Anafilaksi, hızlı başlangıç gösteren ve yaşamı tehdit edebilen ciddi bir alerjik reaksiyon türüdür. Genellikle alerjenle temas sonrası birkaç dakika ile birkaç saat içinde ortaya çıkar. Tüm vücut sistemlerini etkileyebilir. En çok solunum, dolaşım ve cilt sistemlerini etkileyen bu tablo, acil tıbbi müdahale gerektirir. Anafilaksiye karşı erken farkındalık ve müdahale, hayat kurtarıcı olabilir.
Anafilaksi, bağışıklık sisteminin belirli bir maddeye karşı aşırı ve kontrolsüz bir yanıt vermesi sonucu oluşan akut alerjik reaksiyondur. Normalde zararsız olan bir maddeye (alerjen) karşı bağışıklık sisteminin hatalı şekilde alarma geçmesiyle ortaya çıkar. Vücut, bu maddeye karşı histamin ve benzeri kimyasalları aşırı miktarda salgılayarak tüm organ sistemlerinde yaygın ve ciddi belirtilere yol açar.
Reaksiyonlar genellikle çok hızlı gelişir ve saniyeler içinde solunum yollarını, kalp damar sistemini, cildi ve sindirim sistemini etkileyebilir. Şok tablosu, solunum durması ve bilinç kaybı gibi sonuçlar görülebilir. Anafilaksi, özellikle daha önce ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş bireylerde tekrar etme riski yüksek olan acil bir durumdur. Bu nedenle tanı konulan kişiler mutlaka yanında epinefrin (adrenalin) oto-enjektörü taşımalı ve acil durum planı konusunda eğitilmelidir.
Bağışıklık sisteminin bir maddeye karşı abartılı bir tepki vermesiyle ortaya çıkan sistemik bir alerjik reaksiyondur. Bu durum genellikle daha önce hassasiyet gelişmiş bir alerjene maruz kalındığında meydana gelir. Vücut, bu yabancı maddeye karşı histamin gibi güçlü kimyasallar salgılar. Bu kimyasallar damarların genişlemesine, kan basıncının düşmesine, bronşların daralmasına ve organların etkilenmesine yol açar. Anafilaktik reaksiyonlar genellikle bir tetikleyici ile temastan dakikalar sonra başlar, ancak bazı durumlarda saatler sonra da gelişebilir.
Anafilaksinin en sık nedenleri arasında bazı gıdalar (örneğin fıstık, kabuklu deniz ürünleri), ilaçlar (özellikle penisilin gibi antibiyotikler), arı ya da böcek sokmaları ve bazı aşılar yer alır. Bununla birlikte lateks, kontrast maddeler (tıbbi görüntülemelerde kullanılan boya), egzersiz, soğuk hava veya fiziksel uyarılar gibi daha nadir tetikleyiciler de reaksiyonu başlatabilir. Alerjene karşı bağışıklık sistemi önceden duyarlı hale gelmişse sonraki karşılaşmalar daha şiddetli ve hızlı yanıtlarla sonuçlanabilir. Genetik yatkınlık, alerjik hastalık öyküsü (astım, atopik dermatit, saman nezlesi) ve daha önce anafilaksi geçirmiş olmak, riski artıran önemli faktörlerdendir.
Anafilaksi belirtileri genellikle çok hızlı gelişir ve vücutta birden fazla sistemi aynı anda etkiler. Belirtiler hafif cilt döküntüsünden, solunum durmasına kadar geniş bir yelpazede ortaya çıkabilir. Reaksiyon sıklıkla ciltte kaşıntı, kurdeşen veya kızarıklıkla başlar. Ardından solunum yollarında daralma, hırıltılı solunum, boğazda tıkanma hissi ve nefes darlığı gelişebilir. Kalp damar sisteminde şok, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü ve bayılma görülebilir. Sindirim sistemi belirtileri arasında mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ishal yer alabilir.
Anafilaksinin en tehlikeli yanı, hızlı ilerlemesi ve birkaç dakika içinde bilinç kaybına veya solunum durmasına yol açabilmesidir. Bu nedenle belirtiler fark edildiği anda ivedilikle müdahale edilmelidir. Anafilaksi belirtileri şöyle sıralanabilir:
Tanı, öncelikle klinik belirtilerin hızla tanınması ile konur. Laboratuvar testlerinden çok, hastanın öyküsü ve fiziksel bulgular üzerinden değerlendirme yapılır; çünkü anafilaktik reaksiyonlar çoğu zaman acil gelişir ve tanı için zaman kaybı yaşanması hayati risk oluşturabilir. Özellikle bir alerjenle temastan kısa süre sonra birden fazla sistemin (cilt, solunum, dolaşım, sindirim) aynı anda etkilenmesi, anafilaksi tanısında en önemli göstergedir.
Hekim, belirtilerin şiddetini ve başlangıç süresini değerlendirir. Solunum sıkıntısı, tansiyon düşüklüğü, bilinç değişikliği gibi hayatı tehdit eden durumlar mevcutsa teşhis hızla konulmalı ve tedaviye başlanmalıdır. Tanıyı desteklemek amacıyla bazı durumlarda triptoz testi yapılabilir. Bu test, alerjik reaksiyon sırasında salınan mast hücre enzimlerinin ölçülmesini sağlar. Ek olarak, olaydan sonra alerji uzmanı tarafından yapılacak spesifik IgE testleri veya deri prick testleri ile hangi maddeye karşı anafilaksi geliştiği saptanabilir. Ancak bu testler kriz geçtikten günler ya da haftalar sonra yapılmalıdır.
Anafilaksi tedavisinde en önemli ilke, hızlı ve gecikmeden müdahale edilmesidir. Ana tedavi ajanı, hayat kurtarıcı olan epinefrin (adrenalin) enjeksiyonudur. Epinefrin, kas içine (genellikle uyluk dış yan kısmına) uygulanır. Birkaç dakika içinde solunum yollarını açar, kan basıncını yükseltir, damar geçirgenliğini azaltarak şişliğin ilerlemesini durdurur. Bu nedenle, anafilaksi tanısı konulan kişilerin yanlarında mutlaka epinefrin oto-enjektörü (örneğin EpiPen) taşıması gerekir. Epinefrin sonrası hastaya oksijen desteği, gerekirse damar yolu açılarak sıvı desteği verilebilir.
Ciddi vakalarda hastanın entübe edilmesi veya ileri yaşam desteği sağlanması gerekebilir. Anafilaksi geçiren her hasta, mutlaka gözlem amaçlı hastaneye yatırılmalı ve en az 4–6 saat izlenmelidir. Çünkü bazı olgularda, belirtiler tamamen düzeldikten sonra 24 saat içinde ikinci bir dalga olarak gecikmiş (bifazik) reaksiyon gelişebilir.
Son güncellenme tarihi: 23 Temmuz 2025
Yayınlanma tarihi: 23 Temmuz 2025
Acil Tıp
Acil Tıp
Acil Tıp
Acil Tıp
Acil Tıp
Acil Tıp
28 Ağustos 2023 Pazartesi
Heimlich Manevrası Nedir, Nasıl Uygulanır?
19 Ağustos 2023 Cumartesi
Böcek ısırması ne zaman tehlikelidir?
28 Ağustos 2023 Pazartesi
Arı Sokması: Nedir, Ne İyi Gelir, Korunma Yolları Nelerdir?
29 Ağustos 2023 Salı
Robot simülatörü Anadolu Sağlık Merkezi’nde
29 Ağustos 2023 Salı
Gebe Okulu ilgi gördü
29 Ağustos 2023 Salı
Bi-Fikir Festivali’nden Anadolu Sağlık Merkezi’ne 2 ödül!
29 Ağustos 2023 Salı
Robot simülatörü ilgi gördü
29 Ağustos 2023 Salı
Gece Poliklinikleri Hizmetinizde
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi Web ve Tıbbi Yayın Kurulu
29 Ağustos 2023 Salı
Onkoloji bölümleri cumartesi günleri de hizmet veriyor
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi bu yıl da “En beğenilenler” arasında!
29 Ağustos 2023 Salı
Hava atışı Demet Özdemir’den
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi "En iyiler" arasında
29 Ağustos 2023 Salı
En önemlisi sağlığınız. Her koşulda yanınızdayız!
29 Ağustos 2023 Salı
Girişimsel Onkolojide önemli başarı
29 Ağustos 2023 Salı
Online hasta buluşmaları devam ediyor
29 Ağustos 2023 Salı
Evde Bakım Hizmeti Nedir?
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi’nde hastalarımız güvende!
29 Ağustos 2023 Salı
Online hasta buluşmasıyla sorular yanıtlandı
29 Ağustos 2023 Salı
Doktorunuzla 3 Dakika
29 Ağustos 2023 Salı
Onkoloji Buluşma Günleri’nin ilkinde “Psikoonkoloji”yi konuştuk
29 Ağustos 2023 Salı
Meme kanseri hasta ve yakınları ile “Birlikte Güzel Günlere” dedik
29 Ağustos 2023 Salı
5. Onkolojik Bilimler Sempozyumu’na büyük ilgi
29 Ağustos 2023 Salı
Altın Örümcek Web Ödülleri Halk Oylaması
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi, Uluslararası Meme Merkezleri Ağı’na üye oldu
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi dünyada “Girişimsel Onkoloji” alanındaki standartları belirleyecek
29 Ağustos 2023 Salı
Girişimsel Onkoloji Hizmetleri Akreditasyon Sistemi
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi, sağlık turizminde dünyanın en iyi ikinci hastanesi seçildi
29 Ağustos 2023 Salı
Hemşirelik Haftası, çeşitli etkinliklerle kutlandı
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi'ne bir ESMO daha
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi’ne ikinci kez altın akreditasyon
29 Ağustos 2023 Salı
Meme kanseriyle mücadele için Pembe Top beşinci kez sahada
29 Ağustos 2023 Salı
77 Hemşire Seviye 2 olarak atandı
29 Ağustos 2023 Salı
Türkiye’de bir ilk: OECI Akreditasyonu aldık!
29 Ağustos 2023 Salı
Robotik Kalp Cerrahisi Sempozyumu
29 Ağustos 2023 Salı
Hava atışı Elçin Sangu’dan
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi Hemşireleri bilimselliğe damgasını vurdu
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi Planetree Akreditasyonu alan ilk hastane oldu
29 Ağustos 2023 Salı
“Yaşama Tutunanlar”ın sevinci
29 Ağustos 2023 Salı
Tokyo’da Türkiye’yi Anadolu Sağlık Merkezi temsil etti
29 Ağustos 2023 Salı
Johns Hopkins Medicine’den Anadolu Sağlık Merkezi’ne tam not!
29 Ağustos 2023 Salı
Bergüzar Korel’den meme kanserine “Pembe Top”lu destek
29 Ağustos 2023 Salı
Merkezimizde SİZ varsınız!
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi’nin kalitesi 6. kez tescillendi
29 Ağustos 2023 Salı
Klinik basamaklandırma ile hemşireler kariyer basamaklarını çıkıyor!
29 Ağustos 2023 Salı
Meme kanserine karşı “Pembe Top Sahada”
29 Ağustos 2023 Salı
Yaşama Tutunanlar, kemik iliği tedavisi görenlere umut olacak!
29 Ağustos 2023 Salı
Hasta ve hekim iletişimi nasıl olmalı?
29 Ağustos 2023 Salı
Malign Yumuşak Doku Tümörlerine Güncel Yaklaşım Konferansı’nda üçüncü buluşma
29 Ağustos 2023 Salı
Dünya liginde Anadolu Sağlık Merkezi yer aldı!
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi’nden huzurevi sakinlerine sigarayı bırakma semineri
29 Ağustos 2023 Salı
Rektum kanserindeki araştırmalar tanı ve tedaviyi yeniden şekillendirecek
29 Ağustos 2023 Salı
Anadolu Vakfı ve Anadolu Sağlık Merkezi İlk Yardım Tırı Van’da Yaraları Sardı
20 Eylül 2023 Çarşamba
Kene Isırması
23 Kasım 2023 Perşembe
Sağlık turizmindeki başarımız yine bir ödülle taçlandı
11 Aralık 2023 Pazartesi
Elektrik Çarpmasında İlk Yardım Nasıl Yapılır?
13 Aralık 2023 Çarşamba
Anadolu Sağlık Merkezi “En beğenilen Şirketler” arasında
25 Ocak 2024 Perşembe
Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’ne ikinci kez altın akreditasyon
11 Mart 2024 Pazartesi
Hipotermi Nedir? Hipotermi Belirtileri ve Tedavisi
27 Mayıs 2024 Pazartesi
Entübe Nedir? Entübasyon Hangi Durumlarda ve Neden Yapılır?
25 Temmuz 2024 Perşembe
Pembe Top’a Gümüş Ödül!
26 Ağustos 2024 Pazartesi
Burun Kanaması Neden Olur? Ne İyi Gelir?
28 Ocak 2025 Salı
Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Yılı Ödüllerle Karşıladı!
Öne Çıkan Kanser Yazıları
Bunları da oku
Doktorlar
Kişisel Verilerin İşlenmesi: Kimlik, iletişim, sağlık ve pazarlama bilgilerimin, Özel Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi ve Özel Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi tarafından yürütülecek pazarlama faaliyetlerinin planlanması ve tıbbi ihtiyaçlarıma ve alışkanlıklarıma göre özelleştirilmesi ile bana özel kampanyalar oluşturulması amacıyla işlenmesini kabul ediyorum.
Ticari Elektronik İleti: Özel Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi ve Özel Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi tarafından kimlik ve iletişim bilgilerimin tercih ettiğim iletişim kanalı üzerinden bana reklam, promosyon, kampanya ve benzeri ticari elektronik iletilerin gönderilmesi amacıyla işlenmesi ve bununla sınırlı olarak hizmet alınan tedarikçilerle paylaşılmasını kabul ediyorum.
