Apandisit Nedir? Apandisit Belirtileri Nelerdir?

Karın ağrısı şikayetiyle acil servislere başvuran hastaların önemli bir kısmında tanı, apandisit olabilir. Genellikle aniden başlayan ve zamanla şiddetlenen ağrıyla kendini gösteren bu durum, acil cerrahi müdahale gerektiren hastalıklar arasında yer alır. Apandisit, sağ alt karın bölgesinde yer alan ve "appendiks" adı verilen küçük, parmak benzeri yapının iltihaplanmasıyla oluşur. Bu iltihap ilerlediğinde organın patlaması (perforasyon) gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

Apandisit Nedir?

Apandisit, karnın sağ alt kısmında yer alan ve "appendiks" adı verilen küçük, kör uçlu bir organın iltihaplanmasıdır. Bu organ, kalın bağırsağın başlangıcında yer alır ve uzun yıllar boyunca işlevsiz kabul edilmiştir; ancak günümüzde bağışıklık sistemiyle ilgili bazı roller üstlenebileceği düşünülmektedir. Apandisit, genellikle ani başlayan ve ilerledikçe şiddetlenen karın ağrısına neden olan acil bir cerrahi durumdur.

Apandis iltihaplandığında içindeki basınç artar, kan akımı bozulur ve bu durum enfeksiyonla birleşince doku ölümü gelişebilir. Müdahale edilmezse apandis patlayabilir ve karın içine yayılabilecek ciddi enfeksiyonlara (peritonit) yol açabilir. Bu nedenle apandisit, erken teşhis ve tedavi edilmediğinde hayati tehlike oluşturabilir.

Apandisit Belirtileri Nelerdir?

Apandisit, çoğunlukla ani başlayan ve saatler içinde belirginleşen belirtilerle kendini gösterir. En yaygın belirtisi karın ağrısıdır. Bu ağrı başlangıçta göbek çevresinde hissedilirken, birkaç saat içinde sağ alt karına (McBurney noktası) doğru yer değiştirir ve şiddetlenir. Ağrıya genellikle sindirim sistemiyle ilgili diğer belirtiler eşlik eder.

Apandisit belirtileri şöyle sıralanabilir:

Göbek çevresinde başlayıp sağ alt karına yerleşen ağrı
Bulantı ve kusma
İştahsızlık
Hafif ateş (genellikle 37.5–38.5 °C)
Kabızlık veya bazen ishal
Karında şişlik ve hassasiyet
Yürürken ya da öksürürken artan ağrı
Ağrının giderek sürekli hâle gelmesi

Bazı kişilerde belirtiler klasik şekilde görülmeyebilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve hamile kadınlarda semptomlar farklılık gösterebilir, bu nedenle dikkatli değerlendirme gereklidir.

Apandisit Neden Olur?

Apandisit genellikle appendiksin içinin tıkanması sonucu gelişir. Bu tıkanıklık, organ içinde iltihaplanmaya ve enfeksiyona yol açar. Apandisin içindeki sıvı birikir, bakteriler çoğalır ve duvarda baskı artarak dokuya zarar verir. Sonunda organ yırtılabilir ve karın boşluğuna enfeksiyon yayılabilir.

Apandisite neden olabilecek başlıca faktörler şu şekildedir:

Lenfoid doku büyümesi (enfeksiyona bağlı)
Dışkı taşları (fekalit) ile tıkanma
Parazitler
Yabancı cisimler
Karın travması sonrası apandisin kan dolaşımının bozulması

Apandisit Teşhisi Nasıl Konulur?

Apandisit teşhisi, hastanın şikâyetleri, fizik muayene bulguları ve bazı yardımcı testlerin değerlendirilmesiyle konur. Belirtilerin benzerliği nedeniyle diğer karın içi hastalıklarla karışabileceği için dikkatli ve sistematik yaklaşım gerektirir.

Teşhis aşamaları genellikle şu şekilde ilerler:

Hikaye alma (anamnez): Karın ağrısının yeri, süresi, şiddeti, başlangıç şekli ve eşlik eden bulgular sorgulanır.
Fizik muayene: Özellikle sağ alt kadranda hassasiyet, rebound (ani bırakıldığında ağrı) ve savunma (kasılma) önemli bulgulardır. McBurney noktasında ağrı belirgindir.
Kan testleri: Lökosit (beyaz kan hücresi) yüksekliği ve CRP artışı genellikle iltihabı destekler.
İdrar testi: İdrar yolu enfeksiyonu gibi durumların dışlanması için yapılır.
Görüntüleme yöntemleri: Ultrasonografi, çocuklar ve gençlerde ilk tercih edilir.
Bununla birlikte Bilgisayarlı Tomografi (BT) Apandisitin ve komplikasyonlarının net görüntülenmesinde en etkili yöntemdir.

Apandisit Patlaması Belirtileri Nelerdir?

Apandis iltihaplı halde uzun süre tedavi edilmezse, iç basıncın artması sonucu patlayabilir (perforasyon). Bu durum ciddi ve acil bir komplikasyondur çünkü enfekte içerik karın boşluğuna yayılır ve peritonit (karın zarı iltihabı) gelişebilir.

Apandisit patlaması belirtileri şunlardır:

Aniden şiddetlenen ve tüm karına yayılan ağrı
Yüksek ateş (38.5 °C üzeri)
Karında belirgin sertlik ve şişlik
Mide bulantısı, kusma, ciddi iştahsızlık
Kalp atış hızında artış (taşikardi)
Genel durum bozukluğu, halsizlik, bayılma hissi
Karın hareketlerinin azalması (sessiz karın)

Apandisit patladığında ağrının bir süre azalması hastayı yanıltabilir. Ancak bu, sinir uçlarının hasar görmesiyle geçici bir rahatlamadır ve kısa süre içinde tablo kötüleşir. Bu nedenle şüpheli durumlarda acilen hastaneye başvurmak hayati önem taşır.

Apandisit Vücutta Nerede Yer Alır?

Apandis, karnın sağ alt kısmında, kalın bağırsağın başlangıç bölümüne bağlı olarak yer alır. Tıbbi olarak bu bölgeye sağ alt kadran (right lower quadrant) denir. Anatomik olarak kalın bağırsağın çekum (cecum) bölgesine tutunmuş, parmak şeklinde, kör uçlu bir uzantıdır.

Herkeste apandisin uzunluğu ve yönü farklılık gösterebilir. Bu nedenle bazı kişilerde ağrı sağ kasıkta ya da bel bölgesinde hissedilebilir. Özellikle çocuklarda ve hamilelerde apandisin yeri değişebilir, bu da tanıyı zorlaştırabilir.

Apandisin bulunduğu yerin tam olarak anlaşılması, teşhis sürecinde ağrının karakterinin yorumlanmasında önemlidir.

Apandisit Ağrısı Nerede Olur?

Apandisit ağrısı tipik olarak karnın sağ alt kısmında, yani sağ alt kadranda hissedilir. Ancak bu ağrı her zaman doğrudan burada başlamaz. İlk aşamada ağrı genellikle göbek çevresinde (periumbilikal bölgede) başlar ve birkaç saat içinde sağ alt kısma kayar. Bu durum, apandisin iltihaplanmasının erken ve ilerlemiş evrelerini yansıtır.

Apandisit ağrısı aşağıdaki şekilde hissedilir:

İlk olarak göbek çevresinde hissedilir, ardından sağ alt karına yönelir.
Sürekli bir ağrıdır, zamanla şiddetlenir ve dalgalanma göstermez.
Yürürken, öksürürken veya ani hareketlerde artış gösterebilir.
Karında sertlik, gaz sıkışması hissi ve dokunma ile hassasiyet eşlik edebilir.
Gebelerde veya çocuklarda ağrı farklı bölgelerde hissedilebilir. Bu durum yanlış teşhislere yol açabilir.

Apandisitin Türleri Nelerdir?

Apandisit, klinik seyrine ve mikroskobik özelliklerine göre farklı alt türlerde sınıflandırılabilir. Bu ayrım, hastalığın şiddeti ve tedavi süreci açısından önemlidir. Başlıca apandisit türleri şunlardır:

Akut Apandisit: En yaygın görülen türdür. Aniden başlar ve hızla ilerler. Tedavi edilmezse 24–72 saat içinde patlayabilir. Cerrahi müdahale (apendektomi) genellikle gereklidir.
Kronik Apandisit: Daha nadirdir. Belirtiler daha hafif ve dalgalı seyreder. Zaman zaman sağ alt karında ağrı, iştahsızlık ve sindirim sorunları görülebilir. Teşhisi zordur çünkü belirtiler belirsiz ve uzun sürelidir.
Perfore (Patlamış) Apandisit: Tedavi edilmemiş akut apandisitin sonucudur. Apandis yırtılır, içeriği karın boşluğuna yayılır ve peritonit gelişir. Acil müdahale gerektirir.
Gangrenöz Apandisit: Kan akışı bozulmuş, nekroza (doku ölümü) uğramış apandis türüdür. Bu durum hızla perforeye dönüşebilir. Şiddetli sistemik belirtilerle birlikte görülür.
Flegmonöz ve Empeamatöz Apandisit: Yoğun iltihap vardır, çevre dokular da etkilenmiştir. Apandisin içinde irin birikmiştir. Genellikle patlamaya yakın bir durumdur.

Apandisit Nasıl Tedavi Edilir?

Apandisit tedavisinde en etkili ve standart yöntem, cerrahi müdahale ile apandisin çıkarılmasıdır. Bu işleme “apendektomi” denir. Apandisit tanısı konulduktan sonra gecikmeden ameliyat yapılması, organın patlamasını ve komplikasyonları önlemek açısından hayati öneme sahiptir.

Cerrahi Tedavi (Apendektomi)

Geleneksel yöntem olan açık apendektomi karında küçük bir kesi açılarak apandis alınır. Laparoskopik apendektomi ise minimal invaziv yöntemdir; birkaç küçük delikten girilerek kamera yardımıyla apandis çıkarılır. İyileşme süresi daha hızlıdır.

İlaç Tedavisi

Bazı seçilmiş vakalarda (örneğin cerrahi riskin yüksek olduğu hastalarda veya erken evre hafif vakalarda) ilaç tedavisiyle izlem yapılabilir. Ancak bu durum istisnadır ve nüks riski daha yüksektir.

Perfore Apandisit Tedavisi

Apandisit patladıysa aşağıdaki şekildedir:

Geniş spektrumlu damar içi antibiyotikler,
Gerekirse karın içi drenaj,
Yoğun sıvı desteği ve cerrahi işlem uygulanır.

Ameliyat sonrası süreçte hafif vakalarda hasta 1–2 gün içinde taburcu edilebilir. Beslenmeye genellikle ameliyattan 6–12 saat sonra başlanır. Fiziksel aktiviteler birkaç hafta içinde normale döner.

Son güncellenme tarihi: 28 Ağustos 2025

Yayınlanma tarihi: 20 Ağustos 2024