Heimlich Manevrası Nedir, Nasıl Uygulanır?

Heimlich manevrası boğulma durumlarında kullanılan bir ilk yardım yöntemidir. Yetişkinlerde ve çocuklarda genelde boğaza kaçan ve solunumu engelleyen bir maddeyi çıkarmak için kullanılabilir. Heimlich manevrası, karın bölgeye baskı uygulamayı içerir. Hızlı bir hayat kurtarıcı yöntemdir, ancak her acil boğulma vakasında bu yöntem uygulanmaz. Heimlich manevrası, sadece kendi kendine nefes alamayan bilinci açık kişilerde kullanılır. Heimlich manevrası adını bulan doktordan almıştır ve göğüs kafesinin altından hızlı ve yukarı doğru basılar aracılığıyla yabancı bir cismi yemek borusundan çıkarmak için kullanılır. Heimlich manevrası boğulmanın çözümünde uygulanan öncelikli bir ilk yardım yöntemidir. Boğulma, bir kişinin boğazını ya da soluk borusunu (tıbbi adıyla trakea) oyuncak, yiyecek veya başka bir yabancı madde ile tıkaması nedeniyle nefes alamaması durumudur. Heimlich manevrası yetişkinlerde ve çocuklarda farklı şekillerde uygulanır.

Heimlich Manevrası Hangi Durumlarda Kullanılır?

Heimlich manevrasını kullanılması gerektiğinde, manevrayı uygulanacak kişinin üst solunum yolu tıkanıklığı yaşıyor olması gerekir. Yani kişi yabancı bir cisim nedeniyle hava almakta zorlanıyor ve boğuluyorsa Heimlich manevrası uygulanabilir. Kişi yabancı cisimle boğulma durumunda konuşamaz, öksürmeye çalışır ve nefes alamaz. Bu solunum yolu tıkanıklığı (hava yolu obstrüksiyonu) şiddetli olduğunda ve kişinin hayati tehlikesi söz konusu olduğunda Heimlich manevrası kullanılır.

Bazı durumlarda manevranın kullanılması faydadan çok zarar yol açabilir. Mesela boğulan kişi; konuşabiliyorsa, güçlü bir şekilde öksürebiliyorsa ya da yeterli kadar nefes alabiliyorsa bu manevra ve hatta diğer solunum yolu manevraları kullanılmaz. Boğulan kişinin bilinci kapandıysa, yani kişi seslendiğinizde tepki veremiyor ve gözleri açık halde değilse Heimlich manevrası yine uygulanmaz. Bu manevra, ancak kişinin bilinci açık ve aynı anda boğuluyorsa kullanılır.

Genellikle bir kişinin konuşamıyor, nefes alamıyor veya öksüremiyor olduğunu jestlerinden anlamak mümkündür. Bunu işaret eden hareketler görüyorsanız kişinin boğulduğunu anlayabilirsiniz. Kişiye "Boğuluyor musun?" diye sorabilirsiniz. Kimi zaman boğulan kişi öksürebilir ancak yeterince nefes alamadığı için yardım istemek ya da durumu açıklamak için konuşamaz. Bazen, nefes alması ve konuşması giderek zayıflayan bir şekilde duyulabilir. Solunum yolu tıkanıklığı sonucunda kişinin konuşması yalnızca nefes alma sesleri çıkana kadar zayıflar. Evrensel boğulma sembolü sayılabilecek bir hareket olan, elleri yukarı kaldırıp boğazı sıkma hareketi sıklıkla durumu anlatmak için kullanılır.

Kişinin boğuluyor olduğundan emin olduktan sonra, kişi konuşabiliyor ya da öksürebiliyor ya da nefes alabiliyorsa Heimlich manevrasına kullanılmaz. Kişiyi öksürmeye devam etmesi için teşvik etmek genellikle tercih edilen bir yöntemdir. Kimi zaman kuvvetli bir öksürük solunum yolundaki yabancı cismi serbest bırakabilir. Heimlich manevrasını, yalnızca kişinin hayati tehlikesi olduğunda kullanmak daha sağlıklıdır.

Heimlich Manevrası Nasıl Yapılır?

Heimlich manevrasının kimlere yapılabileceğini öğrendikten sonra genellikle sırada, manevranın nasıl yapılacağını öğrenmek vardır. Heimlich manevrasının nasıl yapılacağı, kime yapıldığına göre değişiklik göstermektedir. Heimlich yapılırken farklı adımlar izlenmesi gereken kişiler şöyle sıralanabilir:

  • Hamile olmayan bir kişi,
  • Çocuklar,
  • Hamile bir kadın ya da Kişinin kendisi.

Manevranın uygulandığı kişi fark etmeksizin sonrasında o kişi yine de tıbbi yardım almalıdır. tıbbi yardımın amacı, Heimlich manevrası ve boğulma tehlikesi sonrasında boğazda ve solunum yollarında herhangi bir fiziksel hasar meydana gelmediğinden emin olmaktır.
 

Heimlich manevrası yapması gerektiğinden emin olan kişi; hamile olmayan bir yetişkin kişi için şu adımları izleyebilir:

  1. Kişinin ayağa kalkmasını sağlar.
  2. Kendini kişinin arkasında konumlandırır.
  3. Kişiyi öne doğru eğerek avucunun içiyle sırtına beş vuruş yapar.
  4. Ardından kişinin arkasında durur ve kollarını kişinin karnının etrafına koyar.
  5. Bir eli ile yumruk yapar ve diğer elini sıkıca yumruğun etrafına sarar.
  6. Yumruğun başparmak tarafını kişinin göğüs kafesinin hemen altına ve göbek deliğinin yaklaşık 5 ila 6 santimetre yukarısına yerleştirir.
  7. Ellerini keskin ve hızlı bir şekilde beş defa içeri ve yukarı doğru iter.
  8. Heimlich uygulayan kişi nesne, solunum yolundan dışarı atılana ve kişi kendi kendine nefes alabilene kadar ya da kişi öksürebilene kadar bu adımları tekrarlar.
  9. Kişi bilinçsiz hale gelirse, CPR (kardiyopulmoner resüsitasyon ya da kalp masajı)’a başlar.
     

Alternatif olarak manevra uygulayıcı, kişi ayağa kalkamıyorsa; kafasına bakacak şekilde beline biner gibi oturarak yumruğunu, ayakta dururken yapacağı gibi içeri ve yukarı doğru iterek solunum yolunu açmaya çalışır.

Heimlich manevrası yaparken kişinin manevraya ihtiyaç duyup duymadığını değerlendirmek oldukça önemlidir. Boğuluyormuş gibi görünen bir kişinin bilinci yerindeyse ve öksürüyorsa, yutulan ve hava yolunu tıkayan nesneyi kendi kendine yerinden çıkarabilir. Kişinin bilinci açıksa ve yabancı cisim nedenli solunum yolu tıkanıklığı varsa Heimlich manevrası uygulamak tercih edilebilir.

Heimlich manevrasını ayrıca çocuklara da uygulayabilirsiniz. Çocuk 5 yaşından küçükse ya da 45 kilonun altındaysa, manevranın yöntemini biraz değiştirmek daha uygun olur. Manevrayı uygulayan kişi, çocuğun seviyesine inmek için çocuğun arkasında diz çöker. Ardından, tipik Heimlich manevrasının gerektirdiğinden daha az kuvvetli itmeler uygular.

Hamile bir kişi boğulduğu zaman da Heimlich manevrası onu kurtarabilir. Normal yetişkinlere yapılan Heimlich manevrasından farklı olarak hamile ve obez kişilerde manevra uygulayıcının, ellerini göğüs kemiğinin tabanı çevresinde (sternum), kişinin gövdesinin biraz daha yukarısına koyması gerekir. Manevra uygulanan kişi bilinçsiz ise Heimlich yapılmaya başlanmaz. Manevra uygulayıcı ilk olarak, kişiyi sırt üstü yatırır ve parmağı ile süpürme hareketi yaparak hava yolunu temizlemeye çalışır. Takılan nesneyi çıkaramıyorsa, CPR yapmaya başlar.
 

Eğer kişi, tek başına olduğu bir ortamda yabancı bir cisim yüzünden solunum yolunun tıkandığını fark ederse kendi kendine Heimlich manevrasını uygulayabilir. Eğer yalnızsanız ve boğuluyorsanız şu adımları izleyerek Heimlich manevrası ile solunum yolunuzu açmayı deneyebilirsiniz:

  1. Bir elinizle yumruk yapın ve diğer elinizi sıkıca etrafına sarın.
  2. Bir yumruk yapın ve başparmak tarafı içeri gelecek şekilde göbeğinizin hemen üzerine, gögüs kafesinin hemen altına yerleştirin.
  3. Yumruğu diğer elinizle kavrayın.
  4. Ellerinizi keskin ve hızlı bir şekilde beş kez içeri ve yukarı doğru itin
  5. Nesne dışarı atılana ve kendi başınıza nefes alabilene kadar veya öksürebilene kadar bu işlemi tekrarlayın.

Ayrıca alternatif olarak bir korkuluk, sandalye ya da masa kenarına yaslanarak bu manevrayı yapmayı da deneyebilirsiniz. Üst karın bölgenizi keskin ve hızlı bir şekilde yasladığınız bu sert kenara doğru iterek nesne serbest kalana (yani solunum yolundan çıkana) kadar bu işlemi tekrarlayabilirsiniz.

Tüm bu değerlendirmeleri yapmak için ilk yardım bilgisine sahip olmak oldukça önemlidir. Bu konu ile ilgili bilgi almak veya boğulma tehlikesini atlattıktan sonra solunum yolunu hasar alması açısından değerlendirmek için en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.

Heimlich Manevrası Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Manevranın kime uygulanacağına karar vermek oldukça önemlidir. Eğer boğulan kişinin bilinci yerinde, konuşabiliyor veya öksürebiliyorsa Heimlich manevrasının uygulanması önerilmeyen bir durumdur. Bu manevra için ayrıca uygulanan kişinin bilincinin açık olması gereklidir. Bilinç kapalı olduğu durumlarda CPR’a başlanması tavsiye edilir.

İlk yardım incelikli detayları olan bir konudur. Bu nedenle bilinmeden yapılması, iyi niyetle dahi olsa faydadan çok zarara yol açabilir. Bu nedenle acil bir durumla karşılaştığınızda 112’yi aramayı düşünebilirsiniz.

Bebeklerde Heimlich Manevrası Nasıl Yapılır?

Heimlich manevrasını bebeklere uygulamak mümkün olmayabilir. Genellikle Heimlich manevrasının 12 ay veya daha küçük bebeklerde kullanılması önerilmez. Bunun yerine, sırt darbeleri ile bebeklerin solunum yolu açılmaya çalışılır. Boğulan kişi 1 yaşından küçük olduğunda kurtarıcı, bu yöntemin uygulaması için gerekli adımlar şu şekildedir:

  1. Bebeği, göğsü ön kolunuzun üzerinde olacak şekilde yüzüstü çevirir.
  2. Bebeğin başının vücudundan aşağıda olduğundan emin olur.
  3. Avucunun içiyle bebeğe kürek kemiklerinin arasından beş kez vurur. Vuruşlar serttir ama yaralanmaya neden olacak kadar sert değildir.
  4. Bebeğin ağzını kontrol eder ve görünür nesneleri dikkatlice çıkarır.
  5. Hava yolları tıkalı kalırsa, bebeği yüzü yukarı ve başı aşağı gelecek şekilde çevirip ikinci ve üçüncü parmaklarını kullanarak, bebeğin göğüs kemiğine (sternum) içe ve yukarıya doğru beş göğüs itişi yapar.
  6. Görünür nesneler için bebeğin ağzını tekrar kontrol eder.
  7. Solunum yolundaki nesne serbest kalana kadar veya bebek bilinçsiz hale gelene kadar bu işlemi tekrarlar.
  8. Bebek bilinçsiz hale gelirse, CPR'a başlar.

Acil yardım ancak bilen kişiler tarafından yapıldığında fayda sağlama ihtimali daha yüksektir. Acil bir durumla karşılaştığınızda 112’yi aramayı ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.

 

Bülent Erkul
Prof. Dr. Bülent Erkul

Acil Tıp

Acil Tıp

Bölüm Doktorları

Tıbbi Birimi İncele
Gebze

Acil Tıp

Uzm. Dr. Aslı Güfter Kartal

Gebze

Acil Tıp

Uzm. Dr. Meral Yavuzşefik

Gebze

Acil Tıp

Uzm. Dr. Yeşim Erçetin Özgürel

Gebze

Acil Tıp

Uzm. Dr. Aslı Güfter Kartal

Gebze

Acil Tıp

Uzm. Dr. Meral Yavuzşefik

Gebze

Acil Tıp

Uzm. Dr. Yeşim Erçetin Özgürel

Tümünü göster

Önerilen Sağlık Yazıları

Böcek ısırması ne zaman tehlikelidir?

Böcek ısırması ne zaman tehlikelidir?

Arı Sokması: Nedir, Ne İyi Gelir, Korunma Yolları Nelerdir?

Arı Sokması: Nedir, Ne İyi Gelir, Korunma Yolları Nelerdir?

Robot simülatörü Anadolu Sağlık Merkezi’nde

Robot simülatörü Anadolu Sağlık Merkezi’nde

Gebe Okulu ilgi gördü

Gebe Okulu ilgi gördü

Bi-Fikir Festivali’nden Anadolu Sağlık Merkezi’ne 2 ödül!

Bi-Fikir Festivali’nden Anadolu Sağlık Merkezi’ne 2 ödül!

Robot simülatörü ilgi gördü

Robot simülatörü ilgi gördü

Gece Poliklinikleri Hizmetinizde

Gece Poliklinikleri Hizmetinizde

Anadolu Sağlık Merkezi Web ve Tıbbi Yayın Kurulu

Anadolu Sağlık Merkezi Web ve Tıbbi Yayın Kurulu

Onkoloji bölümleri cumartesi günleri de hizmet veriyor

Onkoloji bölümleri cumartesi günleri de hizmet veriyor

Anadolu Sağlık Merkezi bu yıl da “En beğenilenler” arasında!

Anadolu Sağlık Merkezi bu yıl da “En beğenilenler” arasında!

Hava atışı Demet Özdemir’den

Hava atışı Demet Özdemir’den

Anadolu Sağlık Merkezi "En iyiler" arasında

Anadolu Sağlık Merkezi "En iyiler" arasında

En önemlisi sağlığınız. Her koşulda yanınızdayız!

En önemlisi sağlığınız. Her koşulda yanınızdayız!

Girişimsel Onkolojide önemli başarı

Girişimsel Onkolojide önemli başarı

Online hasta buluşmaları devam ediyor

Online hasta buluşmaları devam ediyor

Evde Bakım Hizmeti Nedir?

Evde Bakım Hizmeti Nedir?

Anadolu Sağlık Merkezi’nde hastalarımız güvende!

Anadolu Sağlık Merkezi’nde hastalarımız güvende!

Online hasta buluşmasıyla sorular yanıtlandı

Online hasta buluşmasıyla sorular yanıtlandı

Doktorunuzla 3 Dakika

Doktorunuzla 3 Dakika

Onkoloji Buluşma Günleri’nin ilkinde “Psikoonkoloji”yi konuştuk

Onkoloji Buluşma Günleri’nin ilkinde “Psikoonkoloji”yi konuştuk

Meme kanseri hasta ve yakınları ile “Birlikte Güzel Günlere” dedik

Meme kanseri hasta ve yakınları ile “Birlikte Güzel Günlere” dedik

5. Onkolojik Bilimler Sempozyumu’na büyük ilgi

5. Onkolojik Bilimler Sempozyumu’na büyük ilgi

Altın Örümcek Web Ödülleri Halk Oylaması

Altın Örümcek Web Ödülleri Halk Oylaması

Anadolu Sağlık Merkezi, Uluslararası Meme Merkezleri Ağı’na üye oldu

Anadolu Sağlık Merkezi, Uluslararası Meme Merkezleri Ağı’na üye oldu

Anadolu Sağlık Merkezi dünyada “Girişimsel Onkoloji” alanındaki standartları belirleyecek

Anadolu Sağlık Merkezi dünyada “Girişimsel Onkoloji” alanındaki standartları belirleyecek

Girişimsel Onkoloji Hizmetleri Akreditasyon Sistemi

Girişimsel Onkoloji Hizmetleri Akreditasyon Sistemi

Anadolu Sağlık Merkezi, sağlık turizminde dünyanın en iyi ikinci hastanesi seçildi

Anadolu Sağlık Merkezi, sağlık turizminde dünyanın en iyi ikinci hastanesi seçildi

Hemşirelik Haftası, çeşitli etkinliklerle kutlandı

Hemşirelik Haftası, çeşitli etkinliklerle kutlandı

Anadolu Sağlık Merkezi'ne bir ESMO daha

Anadolu Sağlık Merkezi'ne bir ESMO daha

Anadolu Sağlık Merkezi’ne ikinci kez altın akreditasyon

Anadolu Sağlık Merkezi’ne ikinci kez altın akreditasyon

Meme kanseriyle mücadele için Pembe Top beşinci kez sahada

Meme kanseriyle mücadele için Pembe Top beşinci kez sahada

77 Hemşire Seviye 2 olarak atandı

77 Hemşire Seviye 2 olarak atandı

Türkiye’de bir ilk: OECI Akreditasyonu aldık!

Türkiye’de bir ilk: OECI Akreditasyonu aldık!

Robotik Kalp Cerrahisi Sempozyumu

Robotik Kalp Cerrahisi Sempozyumu

Hava atışı Elçin Sangu’dan

Hava atışı Elçin Sangu’dan

Anadolu Sağlık Merkezi Hemşireleri bilimselliğe damgasını vurdu

Anadolu Sağlık Merkezi Hemşireleri bilimselliğe damgasını vurdu

Anadolu Sağlık Merkezi Planetree Akreditasyonu alan ilk hastane oldu

Anadolu Sağlık Merkezi Planetree Akreditasyonu alan ilk hastane oldu

“Yaşama Tutunanlar”ın sevinci

“Yaşama Tutunanlar”ın sevinci

Tokyo’da Türkiye’yi Anadolu Sağlık Merkezi temsil etti

Tokyo’da Türkiye’yi Anadolu Sağlık Merkezi temsil etti

Johns Hopkins Medicine’den Anadolu Sağlık Merkezi’ne tam not!

Johns Hopkins Medicine’den Anadolu Sağlık Merkezi’ne tam not!

Bergüzar Korel’den meme kanserine “Pembe Top”lu destek

Bergüzar Korel’den meme kanserine “Pembe Top”lu destek

Merkezimizde SİZ varsınız!

Merkezimizde SİZ varsınız!

Anadolu Sağlık Merkezi’nin kalitesi 6. kez tescillendi

Anadolu Sağlık Merkezi’nin kalitesi 6. kez tescillendi

Klinik basamaklandırma ile hemşireler kariyer basamaklarını çıkıyor!

Klinik basamaklandırma ile hemşireler kariyer basamaklarını çıkıyor!

Meme kanserine karşı “Pembe Top Sahada”

Meme kanserine karşı “Pembe Top Sahada”

Yaşama Tutunanlar, kemik iliği tedavisi görenlere umut olacak!

Yaşama Tutunanlar, kemik iliği tedavisi görenlere umut olacak!

Hasta ve hekim iletişimi nasıl olmalı?

Hasta ve hekim iletişimi nasıl olmalı?

Malign Yumuşak Doku Tümörlerine Güncel Yaklaşım Konferansı’nda üçüncü buluşma

Malign Yumuşak Doku Tümörlerine Güncel Yaklaşım Konferansı’nda üçüncü buluşma

Dünya liginde Anadolu Sağlık Merkezi yer aldı!

Dünya liginde Anadolu Sağlık Merkezi yer aldı!

Anadolu Sağlık Merkezi’nden huzurevi sakinlerine sigarayı bırakma semineri

Anadolu Sağlık Merkezi’nden huzurevi sakinlerine sigarayı bırakma semineri

Rektum kanserindeki araştırmalar tanı ve tedaviyi yeniden şekillendirecek

Rektum kanserindeki araştırmalar tanı ve tedaviyi yeniden şekillendirecek

Anadolu Vakfı ve Anadolu Sağlık Merkezi İlk Yardım Tırı Van’da Yaraları Sardı

Anadolu Vakfı ve Anadolu Sağlık Merkezi İlk Yardım Tırı Van’da Yaraları Sardı

Kene Isırması

Kene Isırması

Evde Bakım Hizmeti Nedir? Kimler Faydalanabilir?

Evde Bakım Hizmeti Nedir? Kimler Faydalanabilir?

Sağlık turizmindeki başarımız yine bir ödülle taçlandı

Sağlık turizmindeki başarımız yine bir ödülle taçlandı

Elektrik Çarpmasında İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Elektrik Çarpmasında İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Anadolu Sağlık Merkezi “En beğenilen Şirketler” arasında

Anadolu Sağlık Merkezi “En beğenilen Şirketler” arasında

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’ne ikinci kez altın akreditasyon

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’ne ikinci kez altın akreditasyon

Hipotermi Nedir? Hipotermi Belirtileri ve Tedavisi

Hipotermi Nedir? Hipotermi Belirtileri ve Tedavisi

Entübe Nedir? Entübasyon Hangi Durumlarda ve Neden Yapılır?

Entübe Nedir? Entübasyon Hangi Durumlarda ve Neden Yapılır?

Pembe Top’a Gümüş Ödül!

Pembe Top’a Gümüş Ödül!

Burun Kanaması Neden Olur? Ne İyi Gelir?

Burun Kanaması Neden Olur? Ne İyi Gelir?

Tümünü göster