Kemik İliği Kanseri Nedir, Belirtileri, Tanı ve Tedavisi

Büyük kemiklerin orta kısmında yer alan kemik iliği, vücut için oldukça önemli olan kan hücrelerinin üretildiği yerdir. Bu bölgede birçok kan hücresi çeşidi yapıldığı için gelişen kanser türleri de farklılık gösterir. Yani kemik iliği kanseri tek bir kanseri ifade etmez, akut veya kronik (lösemi, lenfoma gibi) olan birçok kanseri ifade eder. Bu sebeple kanserden etkilenen hücrelere göre belirtiler, tanı ve tedaviler için farklı yöntemler uygulanır.

Kemik İliği Kanseri Nedir?

Kemik iliğindeki anormal hücrelerin aşırı ve kontrolsüz bir şekilde büyümesi sonucu kemik iliği kanseri oluşur. Kemik iliğinde vücuda oksijen taşıyan (kırmızı kan hücreleri), bağışıklık sistemine katkı sağlayan (beyaz kan hücreleri) ve kanın pıhtılaşmasında rol oynayan (trombositler) kan hücreleri üretilir. Bu sebeple kemik iliğinde farklı hücreleri etkileyen pek çok kanser türü görülebilir ve bu kanserler hayati öneme sahiptir. Kan hücrelerinin görevi kişinin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için gerekli olduğundan kemik iliği kanserinde erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir.

Kemik İliği Kanseri Neden Olur?

Kemik iliği kanserinin temel nedeni kontrolsüz hücre büyümesi olsa da, bu anormal büyümenin sebebi net olarak bilinmemektedir. Ama anormal hücre büyümesine ve kontrolsüz çoğalma sonucu kanser oluşumuna neden olabilecek risk faktörleri bulunur. Kemik iliği kanserine neden olabilecek risk faktörleri şunlardır:

• Yaş: Yaş ilerledikçe kemik iliği kanseri riski de artar, çünkü zaman geçtikçe gerçekleşen hücre hasarları birikir ve kanser oluşma ihtimalini artırır.
• Cinsiyet: Bazı kemik iliği kanseri çeşitleri için cinsiyet bir risk faktörü oluştur. Bunun sebebi bazı kanser türlerinin kişinin anatomisine ve fizyolojisine göre daha çok etkilemesidir.
• Genetik: Kemik iliği kanseri genetik yatkınlıkla alakalı olduğu için ailesinde bu kanseri geçirmiş kişiler için risk daha yüksektir.
• Virüsler: Bazı virüs çeşitleri kemik iliği kanseri açısından önemli risk faktörü oluşturur. Örneğin bağışıklık sistemini etkileyen bir immun yetmezlik virüsü olan HIV, lösemi riskini artırır.
• Kronik Enfeksiyon: Uzun süredir geçmeyen ve sık tekrarlayan enfeksiyonlar, bağışıklığı düşürerek ve hücrelerde bozulmaya neden olarak kanser ihtimalini artırabilir
• Kimyasallara ve Zararlı Işınlara Maruziyet: Kimyasallara ve zararlı ışınlara maruziyet en bilinen kanser sebepleri arasında yer alır. Benzen gibi kimyasallara veya radyasyon gibi zararlı ışınlara maruz kalmak kemik iliği kanseri de dahil olmak üzere pek çok kanser riskini artırır.

Kemik İliği Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Birçok kemik iliği kanseri çeşidi olduğundan kemik iliği kanseri belirtileri de kanserin türüne, evresine ve yayılımına göre farklı belirtilere neden olabilir. Ama en yaygın görülen kemik iliği kanseri belirtileri şöyle listelenebilir:

• Kemik Ağrıları: Kemik iliği kanseri sıklıkla kemiklerde ağrıya neden olabilir ve bu ağrı genelde uzun süreli, şiddetlidir.
• Halsizlik ve Yorgunluk: Kanser hücreleri normal hücrelere göre daha fazla enerji tüketir ve kontrolsüz çoğaldıkları için de ciddi enerji harcarlar. Bu da kanser hastası kişide halsizlik ve yorgunluk hissine yol açabilir.
• Anemi (Kansızlık): Kemik iliği kanseri kan hücrelerini etkilediği için normal kan hücrelerinin üretimini engelleyerek anemi oluşumuna neden olabilir. Anemi de soluk cilt, hızlı kalp atışları, zayıflık gibi belirtilere neden olabilir.
• Sık Enfeksiyon Oluşumu: Kemik iliği kanseri bağışıklık sistemiyle ilişkili beyaz kan hücrelerini etkilediği için bağışıklık sistemi zayıflayabilir ve hasta sık sık enfeksiyonlara yakalanabilir.
• Kemik Kırıkları ve Zayıflık: Miyelom gibi kemik iliği kanseri türleri, kemikleri zayıflatarak kırıklara yol açabilir.
• Ağız İçi Yaralar: Pek çok kanserde olduğu gibi kemik iliği kanseri de ağız içinde yaralara neden olabilir, bu da yutma ve beslenme sorunlarına yol açabilir.
• Kilo Kaybı: Kanserli hücreler çok enerji tükettiği için vücudun enerji kaynaklarını kullanarak kilo kaybına neden olabilir.
• Lenf Bezlerinde Şişlik: Bir kemik iliği kanseri çeşidi olan lenfoma, lenf bezlerinde büyüme ve şişlik oluşturabilir.

• Solunum Problemleri: Kemik iliği kanseri akciğerlere yayılırsa solunum problemleri ortaya çıkabilir.

Kemik İliği Kanseri Çeşitleri

Kemik iliği kanseri pek çok farklı hücreyi etkileyebildiği için birçok kemik iliği kanseri çeşidi bulunur. Kemik iliği kanseri çeşitlerini şöyle sıralamak mümkündür:

• Lösemi: Kemik iliğinde bulunan beyaz kan hücrelerinin anormal şekilde çoğalması sonucu oluşan löseminin akut ve kronik olmaz üzere iki çeşidi vardır. Akut lösemi hızla ilerlerken ve acil tedavi gerektirirken, kronik lösemi ise daha yavaş ilerler ve tedavi için zaman kazandırır.
• Lenfoma: Lenfosit olarak adlandırılan bağışıklık hücrelerinin anormal şekilde büyümesi sonucu oluşan lenfomanın, Hodgkin lenfoma ve non-Hodgkin lenfoma olmak üzere iki çeşidi bulunur. Hodgkin lenfoma, lenf düğümleri ve Reed-Sternberg hücreleri ile karakterize olurken non-Hodgkin lenfoma ise spesifik hücrelere özgü değildir ve birçok alt türü vardır.
• Miyelom: Miyelom, plazma hücreleri olarak isimlendirilen kemik iliği hücrelerinin anormal büyümesi sonucu oluşur ve kemiklerde zayıflık, kırıklar oluşturabilir.
• Hairy Cell Lösemi: Nadir görülen lösemi türlerinden biri olan hairy cell lösemi, bağışıklık sistemindeki B hücrelerinin anormal büyümesi sonucu oluşur.
• Waldenström Makroglobulinemi: Bir diğer nadir görülen kemik iliği kanseri çeşidi olan Waldenström Makroglobulinemi, kemik iliğinde fazla antikor üretilmesi sonucu gelişir.

Kemik İliği Kanseri Teşhis Yöntemleri

Lösemi, lenfoma, miyelom gibi birçok farklı kemik iliği kanseri çeşidi bulunduğu için teşhis yöntemleri de oldukça çeşitli olur. Kemik iliği kanserlerinin teşhisinde kullanılan yöntemler şöyle listelenebilir:

• Kan Testleri: Kan testleri, kan hücreleri hakkında önemli bilgiler verdiği için kanserin teşhisinde en etkili yöntemlerden biridir. Kan testleri ile kansızlık, lösemiye işaret eden anormal hücreler veya belirli kimyasalların seviyeleri tespit edilebilir.
• Kemik İliği Biyopsisi: Kemik iliği biyopsisinde genelde kalça kemiği veya göğüs kemiği gibi büyük kemiklerden birine ince bir iğne yardımıyla örnek alınır. Alınan örnek incelenerek kanser hücrelerinin varlığı ve türü belirlenir.
• Görüntüleme Testleri: Röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRI), bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme testleri, kemiklerde ve vücudun diğer bölgelerinde kanserin yayılıp yayılmadığını değerlendirmek için kullanılır.
• Kemik Taraması: Radyoaktif bir madde enjekte edilerek kemiklere yayılır. Bu maddenin radyasyonu ile çekilen görüntüler, kanserin kemiklere yayılıp yayılmadığını gösterir.
• PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) Taraması: Bu testte vücuda radyoaktif bir madde enjekte edilir ve kanser hücrelerine odaklanarak görüntülerde anormal aktiviteyi gösterir.
• Kemik İliği Aspirasyonu: Kemik iliği biyopsisi ile benzerlik gösterir ama bu yöntemde genellikle sıvı kısımdan kemik iliği alınır.
• Lenf Nodu Biyopsisi: Lenfoma gibi kanser türlerinde, lenf nodlarından örnek alınarak kanserin türü ve yayılma düzeyi belirlenebilir.
• Sitogenetik ve Moleküler Testler: Bu testler, kanser hücrelerinin genetik ve moleküler özelliklerini inceleyerek kanserin türünü ve tedavi seçeneklerini belirlemeye yardımcı olur.

Kemik İliği Kanseri Tedavisi

Kemik iliği kanserinin tedavisi, hastalığın türüne, ilerleme evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre uzman bir sağlık ekibi tarafından planlanır. Kemik iliği kanseri tedavisinde kullanılan yöntemler şöyle açıklanabilir:

• Kemoterapi: Kemik iliği kanserlerinin tedavisinde sıkça kullanılan kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek veya kontrol altına almak için kullanılan ilaç tedavisidir. İlaçlar damar içine enjekte edilerek tüm vücuttaki kanser hücrelerini hedefler ama diğer hücreler de bir miktar etkilenebilir.
• Radyoterapi: Radyoterapide amaç belirli bir bölgedeki kanserleşen hücreleri yüksek enerjili radyasyon yardımıyla yok etmektir.
• Kemik İliği Nakli: Kemik iliği nakli, hastanın zarar görmüş veya kanserli kemik iliği hücrelerini sağlıklı bir donörün hücreleriyle değiştirme işlemidir. Kemik iliği nakli, hastanın bağışıklık sistemi hücrelerini ve kan hücrelerini yenilemek için kullanılabilir.
• Hedefe Yönelik Tedaviler (Akıllı moleküller): Bazı kemik iliği kanserleri için özel olarak tasarlanmış hedefe yönelik ilaçlar bulunur ve böylece daha etkili bir tedavi sağlanır.
• İmmunoterapi: İmmünoterapi, kanser hücrelerine karşı mücadele etmeyi desteklemek için bağışıklık sisteminin devreye girmesidir. Kanser hücrelerinin vücut tarafından daha iyi tanınmalarını sağlayarak yok edilmelerine yardımcı olabilir.

Kanser tedavilerinde erken teşhisin önemi büyük olduğu için siz de kemik iliği kanserinde şüpheleniyorsanız bir uzman doktora başvurarak kontrollerinizi yaptırınız.