Astım Nedir? Astım Belirtileri Nelerdir?

Astım, solunum yollarının daralması, iltihaplanması ve aşırı duyarlılığı sonucu ortaya çıkan kronik bir akciğer hastalığıdır. Nefes alıp vermeyi zorlaştırır. Zaman zaman ataklar şeklinde seyredebilir. Astım hastaları genellikle nefes darlığı, hırıltılı solunum, göğüste sıkışma ve uzun süren öksürük gibi belirtiler yaşar.

Astım Nedir?

Astım, akciğerlerdeki hava yollarının (bronşların) iltihaplanması ve daralması sonucu gelişen, kronik seyirli bir solunum yolu hastalığıdır. Bu daralma, nefes almayı güçleştirir. Özellikle gece ya da sabah erken saatlerde öksürük, hırıltılı solunum ve nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Kalıcı bir hastalıktır. Ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle kontrol altına alınabilir. 

Astım Belirtileri

Astım belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve genellikle dönemsel olarak artış gösterebilir. Bazı kişilerde yalnızca egzersiz veya alerjenlerle temas sonrası semptomlar gelişirken, bazılarında yıl boyu devam eder.

Astımın belirtileri şöyledir:

• Nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi
• Hırıltılı veya ıslık sesi şeklinde solunum
• Uzun süren öksürük (özellikle gece artar)
• Eforla artan nefes zorluğu
• Gece uykudan uyandıran solunum problemleri

Astım Türleri Nelerdir?

Astım, nedenine ve seyrine göre farklı türlerde sınıflandırılır. Bu sınıflandırmalara bağlı olarak tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri de farklılaşabilir.

Astım türleri şu şekildedir:

• Alerjik Astım: Polen, ev tozu, hayvan tüyü veya küf gibi alerjenlerle temas sonucu ortaya çıkar.
• Egzersize Bağlı Astım: Fiziksel aktivite sonrasında hava yollarının daralmasıyla gelişir.
• Mesleki Astım: Kimyasallara, tozlara veya dumanlara uzun süreli maruziyet sonucu oluşur.
• Gece Astımı: Gece uykuda hava yollarının daralmasıyla belirginleşir.
• İlaç Kaynaklı Astım: İlaçlara karşı gelişen duyarlılık nedeniyle görülür.

Astım Neden Olur?

Astım, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkar. Ailesinde astım veya alerjik hastalık öyküsü bulunan kişilerde risk daha yüksektir. Bununla birlikte, hava kirliliği, stres, enfeksiyonlar ve kimyasallar gibi çevresel tetikleyiciler de hastalığın gelişiminde etkilidir. Bebeklikte geçirilen viral enfeksiyonlar, düşük doğum ağırlığı da astım gelişimini kolaylaştırabilir.

Astımı Tetikleyen Faktörler Nelerdir?

Astım ataklarının başlamasına veya ağırlaşmasına neden olabilecek faktörler oldukça çeşitlidir. Bu tetikleyiciler kişiden kişiye değişiklik gösterse de en sık görülenler şu şekilde sıralanabilir:

• Polen, ev tozu akarları, küf ve hayvan tüyleri
• Soğuk hava ve ani ısı değişiklikleri
• Hava kirliliği
• Stres, kaygı ve yoğun duygusal durumlar
• Solunum yolu enfeksiyonları (grip, nezle, sinüzit vb.)
• Kimyasal temizlik ürünleri, boya veya parfüm kokuları
• Egzersiz sırasında yoğun nefes alıp verme

Astım Teşhisi Nasıl Konulur?

Hastanın öyküsü, fizik muayene bulguları ve solunum testleriyle konur. Doktor öncelikle hastanın belirtilerini, atak sıklığını, alerjen temas öyküsünü ve çevresel koşullarını değerlendirir. Ardından akciğer fonksiyon testleriyle solunum kapasitesi ölçülür.

Astım Tanısında Uygulanan Testler Nelerdir?

Astım teşhisinde kullanılan testlerin başında solunum fonksiyon gelir. Solunum fonksiyon testi (Spirometri), akciğer kapasitesini ve hava akım hızını ölçer. Bunun yanı sıra aşağıdaki testler de uygulanır:

• Peak Flow (Zirve Akım) Ölçümü: Evde takip için kullanılan taşınabilir cihazla hava akış hızı ölçülür.
• Alerji testleri (Cilt testi veya kan testi): Astımı tetikleyen alerjenlerin belirlenmesine yardımcı olur.
• Bronkodilatör yanıt testi: Solunum yollarının ilaçla ne kadar açıldığını ölçer.

Astıma Ne İyi Gelir?

Astım tedavisinde amaç, solunum yollarındaki iltihabı kontrol altına almak ve atakları önlemektir. Düzenli ilaç kullanımı ve yaşam tarzı değişiklikleri büyük fark yaratır.

Astıma iyi gelen uygulamalar şöyle sıralanabilir:

• Doktorun önerdiği inhaler veya sprey ilaçların düzenli kullanımı
• Polen mevsimlerinde dış ortamda uzun süre kalmamak
• Evin düzenli havalandırılması ve tozdan arındırılması
• Koku ve kimyasal maddelerden uzak durmak
• Düzenli egzersiz (doktor onayıyla)
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek

Astım Risk Faktörleri Nelerdir?

Ailesinde astım veya alerjik hastalık öyküsü olanlar, çocukluk döneminde sık solunum yolu enfeksiyonu geçirenler, hava kirliliğine maruz kalan şehir sakinleri, aşırı kilolular, nemli, tozlu veya kimyasala maruz ortamlarda çalışanlar hastalığa daha yatkın olabilir.

Astım Tedavisi ve Astım İlaçları

Astım tedavisinde kullanılan ilaçlar, hava yollarındaki iltihabı azaltmak ve atakları önlemek amacıyla düzenlenir. Tedavi iki ana gruba ayrılır:

• Kontrol edici ilaçlar: Kortikosteroid içeren inhalerlerdir. Uzun süreli kullanımla atakları önler.
• Rahatlatıcı ilaçlar: Atak sırasında nefes darlığını hızlı şekilde azaltan kısa etkili bronkodilatörlerdir.

Astım Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Astım, doğru tedaviyle kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Belirtiler kontrol altında tutulduğunda hastalar aktif ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilir. Astım hastalarının yaşam kalitesini koruması ve atak riskini azaltması için şu önlemler önerilir:

• İnhaler ilaçları düzenli kullanmak ve doğru teknikle uygulamak
• Parfüm, temizlik kimyasalları gibi tahriş edici maddelerden kaçınmak
• Evde nem oranını %40-50 aralığında tutmak
• Alerjenlere maruziyeti azaltmak
• Düzenli doktor kontrolüne gitmek
• Gerektiğinde grip ve zatürre aşılarını yaptırmak

Astım Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Astım bulaşıcı bir hastalık mıdır?

Hayır. Astım bulaşıcı değildir. Genetik yatkınlık, alerjenler ve çevresel faktörler sonucu ortaya çıkar.

Astımın belirtileri nelerdir?

Astımda öksürük, nefes darlığı, göğüs sıkışması ve hırıltılı solunum en yaygın belirtilerdir. Bu belirtiler özellikle gece veya sabah erken saatlerde artar.

Astım tamamen geçer mi?

Astım kronik bir hastalıktır, tamamen iyileşmez. Ancak doğru tedaviyle belirtiler kontrol altına alınabilir ve uzun süreli rahatlama sağlanabilir.

Astım atağı nedir?

Astım atağı, solunum yollarının ani şekilde daralması sonucu nefes almanın zorlaştığı dönemdir. 

Astım tanısı nasıl konur?

Tanı, hastalık öyküsü, fizik muayene ve solunum testleriyle (spirometri, peak flow ölçümü) konur. Gerektiğinde alerji testleri de yapılır.

Astım hastaları spor yapabilir mi?

Evet, ancak egzersiz öncesi doktorun önerdiği ilaçlar kullanılmalıdır. Yüzme ve yürüyüş gibi kontrollü egzersizler önerilir.