sosyal destek gruplarına yönlendirilmelidir.

Anoreksiya tedavisi sabır ve kararlılık gerektirir. Ancak doğru ekip çalışması, erken müdahale ve bireyin iyileşmeye olan isteğiyle başarılı sonuçlar elde etmek mümkündür. Unutulmamalıdır ki anoreksiya sadece kilo problemi değil ciddi bir sağlık sorunudur.

Son güncellenme tarihi: 18 Temmuz 2025

Yayınlanma tarihi: 20 Eylül 2023

Anadolu Sağlık Merkezi

Beslenme ve Diyet

İlgili Tıbbi Birim

Beslenme ve Diyet Tıbbi Birim İncele

Önerilen Sağlık Yazıları

Ayvanın Faydaları Nelerdir? Ayva Neye İyi Gelir?

19 Ağustos 2023 Cumartesi

6 dk

Ayvanın Faydaları Nelerdir? Ayva Neye İyi Gelir?

Anoreksiya Nedir? Anoreksiya Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya Nedir?

Anoreksiya Nervoza Neden Olur?

Anoreksiya Belirtileri

Anoreksiya Tedavisi

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi

Beslenme ve Diyet

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi