Guatr hastalığı ve tedavisi

Tiroid bezi boynun ön tarafında bulunan kelebek tarzında bir organdır. Metabolizmada çok önemli rollere sahip tiroid hormonlarını salgılamakla görevlidir. Tiroid bezinin az ya da fazla çalışması önemli sağlık problemlerine neden olabilir.

Guatr nedir?

Tiroid bezinin büyümesine guatr adı verilir. Bu büyüme yaygın olabildiği gibi nodüler tarzda olabilir. Nodül yumru demektir. Nodüller tek olabileceği gibi birden fazla da görülebilir. Guatr tiroid bezinin iyi huylu hastalıklarından kabul edilir. Tiroid nodüllerinden bazıları hormon salgılarken bazıları sessiz olabilir. Guatr hastalığı kadınlarda daha sık görülür. 

Guatr nedenleri nelerdir?

Başlıca guatr nedenleri şunlardır:

iyot eksikliği
tiroid bezinin aşırı çalışması
tiroid bezinin tembelleşmesi
tiroid bezi içinde nodüller
tiroid kanseri
tiroid bezinin iltihaplanması
radyasyon
bazı ilaçlar
genetik
sigara kullanımı

Guatr hastalığının belirtileri nelerdir?

Guatr bazı hastalarda hiç belirti göstermez. Bazı hastalarda boyunda şişlik, ağrı, yutma güçlüğü, öksürük ve solunum güçlüğü görülebilir. Tiroid bezinin az veya çok çalışmasına bağlı belirtiler ortaya çıkabilir. Tiroid bezi çok çalışırsa çarpıntı, sinirlilik, ishal, kilo kaybı, uykusuzluk ve baş ağrısı görülebilir. Tiroid bezi tembelliğinde ise kilo alma, aşırı uyuma, kabızlık, ciltte kuruma ve saç dökülmesi ortaya çıkar. Halk arasında zehirli guatr olarak bilinen bu durum, tiroid bezinin aşırı hormon salgılaması ile ortaya çıkar. 

Guatr tanısı nasıl konur?

Guatr hekim tarafından şişliğin farkedilmesini takiben yapılan tiroid testleri ve ultrasonografi yardımı ile tanınır. Gerekirse sintigrafi ve tiroid bezi biyopsisi yapılabilir. 

Guatr ameliyatı

Tiroid bezine yönelik yapılan ameliyata tiroidektomi denir. Anlamı cerrahi olarak tiroid bezinin çıkarılmasıdır. Bu ameliyatla tiroid bezinin bir kısmı veya tamamı çıkarılabilir. Tiroid kanserinde tiroide yakın lenf bezleri de temizlenebilir.

Guatr ameliyatları esnasında görülebilecek problemler, ses tellerinin hasarlanması ve yanlışlıkla paratiroid bezinin çıkarılmasıdır. Paratiroid bezleri vücuttaki kalsiyum dengesini sağlama konusunda görev üstlenir. Bu nedenle paratiroid bezlerinin alınması kandaki kalsiyum seviyesini düşürür. Bu durumda hastaya kalsiyum ve D vitamini takviyesi yapmak gerekir. Ses tellerine giden sinirler hasar gördüğünde ise ameliyattan sonra ses kısıklığı oluşabilir. 

Tiroid kanserleri

Tiroid bezinde görülen nodüllerin %4-20'sinde kansere rastlanabilir. Genellikle kötü huylu nodüller tektir, büyüme eğilimi gösterir ve sert olur. Tiroid kanserleri; papiller, follüküler, medüller ve anaplastik olarak dörde ayrılır.  En kötü huylu olanı ileri yaşta görülen anaplastik tipte tiroid kanseridir.

Tiroid kanseri tanısında ince iğne biyopsisi ve sintigrafi kullanılır. Cerrahi olarak çıkarılan nodül veya tiroid bezi patolojik olarak incelenerek kanser tanısı konabilir. Tiroid kanserlerinin tedavisinde cerrahi yöntem ve radyoterapiden faydalanılır. 