Anjiyo Nedir? Anjiyo Nasıl Yapılır?

Kalp ve damar hastalıkları, günümüzde dünya genelinde en yaygın sağlık problemlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Kalp krizi riski taşıyan ya da göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi şikayetleri olan hastalarda, damarlardaki tıkanıklığı ya da daralmayı net bir şekilde görebilmek için başvurulan en önemli tanı yöntemlerinden biri anjiyodur. Anjiyo, tıbbi adıyla “koroner anjiyografi”, kalbi besleyen damarların detaylı olarak görüntülenmesini sağlayan özel bir işlemdir. Bu yöntem sayesinde kalp damarlarının iç yapısı değerlendirilir, varsa tıkanıklık ya da daralma oranı saptanır ve gerekirse aynı seansta tedavi de uygulanabilir.

Anjiyo Nedir?

Anjiyo, kalbi besleyen koroner damarların özel bir sıvı (kontrast madde) yardımıyla görüntülenmesini sağlayan invaziv bir tıbbi işlemdir. Genellikle kalp damarlarında daralma, tıkanıklık veya diğer yapısal bozuklukların tanısında kullanılır. Anjiyografi olarak da bilinen bu işlem sırasında, damarların içine kontrast madde enjekte edilir ve bu madde röntgen ışınlarıyla görüntülenebilir hâle gelir. Böylece kalp damarlarının içi detaylı bir şekilde görüntülenir ve olası problemlere doğrudan müdahale edilebilir.

Anjiyo, sadece kalp damarlarıyla sınırlı değildir. Beyin, böbrek, akciğer ve bacak damarlarının görüntülenmesi için de farklı şekillerde uygulanabilir. Ancak en yaygın bilinen ve halk arasında “anjiyo” olarak ifade edilen işlem, koroner anjiyografidir. Bu yöntem sayesinde hastanın kalp krizi riski değerlendirilir, daralmış veya tıkanmış damarların yerine, boyutuna ve ciddiyetine göre balon anjiyoplasti ya da stent uygulamaları yapılabilir.

Anjiyo Nasıl Yapılır?

Anjiyo işlemi genellikle anjiyografi laboratuvarı (kateter laboratuvarı) adı verilen özel bir odada, steril koşullar altında ve deneyimli bir kardiyoloji ekibi tarafından yapılır. Hasta işlem öncesinde özel bir kıyafet giyer ve anjiyonun yapılacağı bölge (çoğunlukla kasık ya da el bileği) antiseptik solüsyonla temizlenerek steril hale getirilir. Anjiyo işlemi lokal anestezi altında gerçekleştirilir, yani hasta bilinci açık olur ancak ağrı hissetmez.

İşlem sırasında genellikle radial (el bileği) ya da femoral (kasık) arter kullanılarak atardamara ince ve esnek bir kateter yerleştirilir. Bu kateter aracılığıyla kalp damarlarına ulaşılır ve kontrast madde damarların içine enjekte edilir. Kontrast madde, röntgen cihazı (anjiyografi cihazı) sayesinde damarların görünür hale gelmesini sağlar. Damarlar gerçek zamanlı olarak ekrana yansıtılır ve uzman hekim, damar içindeki darlıkları ya da tıkanıklıkları bu görüntüler üzerinden değerlendirir.

Eğer tıkanıklık ciddi boyuttaysa, aynı seansta balonla genişletme veya stent takma işlemi de yapılabilir. Bu tür girişimsel tedaviler, işlemi sadece tanıdan çıkarıp doğrudan tedaviye dönüştürür. Anjiyo sonrasında kateter çıkarılır, işlem yapılan bölge bandajlanır veya özel bir bası cihazı ile kanama kontrol altına alınır. Hastanın durumuna göre birkaç saatlik ya da bir gecelik takip gerekebilir.

Anjiyo Neden Yapılır?

Özellikle kalp damarlarında tıkanıklık veya daralma şüphesi varsa, bu durumu netleştirmek ve gerekirse müdahale edebilmek amacıyla uygulanır. Anjiyo sayesinde kalbi besleyen damarların durumu doğrudan gözlemlenebilir. Hastanın kalp krizi riski olup olmadığı anlaşılabilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, ani tansiyon düşmeleri veya eforla gelen yorgunluk gibi semptomlar görüldüğünde doktor anjiyo isteyebilir. Ayrıca kalp krizi geçirmiş veya kalp krizi riski taşıyan bireylerde acil olarak da uygulanabilir.

Bunun dışında daha önce stent takılmış ya da bypass ameliyatı geçirmiş kişilerde, damarlardaki mevcut durumun kontrolü için de anjiyo yapılabilir. Bazı durumlarda EKG, efor testi, ekokardiyografi gibi yöntemlerle net bir sonuç alınamadığında anjiyo en güvenilir yöntem olarak tercih edilir. Yani anjiyo mevcut bir problemi göstermenin yanı sıra tanı koyulamayan ama şüpheli olan vakaların da aydınlatılmasına yardımcı olur. Gerektiğinde tedavi de aynı seansta gerçekleştirilebildiği için hem tanı hem müdahale açısından hızlı ve etkili bir yöntemdir.

Anjiyo Ne Kadar Sürer?

Ortalama olarak 15 ila 30 dakika arasında tamamlanabilir. Ancak bu süre, hastanın damar yapısına, girilen damarın konumuna ve işlem sırasında karşılaşılan duruma göre değişebilir. Örneğin bazı hastalarda damar yapısı zor olabilir ya da birden fazla damarda darlık bulunabilir. Bu gibi durumlar işlem süresinin uzamasına neden olabilir. Ayrıca aynı seansta balon uygulaması veya stent takılması gerekiyorsa işlem 45 dakikayı hatta 1 saati bulabilir.

Anjiyonun süresi kısa olsa da işlem sonrası hastanın belirli bir süre gözlem altında tutulması gerekebilir. El bileğinden yapılan anjiyolarda hasta birkaç saat içinde taburcu edilebilir. Kasıktan yapılan işlemlerde kanama riski nedeniyle biraz daha uzun süreli yatak istirahati gerekebilir. Genellikle işlem sonrası 4 ila 6 saatlik gözlem süresi yeterlidir. Eğer bir komplikasyon gelişmezse hasta aynı gün ya da ertesi gün evine dönebilir. Bu nedenle hem hızlı tanı koyma avantajı hem de kısa sürede tamamlanması açısından anjiyo, modern kardiyolojide vazgeçilmez bir tanı yöntemidir.

Sanal Anjiyo Nedir?

Kalp damarlarının detaylı görüntülenmesini sağlayan sanal anjiyo, cerrahi girişim gerektirmeyen modern bir tanı yöntemidir. Geleneksel anjiyodan farklı olarak, damarın içine kateter yerleştirilmeden yapılır ve tamamen dışardan alınan görüntülerle değerlendirme yapılır. Bu işlem genellikle bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyografi yöntemiyle gerçekleştirilir. Sanal anjiyo sayesinde koroner damarların darlık veya tıkanıklık açısından değerlendirilmesi mümkün olurken, aynı zamanda işlem daha konforlu ve risksiz bir şekilde uygulanır.

Sanal anjiyo, özellikle kalp krizi riski düşük ama şikayetleri olan hastalarda, girişimsel işleme gerek kalmadan kalp damarlarının durumunu öğrenmek amacıyla kullanılır. Vücuda herhangi bir kateter yerleştirilmediği için enfeksiyon, kanama veya damar yaralanması gibi riskler neredeyse yoktur. Aynı zamanda işlem süresi kısa, iyileşme süresi gerektirmeyen ve hasta için çok daha konforlu bir alternatiftir. Ancak bu yöntem, her hastaya uygun değildir. Örneğin çok hızlı kalp atışı olan, obezitesi ileri düzeyde olan veya düzensiz ritim problemi yaşayanlarda görüntü kalitesi bozulabileceğinden geleneksel anjiyo tercih edilebilir.

Sanal Anjiyo Nasıl Yapılır?

Özel bir bilgisayarlı tomografi cihazında ve radyoloji uzmanı tarafından gerçekleştirilir. İşlem öncesinde hastaya düşük dozda bir sakinleştirici ya da kalp atışını yavaşlatan ilaçlar verilebilir. Bunun amacı kalbin daha düzenli atmasını sağlamak ve görüntü kalitesini artırmaktır. Sonrasında hastaya damar yolu açılır ve damarların görüntülenmesini sağlayacak kontrast madde (boya) damar içine enjekte edilir. Bu madde sayesinde kalp damarları BT cihazında belirginleşir ve net şekilde görüntülenebilir hale gelir.

Hastanın göğüs bölgesi cihazın içine yerleştirilir ve kısa bir süre nefesini tutması istenir. Bu esnada cihaz kalbin çok sayıda kesitsel görüntüsünü alır. İşlem yalnızca birkaç dakika sürer ve hasta aynı gün içinde normal hayatına dönebilir. Sanal anjiyo sonrasında herhangi bir iyileşme süresi gerekmediği gibi, işlem sırasında ağrı da hissedilmez. Elde edilen görüntüler daha sonra kardiyoloji ve radyoloji uzmanları tarafından değerlendirilerek damarların yapısı, olası darlıklar ve tıkanıklıklar raporlanır.

Sanal anjiyo, özellikle düşük riskli hastalarda ilk değerlendirme amacıyla oldukça değerli bir tanı yöntemidir. Ancak damarda net bir tıkanıklık ya da müdahale gerektiren bir durum varsa, yine de klasik anjiyo tercih edilmelidir. Bu nedenle sanal anjiyo, doğru hasta seçimiyle yüksek verim sağlayan, invaziv olmayan bir ön tanı aracıdır.