Hemoroid (Basur) Nedir? Neden Olur? Basura Ne İyi Gelir?

Hemoroid ya da halk arasında bilinen adıyla basur, makat bölgesinde bulunan toplardamarların genişleyerek şişmesiyle ortaya çıkan ve toplumda en sık rastlanan sağlık sorunlarından biridir. Özellikle uzun süreli kabızlık, ıkınma, hareketsiz yaşam tarzı ve yanlış beslenme alışkanlıkları, bu rahatsızlığın en önemli sebepleri arasında yer alır. Basur, yaşamı tehdit eden bir hastalık olmasa da yol açtığı ağrı, kanama, kaşıntı ve şişlik gibi belirtilerle kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Dünya nüfusunun yaklaşık yarısında hayatın bir döneminde hemoroid şikâyetleri görüldüğü bilinir. Hemoroid, türüne ve evresine göre farklı şekillerde seyredebilir. Kimi zaman hafif şikayetlerle atlatılabilirken, kimi zaman cerrahi müdahale gerektirecek boyuta ulaşabilir.

Hemoroid (Basur) Nedir?

Hemoroid, halk arasında basur olarak bilinen, makat bölgesinde bulunan toplardamarların genişleyip şişmesiyle ortaya çıkan bir damar hastalığıdır. Normalde bu damar yastıkçıkları dışkı kontrolüne yardımcı olurken, basıncın artması ve damarların esnekliğini kaybetmesi sonucu şişerek rahatsız edici bir tabloya dönüşür. Hemoroid, insanlarda çok sık görülen ve yaşam kalitesini düşüren hastalıkların başında gelir. 

Özellikle uzun süreli kabızlık, ıkınma alışkanlığı, hareketsiz yaşam tarzı ve yanlış beslenme bu rahatsızlığın gelişmesinde büyük rol oynar. Basur hem kadınlarda hem erkeklerde görülebilir; ancak özellikle gebelik döneminde kadınlarda daha sık rastlanır. Toplumun yaklaşık yarısında yaşamın bir döneminde hemoroid şikayetleri ortaya çıkar.

Hemoroid (Basur) Türleri Nelerdir?

Damarların şiştiği bölgeye ve belirtilerin şiddetine göre iç ve dış hemoroid olmak üzere iki ana gruba ayrılır. İç hemoroidler rektumun içinde, dışarıdan gözle görülmeyen bölgede oluşur ve çoğunlukla ağrısızdır. Ancak ileri evrelerde dışarı sarkabilir ve kanamaya neden olabilir. Dış hemoroidler ise anüs çevresinde, dışarıdan görülebilen şişlikler şeklindedir. 

Genellikle daha ağrılıdır çünkü bu bölgede sinir uçları daha yoğundur. Ayrıca iç hemoroidler de kendi içinde derecelere ayrılır. Birinci derecede hafif şişlik vardır, ikinci derecede dışkılama sırasında dışarı çıkan ama kendiliğinden geri giren hemoroidler görülür. Üçüncü derecede dışarı çıkan ve elle geri itilebilen, dördüncü derecede ise sürekli dışarıda kalan hemoroidler vardır. 

Hemoroid türleri şöyledir:

• İç hemoroid: Rektum içinde oluşur, genelde ağrısızdır, kanama yapabilir.
• Dış hemoroid: Anüs çevresinde oluşur, ağrı ve şişlik yapar.
• 1. derece: Hafif şişlik, gözle fark edilmez.
• 2. derece: Dışkılama sırasında dışarı çıkar, sonra geri girer.
• 3. derece: Dışarı çıkar, elle geri itilebilir.
• 4. derece: Sürekli dışarıda kalır, en ileri evredir.

Hemoroid (Basur) Neden Olur?

Hemoroidin oluşumunda temel neden, makat bölgesindeki damarlara aşırı basınç binmesidir. Bu basınç zamanla damarların genişlemesine, duvarlarının zayıflamasına ve şişliklerin oluşmasına yol açar. En sık sebep kronik kabızlık ve tuvalette uzun süre ıkınmadır. Ayrıca düşük lifli beslenme, yeterince su içmemek, uzun süre oturarak çalışmak, obezite ve hamilelik de basur gelişiminde önemli risk faktörleridir. Gebelikte artan karın içi basınç ve hormonal değişiklikler damarlara ekstra yük bindirir. Bunun dışında ağır kaldırma, uzun süre ayakta kalma, baharatlı yiyecekler ve stres de hemoroidi tetikleyen faktörler arasındadır.

Hemoroid (Basur) Belirtileri Nelerdir?

Erken evrelerde kişi çoğunlukla yalnızca tuvalet sırasında veya sonrasında küçük miktarda kan fark eder. Bu kan genellikle parlak kırmızıdır ve dışkının üzerinde ya da tuvalet kâğıdında görülür. İlerleyen evrelerde anüs çevresinde şişlik, dolgunluk hissi ve ağrı belirgin hale gelir. Dış hemoroidlerde cilt altındaki damar pıhtılaştığında ani başlayan ve oldukça şiddetli ağrılara neden olabilir. Kaşıntı, yanma hissi, dışkılama sonrası tam boşalamama hissi de sık görülen şikâyetler arasındadır. İç hemoroidlerde genellikle ağrı yoktur fakat ileri evrelerde dışarı sarkan yumuşak kitleler görülebilir.

Hemoroidin belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Dışkılama sırasında parlak kırmızı kanama
• Anüs çevresinde şişlik ve ağrı
• Kaşıntı ve yanma hissi
• Otururken rahatsızlık ve dolgunluk hissi
• İleri evrede dışarı sarkan hemoroid memeleri
• Dışkılama sonrası tam boşalmamışlık hissi

Hemoroid Tanısı Nasıl Konulur?

Doktor öncelikle hastanın dışkılama alışkanlıklarını, kanama olup olmadığını ve belirtilerin ne zamandır devam ettiğini sorar. Ardından anüs bölgesi gözle ve elle muayene edilir. İç hemoroidlerin tanısı için rektal muayene yapılır. Bu muayene çoğu zaman yeterlidir. 

Daha ileri değerlendirme gerektiğinde anoskopi adı verilen ışıklı bir cihazla rektumun içi incelenir. Bu yöntem sayesinde iç hemoroidlerin derecesi belirlenebilir. Ayrıca kanamanın başka nedenlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için kolonoskopi yapılması da gerekebilir. Çünkü hemoroid kanaması bazı durumlarda bağırsak polipleri ya da tümörlerle karışabilir. Doğru tanı, tedavinin en önemli basamağıdır.

Basura Ne İyi Gelir?

Basur tedavisinde en temel amaç hemoroidin ilerlemesini önlemek ve mevcut belirtileri hafifletmektir. Bunun için yaşam tarzı değişiklikleri ilk sırada yer alır. Liften zengin beslenme, bol su içmek ve düzenli tuvalet alışkanlığı kazanmak büyük önem taşır. Özellikle kabızlığın önlenmesi hemoroid tedavisinin temelini oluşturur. Bunun yanında ılık oturma banyoları, bölgesel kremler ve fitiller ağrı ve kaşıntıyı azaltmada etkilidir. 

Ağır egzersizler ve uzun süre oturmaktan kaçınmak gerekir. Hamilelikte ortaya çıkan hemoroidler ise genellikle doğum sonrası geriler. Ancak ilerleyen ve yaşam kalitesini ciddi şekilde bozan vakalarda cerrahi müdahale gündeme gelir. 

Basura İyi Gelen Yöntemler Nelerdir?

En önemli yöntemlerden biri liften zengin beslenmektir. Tam tahıllar, sebze ve meyveler tüketmek bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığı önler. Bol su içmek ve düzenli egzersiz yapmak da bağırsakların çalışmasını kolaylaştırır. Ilık suyla oturma banyosu günde birkaç kez yapıldığında hem kaşıntıyı hem de ağrıyı hafifletir. Ayrıca doktor önerisiyle kullanılan hemoroid kremleri, fitiller ve ağrı kesiciler şikâyetleri azaltır. Uzun süre oturmamak, özellikle sert yüzeylerden kaçınmak da önemli bir önlemdir. İleri vakalarda lastik bant ligasyonu, lazer veya cerrahi yöntemler devreye girebilir.

Basura iyi gelen bazı yöntemler şöyledir:

• Liften zengin gıdalar tüketmek
• Günlük en az 2 litre su içmek
• Düzenli yürüyüş ve hafif egzersiz yapmak
• Ilık suyla oturma banyosu uygulamak
• Hemoroid kremleri ve fitilleri kullanmak
• Tuvalette uzun süre kalmaktan kaçınmak

Hemoroid Nasıl Geçer?

Erken evrede alınacak basit önlemlerle şikayetler büyük oranda kontrol altına alınabilir. Düzenli beslenme, lif tüketimi ve bol sıvı alımı kabızlığı engeller ve damar basıncını azaltır. Ilık oturma banyoları ve bölgesel tedaviler hem ağrıyı hem de şişliği azaltır. Ancak ileri evrelerde hemoroidin kendi kendine tamamen kaybolması beklenmez. Bu durumda cerrahi dışı girişimler (lastik bant tedavisi, infrared koagülasyon) ya da ameliyat gerekebilir. Dolayısıyla hemoroidin geçmesi için erken dönemde önlem almak ve yaşam alışkanlıklarını değiştirmek kritik önem taşır.

Hemoroid Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?

Hemoroid hastalarının en çok dikkat etmesi gereken konu, bağırsak düzenini korumaktır. Kabızlık ve ıkınma hemoroidin en önemli tetikleyicilerindendir. Bu yüzden günlük beslenmede mutlaka lifli gıdalara yer verilmelidir. Acılı ve baharatlı yiyecekler belirtileri artırabileceği için sınırlanmalıdır. Uzun süre ayakta kalmak ya da oturmak damar basıncını artırdığı için molalar verilerek pozisyon değiştirilmelidir. Tuvalet ihtiyacı geldiğinde ertelememek, tuvalette uzun süre kalmamak gerekir. Ayrıca fazla kilolar hemoroidi tetiklediği için sağlıklı bir kiloda kalmak önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak, yeterli su içmek ve hijyene dikkat etmek de şikâyetlerin azalmasına yardımcı olur.

Hemoroid hastalarının dikkat etmesi gerekenler şu şekilde açıklanabilir:

• Kabızlığı önlemek için düzenli ve lifli beslenmek
• Acılı, baharatlı gıdalardan uzak durmak
• Uzun süre oturmamak, hareket etmek
• Tuvalette fazla zaman harcamamak
• Hijyen ve temizlik kurallarına dikkat etmek

Hemoroid Komplikasyonları

İç hemoroidlerde sürekli kanama sonucu kansızlık (anemi) gelişebilir. Dış hemoroidlerde ise damar içinde pıhtı oluşması (tromboze hemoroid) çok şiddetli ağrıya yol açar. İleri evrelerde dışarı sarkan hemoroidler sürekli tahriş olup enfeksiyon riski taşır. Ayrıca kaşıntı, ciltte yaralar ve hijyen problemleri de sık görülen komplikasyonlardandır. Bazı hastalarda makat çevresinde sürekli nemlilik ve akıntı da şikayetleri artırır. Uzun süreli hemoroid rahatsızlığı, yaşam kalitesini ciddi biçimde düşürür.

Hemoroid Kaşıntısına Ne İyi Gelir?

Hemoroid kaşıntısı, en rahatsız edici belirtilerden biridir. Genellikle makat çevresindeki tahriş ve nemlilikten kaynaklanır. Kaşıntıyı hafifletmek için en etkili yöntemlerden biri düzenli temizliktir. Bölgenin ılık suyla yıkanması ve kuru tutulması kaşıntıyı azaltır. Kimyasal içerikli sabunlar kullanılmamalı, mümkünse sadece su tercih edilmelidir. Ilık oturma banyosu kaşıntı ve yanmayı hafifletir. Ayrıca pamuklu, bol iç çamaşırları giymek bölgenin havalanmasını sağlar. Doktorun önerdiği kaşıntı giderici kremler ve fitiller de kullanılabilir. 

Hemoroid (Basur) Nasıl Önlenir?

Kabızlığın engellenmesi için bol lifli beslenmek, düzenli su içmek ve hareketli bir yaşam tarzı benimsemek çok önemlidir. Günlük öğünlerde sebze, meyve, tam tahıllar ve baklagiller tüketmek dışkının yumuşak olmasını sağlar ve tuvalet sırasında ıkınma ihtiyacını azaltır. Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli, uzun süre tuvalette oturulmamalıdır. Uzun süre ayakta kalmak veya oturmak damar basıncını artıracağı için düzenli aralıklarla pozisyon değiştirmek de koruyucu önlemler arasındadır. Fazla kilolar hemoroidi tetiklediği için sağlıklı bir vücut ağırlığında kalmak gerekir. 

Hemoroid (Basur) Nasıl Tedavi Edilir?

Erken evrede yaşam tarzı değişiklikleri, bol sıvı alımı, liften zengin beslenme, oturma banyoları ve ilaç tedavileri yeterli olabilir. İleri evrelerde ise cerrahi dışı yöntemler uygulanır. Bunlar arasında lastik bant ligasyonu, hemoroid dokusunun köküne lastik bant takılarak küçültülmesi yöntemidir. Ayrıca infrared koagülasyon veya lazer yöntemleriyle hemoroid damarları yakılarak küçültülebilir. 

Çok ilerlemiş vakalarda cerrahi tedavi yani hemoroidektomi gündeme gelir. Ameliyat, genellikle diğer yöntemlerin fayda sağlamadığı ve yaşam kalitesinin ciddi şekilde bozulduğu hastalarda uygulanır. Günümüzde modern cerrahi teknikler sayesinde hemoroid ameliyatları daha az ağrılı ve daha hızlı iyileşme süreciyle gerçekleştirilmektedir.

Hemoroid Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen hemoroid zamanla ilerler ve komplikasyonlara yol açar. Sürekli kanamalar nedeniyle demir eksikliği anemisi gelişebilir. Dış hemoroidlerde pıhtı oluşarak (tromboze hemoroid) çok şiddetli ağrıya neden olabilir. İç hemoroidler ileri evrede dışarı sarkarak sürekli tahriş olur ve enfeksiyon riski artar. Kronik kaşıntı ve ciltte tahrişler yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür. Ayrıca uzun süre devam eden basur, kişinin sosyal hayatını ve psikolojik durumunu da olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden erken dönemde doktora başvurmak ve uygun tedavi yöntemlerini uygulamak çok önemlidir.

Hemoroid (Basur) Ameliyatı Sonrası Nelerden Kaçınmalı?

İlk haftalarda ağır kaldırmaktan, uzun süre ayakta kalmaktan ve fazla ıkınmaktan kaçınılmalıdır. Tuvalet alışkanlıkları düzenlenmeli, kabızlık engellenmelidir. Bunun için bol lifli beslenmek, yeterli su içmek ve doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanmak önemlidir. Ameliyat bölgesinin temizliği aksatılmamalı, ılık suyla temizlik yapılıp kuru tutulmalıdır. Ağrıyı artırabilecek baharatlı yiyecekler ve kafeinli içeceklerden uzak durulmalıdır. Ayrıca otururken yumuşak minderler tercih edilmeli, uzun süre sert yüzeylerde oturulmamalıdır. Doktor kontrolüne düzenli gitmek ve verilen tavsiyelere uymak, iyileşme sürecini hızlandırır ve olası komplikasyonları önler.

Hemoroid ameliyatı sonrası kaçınılması gerekenler şöyledir:

• Ağır kaldırmaktan ve fazla ıkınmaktan kaçınmak
• Lifli beslenmek ve bol sıvı tüketmek
• Baharatlı yiyecekler ve kafeinden uzak durmak
• Ameliyat bölgesini temiz ve kuru tutmak
• Sert yüzeylerde uzun süre oturmamak
• Doktor kontrollerini aksatmamak

Hemoroid, modern yaşamın getirdiği yanlış beslenme alışkanlıkları, hareketsizlik ve stresli yaşam koşullarının da etkisiyle her geçen gün daha fazla insanı etkileyen bir sağlık problemidir. Erken dönemde alınacak basit önlemlerle hemoroidin ilerlemesi durdurulabilir ve şikayetler kontrol altına alınabilir. Liften zengin beslenme, düzenli egzersiz, bol sıvı tüketimi, doğru tuvalet alışkanlıkları ve hijyene dikkat etmek bu hastalığın önlenmesinde ve tedavisinde en önemli adımlardır.