Haşimato Nedir? Haşimato Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırdığı Haşimato hastalığı, tiroid bezinin iltihaplanmasına neden olan bir otoimmün hastalıktır. Bu durum tiroid bezinin hormon üretme kapasitesini zamanla azaltarak hipotiroidi adı verilen duruma yol açabilir. Tiroid bezi, vücudun metabolizmasını düzenleyen hormonları ürettiği için bu bezin işlevindeki bozukluk, tüm organ sistemlerini etkileyebilir. Haşimato hastalığı, en yaygın otoimmün tiroid hastalıklarından biridir. Genellikle kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür.

Haşimato Nedir?

Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezine saldırması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün tiroid hastalığıdır. Bu durum tiroid bezinde iltihaplanmaya (tiroidit) yol açar. İltihaplanma ile bezin fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Tiroid bezi, boynun ön kısmında bulunan ve metabolizma, enerji dengesi, kalp ritmi gibi birçok vücut fonksiyonunu düzenleyen hormonları üreten önemli bir organdır. Haşimato hastalığında bağışıklık sistemi tiroid hücrelerini yabancı olarak algıyarak bu hücreleri yok etmeye çalışır. Bu süreç, tiroid bezinin yetersiz çalışmasına ve hipotiroidi olarak bilinen duruma neden olabilir.

Haşimato hastalığı, adını Japon doktor Hakaru Hashimoto'dan alır ve dünya genelinde en yaygın görülen otoimmün hastalıklardan biridir. Kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık 8-10 kat daha sık görülür ve genellikle 30-50 yaş aralığında ortaya çıkar. Ancak çocuklarda ve yaşlılarda da teşhis edilebilir. Hastalığın gelişimi, genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve hormonal değişimlerin bir kombinasyonu ile ilişkilendirilir. Haşimato hastalığı genellikle yavaş bir şekilde ilerler. Başlangıçta tiroid bezi normal miktarda hormon üretebilir. Ancak zamanla bezdeki hasar artar ve hormon üretimi azalır. Bu da hipotiroidi belirtilerine yol açar. Bazı durumlarda, hastalık tiroid bezinde büyümeye neden olabilir. Hastalığın neden olduğu hipotiroidi, uygun tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Haşimato, metabolizmayı yavaşlatır, kilo alımına, halsizliğe, depresyona ve kardiyovasküler sorunlara neden olabilir. Kronik bir durum olsa da uygun tedavi ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile yönetilebilir. Tiroid hormonlarının düzenli olarak izlenmesi, bağışıklık sistemini destekleyen bir yaşam tarzı benimsenmesi ve doğru beslenme, hastalığın etkilerini en aza indirgemek için önemlidir.

Haşimato Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Genellikle tiroid hormonlarının azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın başlangıç aşamalarında semptomlar hafif olduğu için kolay fark edilmeyebilir. Ancak zamanla tiroid bezinin hasar görmesiyle hormon üretimi azaldığında metabolizmanın yavaşlaması ve enerji seviyelerinin düşmesi gibi belirtiler daha belirgin hale gelir. Haşimato hastalığının belirtileri, kişinin yaşam kalitesini etkileyen fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve hastalığın ilerleme hızına bağlı olarak şiddeti artabilir. Haşimato hastalığı belirtileri şöyledir:

• Halsizlik ve Yorgunluk: Enerji düşüklüğü ve sürekli yorgunluk hissi yaygın bir belirtidir.
• Kilo Alma: Metabolizmanın yavaşlaması nedeniyle genellikle açıklanamayan kilo artışı görülebilir.
• Soğuğa Karşı Hassasiyet: Tiroid hormonlarının düşmesi vücut ısısını düzenlemeyi zorlaştırır, bu da soğuğa karşı artan duyarlılıkla sonuçlanır.
• Kuru ve Solgun Cilt: Tiroid hormon eksikliği cilt kuruluğu, solgunluk ve pul pul dökülmelere neden olabilir.
• Saç Dökülmesi: Saçlarda incelme ve dökülme yaygındır. Ayrıca kaşların dış kenarlarında seyrelme görülebilir.
• Kabızlık: Sindirim sistemi yavaşladığı için kronik kabızlık sıkça görülür.
• Boyunda Dolgunluk veya Şişlik (Guatr): Tiroid bezinin büyümesi sonucu boyunda dolgunluk hissi veya görünür bir şişlik oluşabilir.
• Depresyon ve Duygu Durumu Değişiklikleri: Depresyon, düşük enerji ve motivasyon kaybı gibi belirtiler yaygındır.
• Unutkanlık ve Konsantrasyon Zorluğu: Beyin sisi olarak adlandırılan bu durum, bilişsel fonksiyonlarda zayıflamaya yol açabilir.
• Uyku Problemleri: Hormon eksikliği uyku düzenini etkileyebilir ve uykusuzluğa neden olabilir.
• Kas ve Eklem Ağrıları: Özellikle boyun, omuz ve bacaklarda ağrılar görülebilir.
• Adet Düzensizlikleri: Kadınlarda ağır, düzensiz veya seyrek adet döngüleri yaşanabilir.
• Kalp Ritmi Yavaşlaması (Bradikardi): Kalp atışlarının yavaşlaması, yorgunluk ve halsizlik hissini artırabilir.
• Ses Kısıklığı: Tiroid bezi büyümesi ses tellerine baskı yapabilir, bu da ses değişikliklerine yol açabilir.
• Ellerde ve Ayaklarda Şişlik: Vücutta sıvı birikimi sonucu özellikle ekstremitelerde şişlik görülebilir.

Haşimato Nedenleri Nelerdir?

Bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Bu durum genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve hormonal değişikliklerin bir kombinasyonu ile ilişkilidir. Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bağışıklık sistemindeki bir bozukluk, tiroid bezini yabancı bir doku olarak algılar ve bu dokuya zarar verir. Bunun sonucunda tiroid bezi iltihaplanır ve hormon üretim kapasitesi azalır. Kadınlarda daha sık görülmesi, hormonal değişikliklerin ve östrojen seviyelerinin hastalığın gelişiminde önemli bir rol oynayabileceğini gösterir. Ayrıca enfeksiyonlar, iyot tüketimi ve stres gibi çevresel faktörler de hastalığı tetikleyebilir. Haşimato nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Genetik Yatkınlık: Ailede otoimmün hastalık öyküsü olması, Haşimato hastalığı riskini artırır.
• Cinsiyet ve Hormonlar: Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmesi, hormonal değişikliklerin etkili olduğunu düşündürmektedir.
• Yaş: Haşimato hastalığı genellikle 30-50 yaş arasında ortaya çıkar, ancak her yaşta görülebilir.
• Diğer Otoimmün Hastalıklar: Tip 1 diyabet, çölyak hastalığı veya romatoid artrit gibi diğer otoimmün hastalıklara sahip olmak, Haşimato riskini artırabilir.
• Enfeksiyonlar: Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, bağışıklık sistemini tetikleyerek Haşimato hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir.
• Yüksek veya Düşük İyot Tüketimi: Diyette aşırı veya yetersiz iyot alımı, tiroid fonksiyonlarını etkileyerek hastalığı tetikleyebilir.
• Stres: Kronik stres, bağışıklık sistemini etkileyerek otoimmün reaksiyonları tetikleyebilir.

Haşimato Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Hastalık, vücuttaki metabolik süreçleri yavaşlatır. Birçok organ ve sistem üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Haşimato hastalığı tedavi edilmediğinde veya kontrol altına alınmadığında hipotiroidiye bağlı olarak çeşitli hastalıklara ve komplikasyonlara neden olabilir. Ayrıca, otoimmün bir hastalık olduğundan, Haşimato hastalığı olan bireylerde diğer otoimmün hastalıklara yakalanma riski de artar. Haşimato’ya nedeniyle oluşabilecek hastalıklar şöyledir:

• Hipotiroidi: Haşimato hastalığının en yaygın sonucu olan hipotiroidi, tiroid hormonlarının eksikliği nedeniyle metabolizmayı yavaşlatır ve halsizlik, kilo alımı, soğuğa duyarlılık gibi sorunlara yol açar.
• Guatr: Tiroid bezinin iltihaplanması ve büyümesi sonucu boyunda şişlik (guatr) oluşabilir. Bu durum, yutkunma ve nefes almayı zorlaştırabilir.
• Miksedem: Hipotiroidinin ileri evresinde görülen bu ciddi durum, vücudun birçok sistemini etkileyerek düşük vücut ısısı, düşük kan basıncı ve bilinç kaybına neden olabilir.
• Tip 1 Diyabet: Haşimato hastalığı olan bireylerde, bağışıklık sisteminin pankreas hücrelerine saldırmasıyla ortaya çıkan Tip 1 diyabet riski artabilir.
• Çölyak Hastalığı: Gluten intoleransı olarak bilinen çölyak, Haşimato hastalığı olanlarda daha sık görülür.
• Romatoid Artrit: Eklem iltihabına neden olan bu otoimmün hastalık, Haşimato ile ilişkilendirilebilir.
• Vitiligo: Ciltteki pigment kaybına yol açan bu durum, Haşimato hastalığı olan bireylerde daha yaygın görülebilir.
• Lupus: Bağ dokusunu etkileyen bir otoimmün hastalık olan lupus, Haşimato ile birlikte görülebilir.
• Yüksek Kolesterol: Tiroid hormonlarının eksikliği, kan kolesterol seviyelerinin artmasına ve kardiyovasküler hastalık riskinin yükselmesine neden olabilir.
• Depresyon ve Anksiyete: Tiroid hormonlarının azalması, duygu durum değişikliklerine, depresyona ve anksiyeteye yol açabilir.
• Kısırlık: Haşimato hastalığı, hormon dengesizlikleri nedeniyle kadınlarda adet düzensizlikleri ve kısırlık riskini artırabilir.
• Hamilelik Komplikasyonları: Tedavi edilmeyen Haşimato, düşük, erken doğum veya doğumsal anomalilere yol açabilir.

Haşimato Tanısında Hangi Testler Kullanılır?

Tanı fiziksel muayene, hastanın tıbbi geçmişi ve kan testleriyle konur. Tanı sürecinde tiroid bezinin işlevini ve bağışıklık sisteminin tiroid dokusuna karşı oluşturduğu tepkileri değerlendirmek için bir dizi laboratuvar testi kullanılır. Bu testler hem hastalığın teşhis edilmesini hem de hastalığın ilerleyişinin izlenmesini sağlar. Haşimato tanısında kullanılan temel testler şöyle sıralanabilir:

• TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon): TSH seviyeleri, tiroid bezinin yeterli hormon üretip üretmediğini gösterir. Haşimato hastalığında TSH genellikle yüksektir, çünkü hipofiz bezi, düşük tiroid hormonlarını telafi etmek için tiroidi daha fazla çalışmaya teşvik eder.
• T3 ve T4 (Triiyodotironin ve Tiroksin): Bu hormonların seviyeleri, tiroidin ne kadar hormon ürettiğini ve vücutta ne kadarının aktif olduğunu gösterir. Haşimato hastalığında T4 genellikle düşük olabilir.
• Anti-TPO (Anti-Tiroid Peroksidaz): Bu antikor, bağışıklık sisteminin tiroid dokusuna saldırdığını gösterir. Anti-TPO antikorları Haşimato hastalarının büyük çoğunluğunda pozitiftir ve otoimmün bir sürecin işareti olarak kabul edilir.
• Anti-Tiroglobulin (Anti-TG): Tiroid bezine karşı gelişen başka bir antikor türüdür ve Haşimato hastalarında pozitif olabilir.
• Tiroid Ultrasonu: Tiroid bezinin boyutunu, yapısını ve dokusal değişikliklerini değerlendirmek için ultrason kullanılır. Haşimato hastalarında tiroid bezi genellikle büyümüş veya yapısal olarak düzensiz bir görünüme sahiptir. Ultrason, ayrıca guatr veya nodüllerin varlığını da tespit edebilir.
• İyot Seviyesi Testleri: Tiroid hormonlarının üretiminde önemli bir rol oynayan iyot seviyeleri değerlendirilir. Ancak bu test genellikle rutin değildir ve sadece özel durumlarda istenir.
• Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR): Vücutta bir iltihaplanma sürecinin varlığını değerlendirmek için kullanılabilir. Haşimato hastalığında tiroid iltihabı nedeniyle ESR hafifçe yükselmiş olabilir.

Haşimato Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Tiroid fonksiyonlarını desteklemek ve bağışıklık sistemini dengelemek için Haşimato hastalığında beslenme oldukça önemlidir. Hastaların iyot, selenyum, çinko ve D vitamini gibi tiroid sağlığına katkıda bulunan besin öğelerini yeterli miktarda alması gerekir. Aynı zamanda iltihaplanmayı azaltan ve bağırsak sağlığını destekleyen bir beslenme düzeni benimsenmelidir. İşlenmiş gıdalar, şeker ve gluten gibi inflamasyonu artırabilecek gıdalardan kaçınılması önerilir.

Haşimato Diyeti

Beslenme planı, tiroid fonksiyonlarını desteklerken bağışıklık sistemini düzenlemeye odaklanır. Haşimato diyetinde tüketilmesi önerilen gıdalar şöyledir:

• Selenyum İçeren Besinler: Yumurta, ton balığı, tam tahıllar ve ay çekirdeği gibi gıdalar tiroid fonksiyonlarını destekler.
• Çinko Kaynakları: Et, kabuklu deniz ürünleri, kuruyemişler ve tohumlar bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur.
• Antioksidan Zengini Sebze ve Meyveler: Lahana, brokoli, ıspanak, nar, yaban mersini gibi gıdalar iltihaplanmayı azaltır.
• Omega-3 Yağ Asitleri: Somon, sardalya, ceviz ve keten tohumu gibi besinler inflamasyonu azaltır ve tiroid sağlığını destekler.
• Gluten İçermeyen Tahıllar: Yulaf, karabuğday, kinoa ve pirinç gibi gluten içermeyen tahıllar tercih edilmelidir.
• Probiyotik Gıdalar: Yoğurt, kefir, lahana turşusu gibi fermente gıdalar bağırsak sağlığını destekler.

Sınırlanması önerilen gıdalar ise şu şekildedir:

• Gluten: Gluten, bağışıklık sistemini tetikleyebilir ve tiroid iltihabını artırabilir. Çölyak hastalığı ile ilişkili olan Haşimato hastalarında tamamen çıkarılması önerilir.
• İyot: Fazla iyot tüketimi tiroidi olumsuz etkileyebilir. İyot alımı dengeli bir şekilde sağlanmalıdır.
• İşlenmiş ve Şekerli Gıdalar: Rafine şeker ve işlenmiş gıdalar inflamasyonu artırabilir ve kilo kontrolünü zorlaştırabilir.
• Goitrojen İçeren Gıdalar: Çiğ olarak tüketilen brokoli, lahana, karnabahar gibi sebzeler tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir. Pişirerek tüketilmeleri önerilir.
• Soya Ürünleri: Soya bazlı gıdalar tiroid hormonlarının üretimini engelleyebilir, bu nedenle sınırlı tüketilmelidir.