20 Ağustos 2023 Pazar
Diyabet hastalarına beslenme önerileri
Hipertiroidi, tiroid bezinin gereğinden fazla hormon üretmesi sonucu oluşan bir durumdur. Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan küçük bir organdır. Metabolizmayı, enerji dengesini, kalp hızını ve vücut sıcaklığını düzenleyen hormonlar üretir. Hipertiroidi, bu hormonların (T3 ve T4) aşırı miktarda salgılanmasıyla metabolizmanın hızlanmasına yol açar. Bu durum kalp çarpıntısı, kilo kaybı, sinirlilik ve terleme gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Hipertiroidi; Graves hastalığı gibi otoimmün bozukluklar, tiroid nodülleri, tiroidit (tiroid iltihabı) ve iyot fazlalığı gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Graves hastalığı, hipertiroidinin en yaygın nedenidir. Bağışıklık sisteminin tiroid bezini aşırı hormon üretmeye teşvik ettiği otoimmün bir hastalıktır. Bunun dışında sıcak nodül adı verilen tiroid bezindeki anormal büyümeler de tiroid hormonlarının kontrolsüz üretimine yol açabilir. Hipertiroidi, her yaştan ,insanı etkileyebilir. Ancak kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Bu durum genellikle 20-40 yaş arasında daha yaygındır. Kalp çarpıntısı, sinirlilik, kilo kaybı, aşırı terleme ve ısıya karşı hassasiyet gibi belirtilerle kendini gösterir. Bazı hastalarda gözlerin dışa doğru çıkıntılı görünmesine neden olan Graves oftalmopatisi de görülebilir. Hipertiroidi teşhis veya tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Kalp ritim bozuklukları, osteoporoz ve tirotoksik kriz gibi durumlar hipertiroidinin potansiyel sonuçlarıdır. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde hızlı bir şekilde bir sağlık uzmanına başvurulması önemlidir.
Tiroid hormonlarının aşırı üretimi nedeniyle vücutta birçok sistem üzerinde etkiler yaratarak çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler metabolizmanın hızlanması, sinir sisteminin aşırı uyarılması ve enerji dengesi bozuklukları ile ilişkilidir. Hipertiroidi belirtileri şöyle sıralanabilir:
Hipertiroidi gelişiminde en yaygın nedenlerden biri otoimmün hastalık olan Graves hastalığıdır. Bunun yanı sıra tiroid nodülleri, tiroidit ve iyot fazlalığı gibi durumlar da hipertiroidiye yol açabilir. Hipertiroidinin başlıca nedenleri şöyledir:
Hastalık, metabolizmanın hızlanması nedeniyle vücutta birden fazla sistemi etkileyerek çeşitli semptomlara yol açar. Bu semptomlar, tiroid hormonlarının aşırı üretimine bağlı olarak fiziksel, psikolojik ve hormonal değişiklikler şeklinde kendini gösterir. Hipertiroidinin semptomları genellikle belirgin olsa da bazı hastalarda hafif seyredebilir. Bununla birlikte uzun süre tedavi edilmeyen hipertiroidi, daha ciddi komplikasyonlara neden olabilen semptomların ortaya çıkmasına yol açabilir. Hipertiroidi semptomları şöyle sıralanabilir:
Doktor hastanın semptomlarını, tıbbi geçmişini ve ailede tiroid hastalığı öyküsünü değerlendirir. Fiziksel muayenede tiroid bezinin büyüklüğü, boyunda şişlik (guatr) veya düzensizlikler kontrol edilir. Ayrıca, kalp çarpıntısı, hızlı nabız, titreme ve gözlerde dışa doğru çıkma gibi belirtiler incelenir. Kesin tanı koymak için kan testleri kullanılır. Tiroid fonksiyon testleri, hipertiroidi teşhisinde en önemli araçtır
Hastalığın nedeni, semptomların şiddeti ve hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak planlanır. Tedavi tiroid hormonlarının aşırı üretimini kontrol altına almayı, semptomları hafifletmeyi ve altta yatan nedeni yönetmeyi amaçlar.
Vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri karşılayarak tiroid bezinin aşırı hormon üretimini dengelemeye ve semptomları hafifletmeye yönelik olmalıdır. Hipertiroidi metabolizmayı hızlandırdığı için hastaların enerji ve besin ihtiyacı artar. Bu nedenle yeterli miktarda kalori, protein, vitamin ve mineral alınması önemlidir. Özellikle D vitamini, kalsiyum ve magnezyum gibi kemik sağlığını destekleyen besinler, hipertiroidinin olası etkilerini azaltmada faydalı olabilir. Ancak iyot içeriği yüksek gıdalardan kaçınmak gerekir, çünkü iyot, tiroid hormon üretimini artırabilir.
Hipertiroidi hastalarının iyot içeriği yüksek besinlerden, işlenmiş ve rafine gıdalardan kaçınması önerilir. Deniz ürünleri, iyotlu tuz ve iyot içeren gıdalar tiroid hormonlarının üretimini artırabileceği için sınırlı tüketilmelidir. Ayrıca kafein içeren çay, kahve ve enerji içecekleri, sinirlilik ve çarpıntı gibi semptomları şiddetlendirebilir. Goitrojenik özelliklere sahip olan bazı sebzeler tiroid fonksiyonlarını etkileyebileceğinden dikkatli tüketilmelidir. Aşırı şekerli ve işlenmiş gıdalar ise enerji dalgalanmalarına ve yorgunluğa yol açabilir.
Son güncellenme tarihi: 28 Ocak 2025
Yayınlanma tarihi: 16 Aralık 2021
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları
Öne Çıkan Kanser Yazıları