Endometriozis Nedir? Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

Kadın üreme sağlığını doğrudan etkileyen ve yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürebilen hastalıklardan biri olan endometriozis, üreme çağındaki pek çok kadının karşılaştığı ancak tanısı sıklıkla geç konulan karmaşık bir durumdur. Halk arasında “çikolata kisti” olarak da bilinen bu hastalık, adet döngüsünü, doğurganlığı, hatta sindirim ve idrar yollarını dahi etkileyebilir. Gündelik yaşamda şiddetli adet sancıları ya da ilişki sırasında ağrı gibi şikayetlerle ortaya çıkan endometriozis çoğu zaman normal adet ağrısıyla karıştırıldığından yıllarca teşhis edilemeden kalabilir. Endometriozis jinekolojik bir sorun olmanın ötesinde sistemik etkileri olan kronik bir hastalıktır. Bu nedenle hem erken tanı hem de kişiye özel tedavi planı gerekir.

Endometriozis Nedir?

Endometriozis, rahim iç yüzeyini döşeyen ve “endometrium” adı verilen dokunun rahim dışında, vücudun farklı bölgelerinde yerleşmesiyle oluşan kronik ve inflamatuar bir hastalıktır. Normal şartlarda endometrium dokusu sadece rahmin içinde bulunur ve her adet döngüsünde kalınlaşıp kanama yoluyla vücuttan atılır. Ancak endometrioziste bu doku yumurtalıklar, fallop tüpleri, bağırsaklar, mesane, hatta nadiren diyafram gibi rahim dışındaki alanlara tutunur ve benzer şekilde hormonlara yanıt vererek kalınlaşıp kanamaya çalışır.

Bu anormal konumlanmış doku, dökülüp atılamadığı için çevre dokularda iltihaplanma, yapışıklık ve kist oluşumuna neden olabilir. Yumurtalıklarda biriken bu doku, koyu kahverengi sıvı içeren “çikolata kistleri”ne dönüşebilir. Endometriozis sadece fiziksel belirtilerle değil, psikolojik yıpranmayla da ilişkilidir; zira şiddetli ağrı, infertilite (kısırlık) ve tekrarlayan cerrahiler kişinin yaşam kalitesini ciddi oranda etkiler. Her kadında farklı şiddette seyredebilir; bazı kadınlarda hiçbir belirti yokken, bazıları için hayatı durma noktasına getirebilir.

Endometriozis Belirtileri

Endometriozis, farklı kadınlarda farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve bazen yıllarca fark edilmeden ilerleyebilir. En belirgin semptomu adet dönemlerinde görülen şiddetli ağrıdır. Ancak bu ağrı, sıradan adet sancısından çok daha yoğun ve yıpratıcıdır. Bunun dışında sindirim sistemi, idrar yolları ve cinsel yaşamı da etkileyebilecek geniş bir belirti yelpazesi söz konusudur. Belirtiler genellikle hormon düzeylerine bağlı olarak adet döngüsüyle birlikte artar veya azalır. Endometriozisin yaygın belirtileri şöyle sıralanabilir:

  • Adet dönemlerinde şiddetli kasık ve pelvik ağrısı (dismenore)
  • Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı (disparoni)
  • Alt karın bölgesinde kronik ağrı
  • Ağrılı bağırsak hareketleri veya idrar yaparken yanma
  • Adet dönemlerinde yoğun ve uzun süren kanama
  • Gebe kalmada zorluk, tekrarlayan düşüklere yatkınlık
  • Şişkinlik, kabızlık ya da ishal gibi sindirim sistemi şikâyetleri
  • Bel ve sırt ağrıları
  • Halsizlik, yorgunluk ve bazen psikolojik tükenmişlik

Endometriozis Neden Olur?

Endometriozisin kesin nedeni tam olarak bilinmez. Bilim insanları bu hastalığın oluşumuna katkıda bulunan çeşitli teoriler üzerinde durmaktadır. Genetik, hormonal ve bağışıklık sistemiyle ilişkili faktörlerin hastalığın gelişiminde etkili olduğu düşünülür. En yaygın kabul gören teoriye göre, adet kanamasının bir kısmı vajinadan dışarı atılamayıp geriye doğru, yani fallop tüpleri yoluyla karın boşluğuna akar ve burada endometrial hücrelerin tutunarak çoğalmasına yol açar. Ancak bu yalnızca bir açıklamadır; hastalığın karmaşık yapısı nedeniyle başka etkenlerin de devrede olduğu düşünülmektedir.

Endometriozisin gelişiminde etkili olabilecek başlıca faktörler şunlardır:

  • Retrograd (geriye doğru) adet kanaması: En yaygın teoridir. Adet sırasında dökülen endometrium hücrelerinin fallop tüplerinden karın boşluğuna geçmesiyle başlar.
  • Genetik yatkınlık: Aile bireylerinde endometriozis bulunan kadınların hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
  • Bağışıklık sistemi bozuklukları: Bağışıklık sistemi, rahim dışına çıkan endometrial hücreleri yok edemezse bu hücreler yerleşip çoğalabilir.
  • Hormon dengesizlikleri: Östrojen hormonunun fazlalığı endometrial dokunun büyümesini destekleyebilir.
  • Lenf veya kan yoluyla taşınma: Endometrial hücrelerin lenf veya kan dolaşımı aracılığıyla uzak organlara taşınarak yerleştiği düşünülmektedir.
  • Karın içi cerrahiler: Özellikle sezaryen ya da miyom ameliyatı sonrası endometrial dokunun cerrahi alana taşınması söz konusu olabilir.
  • Çevresel toksinler: Bazı kimyasalların hormon dengesi üzerinde olumsuz etkiler yaratarak hastalığa zemin hazırlayabileceği öne sürülmektedir.

Endometriozis Tedavisi

Endometriozis tedavisi, hastalığın şiddetine, belirtilerin yoğunluğuna, kadının yaşına ve çocuk sahibi olma isteğine göre kişiye özel olarak planlanır. Tek bir tedavi yöntemi her hasta için uygun olmayabilir; bu nedenle bireysel değerlendirme büyük önem taşır. Bazı kadınlar için basit ağrı kontrolü yeterli olurken, bazıları için ilaç tedavileri ya da cerrahi müdahale gerekebilir. Amaç ağrıyı azaltmak, lezyonların yayılmasını önlemek ve doğurganlık potansiyelini korumaktır.

Endometriozisin yaygın, ağrılı ya da tedaviye dirençli formlarında cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Laparoskopi (kapalı ameliyat) ile endometrial odakların temizlenmesi, çikolata kistlerinin çıkarılması ve yapışıklıkların açılması sağlanabilir. Bu yöntem hem tanı hem de tedavi amacıyla kullanılabilir. Gebelik planlayan ve endometriozis nedeniyle zorlanan kadınlarda cerrahi sonrası doğurganlık şansı artabilir. Ancak cerrahi sonrası nüks riski olduğundan, tedavi sonrası takibin düzenli yapılması gerekir.

Bazı durumlarda alternatif destekleyici yöntemler de tedaviye eşlik edebilir. Diyet değişiklikleri, egzersiz, akupunktur ve stres yönetimi gibi yaklaşımlar bazı kadınlarda semptomların hafiflemesine katkı sağlayabilir. Endometriozis kronik bir hastalık olduğundan tedavi uzun soluklu olabilir. Bu süreçte hasta-hekim iletişimi güçlü olmalı, hastanın yaşam kalitesi göz önünde bulundurularak en uygun yol haritası belirlenmelidir.

Sağlık Merkezi
Anadolu Sağlık Merkezi

Tüp Bebek Merkezi

Tüp Bebek Merkezi

Bölüm Doktorları

Tıbbi Birimi İncele
Gebze Ataşehir

Tüp Bebek Merkezi

Prof. Dr. Cüneyt Adayener

Gebze Ataşehir

Tüp Bebek Merkezi

Prof. Dr. Tayfun Kutlu

Gebze Ataşehir

Tüp Bebek Merkezi

Op. Dr. Ebru Öztürk Öksüz

Tüp Bebek Merkezi

Embriyolog Dr. Gözde Kaya

Gebze Ataşehir

Tüp Bebek Merkezi

Prof. Dr. Cüneyt Adayener

Gebze Ataşehir

Tüp Bebek Merkezi

Prof. Dr. Tayfun Kutlu

Gebze Ataşehir

Tüp Bebek Merkezi

Op. Dr. Ebru Öztürk Öksüz

Tüp Bebek Merkezi

Embriyolog Dr. Gözde Kaya

Tümünü göster

Önerilen Sağlık Yazıları

Yumurta Rezervi ve Kalitesini Artırmak için 11 Soru

Yumurta Rezervi ve Kalitesini Artırmak için 11 Soru

Kısırlık (İnfertilite) Nedir? 10 Adımda Tüp Bebek Tedavisi

Kısırlık (İnfertilite) Nedir? 10 Adımda Tüp Bebek Tedavisi

Polikistik Over Sendromu Nedir? Hamilelik Tedavisi

Polikistik Over Sendromu Nedir? Hamilelik Tedavisi

Tüp Bebek Nedir? Tüp Bebek Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tüp Bebek Nedir? Tüp Bebek Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çip Bebek Nedir? Çip Bebek Nasıl Yapılır?

Çip Bebek Nedir? Çip Bebek Nasıl Yapılır?

Embriyo Yapıştırıcı (Embryo Glue) Nedir? Kimlerde Kullanılır?

Embriyo Yapıştırıcı (Embryo Glue) Nedir? Kimlerde Kullanılır?

Kısırlık Nedir, Prensipler, Tanı ve Tedavisi

Kısırlık Nedir, Prensipler, Tanı ve Tedavisi

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Tüp Bebek (IVF) Yönteminde PRP Uygulaması

Tüp Bebek (IVF) Yönteminde PRP Uygulaması

Tüp Bebek Uygulamasında Glutatyon Tedavisi

Tüp Bebek Uygulamasında Glutatyon Tedavisi

Tüplerde Tıkanıklık Nedenleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavisi

Tüplerde Tıkanıklık Nedenleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavisi

Yumurta Dondurma İşlemi Nedir, Kimlere Yapılabilir

Yumurta Dondurma İşlemi Nedir, Kimlere Yapılabilir

Yumurta Rezervi ve Kalitesi Nasıl Arttırılır?

Yumurta Rezervi ve Kalitesi Nasıl Arttırılır?

Yumurta Rezerv Düşüklüğü (AMH) Nedir?, Nedenleri ve Tedavisi

Yumurta Rezerv Düşüklüğü (AMH) Nedir?, Nedenleri ve Tedavisi

Embriyo Transferi Nedir?  Embriyo Transferi Nasıl Yapılır?

Embriyo Transferi Nedir? Embriyo Transferi Nasıl Yapılır?

Tümünü göster