Vitiligo: Türleri, Belirtileri, Nedenleri, Tedavi Yöntemleri

Vitiligo, insan vücudunu fiziksel olarak etkileyen rahatsızlıklardan biridir. Vitiligo bir deri rahatsızlığıdır ve pigment eksikliği nedeniyle meydana gelir. Çeşitli şekillerde vücutta yayılım gösterir fakat bir sağlık riski meydana getirmez. Sağlık alanında gelişmeler ile bu oluşan açık renkli lekelerin giderilmesi için çalışmalar bulunsa da net bir tedavisi yoktur ve önlenebilir değildir. Bulunduğu bölgeye ve yayılma durumuna göre çeşitleri bulunan vitiligo hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.

Vitiligo Nedir?

Vücut üzerinde açık renkli lekeler bulunması durumu vitiligo olarak adlandırılır. Vücuda rengini veren melanini üreten melanosit hücreleri bazı durumlarda vücudun bağışıklık sistemi nedeniyle yok edilir. Melanin üretilemeyen noktalarda renksiz lekeler oluşmaya başlar. Bu lekeler genelde el, yüz ve kollarda oluşurken cinsel organ, saç, kaşlar gibi bölgelerde de gözlenebilir. Bulaşıcı olmayan bu renksiz lekeler oluşmaya başladıktan sonra vücut içinde yayılım gösterebileceği gibi sadece başlangıç noktalarında da kalabilir. Vitiligo ağrı ve acıya neden olmasa da güneş gören bölgelerde oluşan lekeler güneşten etkilenerek kaşınıp kabarabilir.

Vitiligo Türleri Nelerdir?

Vitiligo yayılma şekline bağlı olarak çeşitlere ayrılır. Tüm yaş gruplarında rastlanabilen vitiligo rahatsızlığı vücudun pek çok bölgesinde görülebilir.
 

Segmental Olmayan Vitiligo

Segmental olmayan vitiligo bilateral vitiligo olarak da adlandırılır ve vücudun her iki tarafında da simetrik olarak renk açılmaları bulunmasını ifade eder. İki taraflı vitiligo olarak da bilinir ve genelde el arkası, göz etrafı, dizler, dirsekler ve ayaklarda görülür. Zaman içerisinde simetrik olarak yayılmalara devam eder. Aynı zamanda en yaygın vitiligo türlerindendir.
 

Segmental Vitiligo

Segmental vitiligo ise segmental olmayan vitiligonun tam tersine tek taraflı görülür. Renk açılmaları vücudun sadece bir yerinde bulunur. Erken yaşlarda başlayabilen bu vitiligo çeşidi bir noktaya kadar yayılma gösterdikten sonra durur. Aynı zamanda çocuklarda daha yaygın karşılaşılan bir vitiligo çeşididir. Cilt renksizliklerine ek olarak saç ve kaşları da etkileyebilir.
 

Lokalize Vitiligo

Renksiz bölgelerin vücudun sadece tek veya birkaç noktasında oluşması durumudur. Lokalize vitiligo yayılım göstermez ve küçük alanları kaplar.
 

Genelleştirilmiş Vitiligo

Genelleştirilmiş vitiligo, lokalize vitiligonun tersine pek çok alana yayılım gösterir. Vücudun çoğu bölgesi renksiz yamaları içerir.
 

Tam Vitiligo

Çok nadir rastlanan tam vitiligo çeşidinde neredeyse vücutta gerçek ten rengi bulunmaz. Vücudun tamamına yakını melaninden yoksun hücreler ile kaplıdır ve renksizdir.

Vitiligoya Belirtileri Nelerdir ve Ne Sebep Olur?

Vitiligo melanin pigmenti eksikliğinden kaynaklanan bir durumdur. Melanin üretmek için yeterli sayıda melanosit bulunmadığında gerçekleşir ve ırk, cinsiyet, yaş gibi faktörlerden bağımsız gelişir. Melanositlerin yok edilme nedenleri tam olarak bilinmese de sebepleri hakkında fikirler bulunur. Bunlardan ilki otoimmün koşullardır. Otoimmün koşullarda bağışıklık sistemi düzgün çalışmadığı için vücudun sağlıklı hücrelerine saldırır ve bu sırada melanositler de etkilenebilir. Vitiligo için sebepler dışında risk faktörleri de bulunur. Ailede vitiligo bulunması, otoimmün hastalık varlığı, melanom veya Hodgkin olmayan lenfoma bu faktörlerdendir. Diğer nedenler ise antioksidan dengesizliğinden oluşan oksidatif stres ya da güneş yanığı gibi çevresel faktörlerdir. Bu faktörler dışında kesik, sıyrık gibi durumlar da küçük vitiligo yamalarına neden olabilir. Vitiligonun teşhisinde rol oynayan belirtiler de bulunur. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Ağız ve göz çevresinde açık renk.
• Parmaklar ve bileklerde renk açılmaları.
• Koltuk altı, kasık ve cinsel organda renk açılmaları.
• Ağız içi ve saçlarda renk açılmaları.
• Yama etrafında iltihaplı kahverengimsi bir görünüm.
• Cilt kuruluğu.
• Kirpik ve sakallarda grileşme.
• Nadiren kaşıntılı lekeler.

Vitiligo Nasıl Teşhis Edilir?

Genellikle vitiligo birkaç ay içerisinde vücuda yayılabilen küçük lekeler ile başlar. Vitiligoda oluşan açık renkli lekeler gözle rahatlıkla görülebilir. Fakat bu lekelerin vitiligo kaynaklı olduğundan emin olunması için ultraviyole ışık yayan bir wood lambası kullanılabilir. Teşhis için tıbbi geçmiş de incelenir. Bu lekelerin ne zaman çıkmaya başladığı, sadece tek bir bölgede mi olduğu, kişide hipotirodizm, tip 1 diyabet gibi otoimmün bozukluklar bulunup bulunmadığı, tedavi gördüğü diğer hastalıklar incelenen tıbbi geçmişin bir kısmıdır. Bazı durumlarda teşhis için biyopsiye de ihtiyaç bulunabilir. Çünkü nadiren bu durum T hücreli lenfomanın neden olduğu belirtilerdendir. Biyopsi sonucunda ciltte açık renk oluşuma sebep olan bir kanser hücresi olup olmadığı incelenir. Eğer böyle bir durum söz konusu değilse sebebinin vitiligo olduğundan emin olunabilir. Aynı zamanda vitiligoya sebep olan bir otoimmün hastalık olup olmadığını öğrenmek adına bir kan testi de istenebilir. Vitiligo teşhisi sonrası şiddetinin ölçülmesi için testler yapılabilir. Bunlar skor puanlaması üzerine kurulu iki test içerir. Fakat bu testler net bir sonuç veremezler ve teşhise yardımcı olarak kullanılırlar.

Vitiligo Nasıl Tedavi Edilir?

Vitiligo tedavi edilebilen bir rahatsızlık olmamakla birlikte cildin güneş ışınlarına maruziyetini azaltmak gibi uygulamalar kişinin konforunu artırabilir. Vitiligo hastalığının sürecini etkileyen bir ilaç ya da aşı bulunmaz. Fakat bazı durumlarda kesinliği bulunmayan tedavi yöntemleri renk pigmentlerinin bir kısmının geri gelmesine yardımcı olabilir. Bu yöntemlerin bir kısmını ilaçlar oluşturur. Bu ilaçlar özellikle bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlardır. İlaçların işlevsel olması adına fototerapi ile birlikte kullanılması doktorlar tarafından önerilebilir. Kortikosteroidler veya kalsinörin inhibitörü ilaçlarıyla birlikte kullanılan fototerapi 1-3 ay arası bir süre tedavi görüldükten sonra etki etmeye başlar. Fakat fototerapi tedavisinin kesinliği olmamakla birlikte kızarıklık, kaşıntı ve yanma olası yan etkileri arasındadır. Bir diğer yöntem ise cildin etkilenen bölgelerine bir depigmentasyon maddesi uygulanmasıdır. Bu işlem renkli ve renksiz bölgeler arasındaki renk farklılığını minimuma indirmek için gerçekleştirilir. Koyu renkli alanlar yavaş yavaş aydınlatılır, böylece renksiz alanlar ile renkli alanlar arasındaki fark daha az göze batar.

Fototerapi, ilaçlar ve renk eşitleme işlemleri dışında cerrahi operasyon seçeneği de bulunur. Bu işlemlerden biri cilt greftidir. Vücutta az miktarda bulunan vitiligo lekelerine normal dokulardan aktarım gerçekleştirilir. Bu işlem doku nakli olarak da adlandırılır ve renksiz alanların renklenmesine yardımcı olabilir. Diğer işlem ise süspansiyon hücre naklidir. Bu tedavide doktor pigmentli ciltten bir parça doku alır ve etkilenen bölgeye aktarır. Bu tedavi bir süre tekrar edilir ve ortalama 1 ay içerisinde sonuç alınabilir. Fakat hiçbir yöntem kesin bir tedavi sunmaz ve zorlukları bulunur. Tedavi ihtimalleri dışında genelde kamuflaj gibi görüntü farklılığını giderici seçenekler uygulanır, kişinin isteğine bağlı olarak makyaj malzemeleri ile görüntü kapatılabilir. Fakat kişi sağlık riski oluşturmayan bu durumdan rahatsız olmuyorsa sadece güneş gören bölgeleri gerekli uygulamaları yapabilir. Yüksek korumalı güneş kremleri bronzlaşmayı azaltarak renk geçişlerini daha az gösterirken hassas olan renksiz lekelerin zarar görmesini ve kızarıp kabarmasını engeller.

Kişinin fiziksel görüntüsünü etkileyen fakat zararsız ve bulaşıcı bir rahatsızlık olmayan vitiligo tedavisi için çalışmalar devam etmektedir. Kişiden kişiye değişerek uygulanabilen tedavi seçenekleri netlik kazanana kadar bir tedavisi bulunmadığı kabul edilir. Fakat çeşitli makyaj ürünleri ile görüntü giderilebilir ve renk çeşitliliği ortadan kaldırılabilir.