İTP Hastalığı Nedir? İTP Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

İmmün Trombositopenik Purpura (İTP), bağışıklık sisteminin trombositlere saldırması sonucu ortaya çıkan bir kan hastalığıdır. Trombositler, kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücrelerdir. Seviyelerindeki düşüklük, ciltte morarmalar, kanama ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İTP genellikle bağışıklık sistemi kaynaklı bir sorun olarak tanımlanır. Akut ya da kronik şekilde seyredebilen bir hastalıktır.

İTP Hastalığı Nedir?

Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi trombositlerine saldırması sonucu trombosit seviyelerinin düşmesiyle ortaya çıkan nadir bir kan hastalığıdır. Trombositler, vücuttaki kanamanın kontrol altına alınmasını sağlayan pıhtılaşma hücreleridir. İTP akut ve kronik İTP olmak üzere iki ana türde görülür. Akut İTP, özellikle çocuklarda daha sık görülür. Genellikle bir viral enfeksiyondan sonra kısa süreli olarak ortaya çıkar. Daha çok yetişkinlerde görülen kronik İTP ise altı aydan uzun sürebilir. Hastalığın temel mekanizması, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla trombositleri hedef alıp antikorlar üretmesidir. Bu antikorlar, trombositlerin dalakta veya diğer organlarda yıkımını hızlandırır. Normal trombosit seviyesi 150.000-400.000/mm³ arasında değişirken, İTP hastalarında bu değer 20.000/mm³’ün altına düşebilir. Bu ciddi düşüş, kanama eğilimini artırır. Özellikle ciddi vakalarda iç organlarda kanamaya yol açabilir.

İTP Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Hafif vakalarda semptomların fark edilmesi zor olabilir. Ancak ciddi trombosit düşüklüğü durumlarında belirgin ve potansiyel olarak hayatı tehdit eden kanamalar ortaya çıkabilir. Trombositlerin azalması, kanın pıhtılaşma mekanizmasını zayıflatarak vücutta kanamaların oluşmasına neden olur. Bu durum genellikle ciltte ve mukozalarda kendini gösteren kanama eğilimleriyle tanınır. İTP hastalığı belirtileri şöyle sıralanabilir:

  • Ciltte Morluklar (Purpura): Vücutta herhangi bir darbe olmaksızın oluşan morluklar, İTP’nin en yaygın belirtilerinden biridir. Bu morluklar genellikle bacaklarda, kollarda veya gövdede görülür ve küçük darbelerde bile kolayca oluşur.
  • Noktalar Halinde Kanamalar (Peteşi): Cilt altında toplu iğne başı büyüklüğünde kırmızı veya mor noktalar şeklinde kanamalar oluşabilir. Peteşi, genellikle ayak bilekleri ve bacaklarda daha belirgindir.
  • Burun Kanamaları (Epistaksis): Nedensiz veya hafif bir travma ile başlayan burun kanaması, İTP hastalarında sık rastlanan belirtilerden biridir. Kanamalar genellikle uzun sürer ve durdurulması zordur.
  • Diş Eti Kanamaları: Özellikle diş fırçalarken veya yemek yerken oluşan diş eti kanamaları, düşük trombosit seviyesinin bir diğer yaygın işaretidir.
  • Adet Kanamalarında Artış: Kadınlarda regl döneminde normalden daha yoğun ve uzun süren adet kanamaları görülebilir.
  • Cilt Altında Kanama (Ekimoz): Daha büyük ve geniş alanlarda görülen kanamalar, ciltte mavimsi-siyah renkte izler bırakabilir.
  • Bağırsak ve İdrar Yollarında Kanama: Şiddetli vakalarda dışkıda veya idrarda kan görülebilir. Bu durum acil müdahale gerektiren iç kanama ihtimaline işaret edebilir.
  • Kafa İçi Kanama (Beyin Kanaması): Nadir görülmekle birlikte ciddi trombosit düşüklüğüne sahip hastalarda kafa içi kanama gibi hayati tehlike oluşturan durumlar meydana gelebilir. Bu genellikle baş ağrısı, bilinç kaybı veya nörolojik semptomlarla kendini gösterir.
  • Yorgunluk ve Halsizlik: Kronik İTP hastalarında sürekli kan kaybına bağlı olarak yorgunluk, halsizlik ve dayanıklılıkta azalma görülebilir.
  • Kanlı Kusma veya Öksürük: Daha ileri vakalarda mide veya akciğer kanamasına bağlı olarak kan kusma ya da kanlı balgam gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Hastalığın belirtileri genellikle başka hastalıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle erken teşhis ve düzenli tıbbi takip, hastalığın etkilerini en aza indirmek ve olası komplikasyonları önlemek için önemlidir.

İTP Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Bağışıklık sistemi, trombositleri yabancı bir tehdit olarak algılar. Onları yok etmek için antikorlar üretir. Bu süreç, trombosit seviyelerinin düşmesine ve kanama eğilimine yol açar. İTP’nin kesin nedeni her zaman belirlenemez. Bazı durumlarda enfeksiyonlar, ilaçlar ya da bağışıklık sistemi bozuklukları, hastalığı tetikleyen faktörler olabilir. İTP hastalığının muhtemel nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Enfeksiyonlar: Özellikle çocuklarda görülen akut İTP, sıklıkla viral enfeksiyonlardan sonra ortaya çıkar. Suçiçeği, kızamık, hepatit C ve HIV gibi enfeksiyonlar, bağışıklık sisteminin trombositlere saldırmasına neden olabilir.
  • Bağışıklık Sistemi Hastalıkları: Sistemik lupus eritematozus (SLE), romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar, bağışıklık sistemini zayıflatarak İTP’nin gelişmesine zemin hazırlayabilir.
  • Bazı İlaçlar: Kan sulandırıcılar, antibiyotikler ve bazı kemoterapi ilaçları gibi ilaçlar, bağışıklık sisteminin trombositlere karşı tepki vermesini tetikleyebilir.
  • Genetik Yatkınlık: Ailede otoimmün hastalık öyküsü olanlardaİTP gelişme riski daha yüksek olabilir. Genetik faktörlerin hastalığın seyrini ve şiddetini etkileyebileceği düşünülmektedir.
  • Gebelik: Hamilelik sırasında bağışıklık sistemi değişiklikleri nadir de olsa, İTP’nin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu durum genellikle gebeliğin son dönemlerinde veya doğum sonrası dönemde görülür.
  • Lenfoma ve Lösemi: Kan ve lenf sistemiyle ilgili bazı kanser türleri, İTP’nin gelişmesine neden olabilen faktörler arasındadır.
  • Toksinler ve Kimyasal Maddeler: Bazı toksik kimyasalların maruziyeti, bağışıklık sisteminde dengesizliklere neden olarak trombosit düşüklüğüne yol açabilir.
  • Aşılar: Çok nadir olarak kızamık-kabakulak-kızamıkçık (MMR) gibi canlı virüs aşıları sonrası İTP gelişimi bildirilmiştir. Ancak bu risk son derece düşüktür.

İTP Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Hastanın şikayetleri, fiziksel muayene bulguları ve laboratuvar testlerinin değerlendirilmesi ile teşhis edilir. Ancak bu süreç, İTP’nin diğer hastalıklardan ayırt edilmesi gerektiği için detaylı bir inceleme gerektirir. Hastalığın en belirgin özelliği, düşük trombosit sayılarıdır. Bu durum genellikle kan testleriyle saptanır. Bununla birlikte İTP hastalığı teşhisi için semptomlara sebep olan hastalık ya da faktör olmadığından emin olunması gerekir. Teşhiste en önemli adım kan testleridir. Tam kan sayımı (CBC) testi, trombosit seviyelerini ölçerek hastalığın temel göstergesi olan trombosit düşüklüğünü doğrular. Normalde 150.000-400.000/mm³ arasında olan trombosit seviyesi, İTP hastalarında genellikle 20.000/mm³’ün altına düşer. Ancak bu durum başka hastalıklarda da görülebileceği için ileri tetkiklere ihtiyaç duyulur.

İTP Hastalığı Tedavisi Nasıl Olur?

Hastalığın şiddetine, trombosit seviyelerine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak şekillenir. Hafif vakalarda tedaviye gerek duyulmayabilir. Çünkü bazı hastalarda trombosit seviyeleri çok düşük olmadan ve ciddi kanama riski oluşmadan hastalık kontrol altında tutulabilir. Ancak ciddi vakalarda trombosit seviyelerini yükseltmek ve kanama riskini önlemek için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanır.

İTP Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Doğru bir beslenme planı, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine ve trombosit seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olabilir. Her ne kadar doğrudan bir tedavi yöntemi olmasa da sağlıklı beslenme alışkanlıkları hastalığın seyrine olumlu katkıda bulunur. Aynı zamanda yan etkilerin yönetiminde etkili olabilir. İTP hastalarının, bağışıklık sistemini destekleyen besinlere odaklanması ve kanamaları tetikleyebilecek zararlı yiyeceklerden kaçınması önerilir. İTP hastaları beslenme programlarıyla ilgili aşağıdaki ipuçlarından faydalanabilir:

  • Yemeklerde bol lif içeren gıdalara yer verilerek sindirim sistemi desteklenmelidir.
  • Yüksek protein içeren besinler tercih edilerek vücudun onarımı hızlandırılabilir.
  • Doktor veya diyetisyenle işbirliği yaparak kişiselleştirilmiş bir diyet planı oluşturulması önerilir.
Sağlık Merkezi
Anadolu Sağlık Merkezi

Hematoloji

Hematoloji

Bölüm Doktorları

Tıbbi Birimi İncele
Gebze

Hematoloji

Prof. Dr. Zafer Gülbaş

Gebze

Hematoloji

Prof. Dr. Zafer Gülbaş

Tümünü göster

Önerilen Sağlık Yazıları

Akdeniz anemisi (talasemi) nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Akdeniz anemisi (talasemi) nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Kemik İliği Nedir?

Kemik İliği Nedir?

Kök Hücre Tedavisi Nedir ve Tedavisi Uygulanır?

Kök Hücre Tedavisi Nedir ve Tedavisi Uygulanır?

LYM: Nedir, Ne İşe Yarar, Yüksekliği ve Düşüklüğü

LYM: Nedir, Ne İşe Yarar, Yüksekliği ve Düşüklüğü

Multipl Miyelom Nedir? Multipl Miyelom Belirtileri Nelerdir?

Multipl Miyelom Nedir? Multipl Miyelom Belirtileri Nelerdir?

Hematoloji Nedir? Hangi Hastalıkları Kapsar?

Hematoloji Nedir? Hangi Hastalıkları Kapsar?

Kan Uyuşmazlığı Nedir? Kan Uyuşmazlığı Nedenleri ve Tedavisi

Kan Uyuşmazlığı Nedir? Kan Uyuşmazlığı Nedenleri ve Tedavisi

Tümünü göster