Yenidoğan Bakımı ve Beslenmesi

Yeni doğan bebeğin beslenmesi için en mükemmel besin anne sütüdür. Anne sütü ile beslenme bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesi için eşsiz bir fırsattır. Bebek için biyolojik ve geleneksel bir beslenme yoludur. Anne ve bebek arasındaki duygusal bağı oluşturan önemli bir faktördür. Anne sütü ilk altı ay tek başına bebeğin su dahil tüm gereksinimlerini karşılamaktadır. Anne sütü öncelikle temiz bir besindir. Hazırlama, ısıtma gibi zorlukları yoktur, her an kullanıma hazırdır. Sindirimi kolaydır. İçerdiği fonksiyonel bileşenler ve canlı hücreler ile bebeği hastalıklardan korur. Emziren annelerde de meme kanseri, yumurtalık kanseri, kemik erimesi ve kansızlık daha az görülür. Anne sütünün içeriği sabit değildir, bebeğin gereksinimlerine göre annenin beslenmesinden bağımsız düzenlenir. Örneğin, erken doğum yapmış annelerin sütleri, zamanında doğum yapmış annelerin sütlerinden farklıdır. İlk ağız sütü diye bilinen ilk yedi günde gelen süte kolostrum denir. Sarımsı renkte olup, daha kıvamlıdır. Protein, bebeği hastalıklardan koruyan antikorlar, mineral ve vitaminlerden zengindir. İlerleyen günlerde anne sütündeki protein azalırken laktoz ve yağ oranı artmaktadır. Emzirmenin sonuna doğru sütün içersindeki yağ miktarı artarak (sonsüt) bebekte doygunluk sağlar, bebeği obesiteden korur. Anne sütünün yapılmasını ve devamını sağlayan en önemli faktör bebeğin emmesidir. Emzirme süresince sütün yağdan zengin hale geçme süresi bebeğin emme gücüne bağlı olarak değişir. Bu nedenle bebeğin yağdan zengin son sütü yeterince alabilmesi için bebek kendiliğinden memeden ayrılana kadar emzirilmelidir. Anne sütünün yapımı bebeğin emmesi dışında bebeğin doğru teknik ve sık aralar ile emzirilmesi ile artar. Emzirme sırasında anne rahat oturmalı, bebeği kendi vücuduna yakın tutmalı, bebeğin başı ve vücudu aynı doğrultuda, düz bir hat üzeride olmalı, bebek yalnız meme ucunu değil etrafındaki kahverengi alanı da kavramalıdır. Doğumdan sonra memeler dolu olmasa da hemen emzirmeye başlamak süt yapımının uyarılması ve devamı için çok önemlidir. İlk aylarda gece emzirme süt yapımını artırır. Yorgunluk ve uykusuzluk süt yapımını olumsuz etkileyen faktörlerden biridir. Bu nedenle annenin yardıma ve desteğe gereksinimi vardır. Bebeğin emzirilmesi: İlk haftalarda emzirme düzensizdir ve bebek her istediğinde emzirilmelidir. Her iki memeye eşit sürelerde tutturmak idealdir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Bebek bir seferde tek memeyi emerse bir sonraki sefer diğer taraftan emzirmek gerekir. Emzirme sonunda gazın çıkartılması kolik ağrılarını azaltır. Ortalama emzirme süresi 15 - 20 dakika, ortalama emzirme aralığı 2-3 saattir. Genellikle dördüncü haftadan sonra bebekler 3 saat ara ile emerler. Gece uyuma süreleri 4-5 saate çıkabilir. Uyuyorsa, emzirmek için uyandırılmamalıdır. Emzirilen bebeğe su vermek gerekmez.

Yeni Doğan Bebek Bakımı

Yenidoğan bebeğin genel özellikleri:

İlk 48 saat bebeğinizin elleri ayakları normal renginden daha mor görülebilir. Genellikle daha soğuktur.

Göz kapakları, el-ayak sırtında ödem olabilir. Yine göz kapakları, alın ve ensede doğum lekeleri bulunabilir.

Anneden geçen hormonlar nedeni ile memelerde şişme ve cadı sütü denilen süt gelebilir. Genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir. Kız bebeklerde aynı nedenlerle beyaz vaginal akıntı veya kanama olabilir.

Erkek bebeklerin yumurtalıkları scrotumda veya kanaldadır. Scrotumda şişlik olabilir.

Kuyruk sokumu bölgesinde görülen mor renkli mongol lekesi normal bir bulgudur.

Çenesinde ve burun etrafında milia denilen inci beyazı renkte, toplu iğne başı büyüklüğünde kabarcıklar olabilir.

Fazla sıcak ortamda koltuk altı, boyu ve gövdede ter kanallarının tıkanması sonucunda veziküller görülmesi normal bir bulgudur.

İlk idrar doğumda, doğumdan hemen sonra veya 24 saatte yapılır. İlk dışkılama genellikle ilk 24 saattedir. İlk dışkı katran renginde olup yapışkandır, mekonyum denilir. İlk iki üç günden sonra rengi açılmaya başlar. Anne sütü alan bebeklerin kakası altın sarısı renktedir. Günde 7-8 kez kaka yapabilir. Yine günde 5-6 kez idrar yaparlar.

İlk iki haftada kanda bilirubin denilen maddenin artması ile cilt ve gözün beyaz kısmı sarı renkli görülebilir. Eğer çok yükselmiş ise fototerapi tedavisi gerkebilir.

Bebekler ilk hafta içinde doğum ağırlıklarının %5-10’u kaybederler. Yedi on gün içersinde doğum ağırlıklarına ulaşırlar.

Oda sıcaklığı: Normal vücut sıcaklığı 36,5-37 ° C arasındadır. Bebeğin vücut sıcaklığı koltuk altından 37,3 °, makattan 37,5 ° C üzerinde ise hekime danışılması gerekmektedir. Özellikle oda sısısının çok yüksek olması, fazla giydirilmesi vücut sıcaklığını artırır. Oda çok sıcak olmamalıdır. 22-24° C sıcaklık yeterlidir.

Giysi seçimi: Giysiler %100 pamuklu kumaştan olmalıdır. Çıt çıtlı tulumlar tercih edilmelidir. Normal sıcaklıkta atlet, tulum, eldiven, çorap yeterlidir. Çok fazla giydirilmemelidir. Kendi giysilerinizden bir kat fazla olabilir. Kıyafetlerdeki etiketler bebeğin tenini rahatsız edebilir, bunları kesilmesi gerekir.

Göbek bakımı: Göbek düşene kadar günde bir iki kez %70’lik alkol ile yapılabilir. Alt bezi bağlarken göbek kordonu bezin dışında bırakılmalıdır.

Göz bakımı: Kaynamış ılımış su ile ıslatılmış steril gazlı bezle içeriden dışa doğru fazla bastırılmadan silinir. Göz akıntısı fazla ve çapaklanma var ise hekime danışılmalıdır.

Bebeğin yatış şekli: Bebeğin boyun kısmı katlanmayacak şekilde yan veya sırtüstü yatırılmalı, yastık kullanmamalıdır. Ağır battaniye ya da yorganla örtmemelidir. Yatakta yastık ve çok fazla örtü bulunmamalıdır.

Banyo: Göbek düştükten sonra hergün banyo yaptırılmalıdır. Banyo yapılan odanın sıcaklığı 26°C olmalıdır. Haftada ien fazla iki kez şampuan kullanılmamalıdır. Banyo ve sonrasındaki yapılacak masaj bebeği rahatlatır. Gaz sancılarını azaltır, daha iyi uyumasına sağlar.

Tırnak bakımı: İlk günlerde tırnaklar çok uzun değilse kesilmesine gerek yoktur. Tırnaklar uzamış, yüzünü çiziyorsa küt uçlu bebek tırnak makasları ile kesilebilir.

Ağız bakımı: Ağız içersinde çıkmayan beyaz lekeler varsa pamuçuk olabilir. Hekime danışmak gerekir. Pamucuğu engellemek için el ve meme hijyenine dikkat etmek gerekir.

Alt temizliği: Her emzirme öncesi ve huzursuzlaştığında altı açılmalıdır. Alt temiziği ılık su ve pamuk yardımı ile yapılabilir. Pişik olmaması için bebeğinizin altını kuru ve temiz tutnmanız önemlidir. Aralıklı olarak pişik önleyici krem kullanılabilir. Kız çocuklarında idrar yolu enfeksiyonunu önlemek için alt temizliği mutlaka önden arkaya yapılmalıdır.

Gaz sancısı: Erken dönemde bebeklerin sindirim sistemi tam olarak gelişmediği için gaz yakınmaları olabilir. Ayaklarını karnına doğru çekerek ağlarlar. Üç dört aylık olduğunda azalır. Gazın en önemli sebebi, hatalı emzirme tekniğidir. Emzirirken doğru tutulamaması ve memeyi tam tutmadığı için hava yutması bebeklerde gaz yapar. Bebek annenin yediklerinden de bir derece etkilenebilir. Her beslenmeden sonra mutlaka gazını çıkarmak gerekir.

Kusma: Bebekler karnı doyduktan sonra ve gaz çıkarırken bir miktar kusabilir. Bu normaldir. Ancak, aşırı fışkırır tarzda, yeşil renkli kusması veya emmede azalma, karın şişliği gibi durumlar varsa mutlaka doktora götürmelidir.

Hapşırık ve hıçkırık: Hapşırık, genze kaçan damlacıkları temizlemek üzere bir reaksiyon, hıçkırık ise diyaframın uyarılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkıran bebek kısa süre ile emzirilirse bu refleks yavaşça kaybolur.

Yolculukta: mutlaka araba koltuğu kullanın. Araba koltuğu aynı zamanda ana kucağı gibi kullanılabilir.

Ziyaretler: Bebeğin kalabalık gurupların içerisine girmemesi ve öpülmemesi gerekir. Özellikle kış aylarında, kapalı ortamlarda, virüslerin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarına çok sık rastlanır.

Aşı defteri: Taburcu olduktan bir hafta sonra ilk doktor ziyareti yapılır. Kontrole gelirken aşı defterini mutlaka getirin ve bebeğinizin aşılarını takip etmeyi unutmayın.