tedaviler aranır. Uygulanan tedavinin kişiye zarar vermemesi ya da hastalıktan daha az zarar vermesi hedeflenir. Özellikle tedavisi ilaç ile mümkün olmayan ya da tedavi seçenekleri kişiye çok fazla zarar veren hastalıklar için alternatif yöntemler aranır. Lösemi gibi zorlu bir tedavi içeren hastalıkların iyileştirilmesi için kişilerin kendi hücrelerinin ya da kendine en yakın bulunan hücrelerin kullanımı amaçlanmıştır. Bu işleme kök hücre tedavisi denir ve yeni hücreler ile kişinin hasarlı hücrelerinin onarılması hedeflenir. Kök hücre tedavisi hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
İnsan vücudunda her hücrenin bir işlevi vardır. Bu işlevler sayesinde insanlar canlılıklarını devam ederler fakat bu hücrelerin üretilmesi için başka hücrelere ihtiya. duyulur. Hücrelerin üretildiği bu hücrelere kök hücre adı verilir. Kök hücreler bölünerek yavru hücreleri meydana getirirler. Oluşan yavru hücreler yeni kök hücrelere ya da vücudun çeşitli fonksiyonlarını sağlayan özel hücrelere dönüşebilirler. Kök hücrelerin vücutta bulundukları yerler ve görevleri şunlardır:
Kök hücreler ihtiyaç anında gerekli hücrelere dönüşebilme yetenekleri sayesinde pek çok hastalık için tedavi şansı tanır. Kök hücrelerin sağlayabileceği yararlar şunlardır:
İnsan vücudunda yaşam boyu kök hücreler bulunur. Embriyoluktan itibaren yetişkin kök hücreler insan vücudunda bulunmaya başlar ve ihtiyaç duyulan her an kullanılabilirler. Bu kök hücreler kemik iliği ve yağ gibi dokularda az miktarda bulunurlar.
Embriyonik kök hücreler yumurta döllendikten 3-5 gün kadar sonra oluşan hücre yumağından meydana gelir. Bu kök hücreler farklılaşma konusunda yetişkin kök hücrelerden daha başarılıdırlar. Daha fazla hücre tipine farklılaşabilirler.
Bu kan kök hücreleri özellikle lösemi tedavisi gören kişilerin kemoterapi sırasında ölen kan hücrelerini yenilemek için kullanılan kök hücrelerdir. Kemoterapi öncesi hastadan alınan kök hücreler kemoterapi sonrası hastayı geri enjekte edilir.
Mezenkimal kök hücreler vücuttaki her organda bulunan kök hücrelerdir. Öncelikli görevleri kemik, yağ ve bağ dokuyu oluşturan hücrelere dönüşerek vücudu onarmaktır. Özellikle ortopedik hastalıklarda ve otoimmün bozukluklarda tedavi için üzerine araştırmalar yapılmaktadır.
Kök hücre tedavisi bir hastalığın tedavisi için kök hücrelerin kullanılması işlemidir. Kök hücre tedavisinde uygulanan yöntem kemik iliği nakli ya da göbek kordonu kanından alınan hücrelerin nakli şeklinde gerçekleşen hematopoietik kök hücre naklidir. Kök hücre nakli için hücreleri sağlıklı olan ve hasta kişi ile uyumlu olan bir kişiye ihtiyaç vardır. Genelde aile bireylerinden biri ile dokular benzer bulunur. Bu kişiden alınan sağlıklı kök hücreler allojenik nakil ile kişiye aktarılır. Kök hücre nakli için öncelikle kişinin sağlık durumunun değerlendirilmesi gerekir. Sonrasında nakil için kullanılacak hücrelerin donörden alınması gerekir. Hücrelerin alınması için kemik iliğine bir iğne yerleştirilir ya da liposuction ile yağ dokudan elde edilir. Hücreler donörden alındıktan sonra konsantre hale getirilmelidir. Alınan hücreler uygun şekilde çoğaltılır ve enjekte için uygun hale getirilir. Alınan hücreler nakil edilmeden önce kişiye kemoterapi ya da radyoterapi verilerek vücut nakil için hazır hale getirilir. Hazırlanan vücuda donörden alınan kök hücreler nakledilir ve birkaç hafta içerisinde etkisini göstermeye başlaması beklenir.
Kök hücre tedavisi bazı hastalıkların iyileşmesine yardımcı olurken bazı hastalıklarda da yaşam süresinin uzamasına yardımcı olur. Vücudun yeterli kan hücresi üretemediği, kemik iliğinin ya da kan hücrelerinin hastalandığı, kök hücrelerin öldüğü durumlarda kök hücre tedavisine başvurulabilir. Kök hücre tedavisi bazı kanser türlerinde olduğu gibi kanser dışı hastalıklar için de kullanılabilir. Kök hücre tedavisinin kullanılabildiği hastalıklar şunlardır:
Kök hücreler özel işlevlere sahip hücrelerin oluşumunu sağlar. Aynı zamanda hasarlı dokuların yenilenmesine de yardımcı olurlar. Pek çok alanda kullanılabilen kök hücre tedavisi hala araştırılmaya devam eder. Her geçen gün faydaları ve zararları hakkında yeni bilgiler edinilmekte ve tedavi şansları değerlendirilmektedir. Kök hücre tedavisinde her kök hücre kullanılmaz. Kök hücrenin ayırt edebilme ve sürekli kendini yenileyebilme özelliğine sahip olması gerekir. Belirli bir organa ya da dokuya enjekte edilen uygun kök hücreler o organ ya da dokuyu yenilemeye başlar. Aynı zamanda o organ ya da dokunun savaştığı hastalıkla da savaşarak tedaviyi hızlandırır. Bu kök hücreler kemik iliği ya da kordon kanından alınabileceği gibi laboratuvar ortamında da geliştirilebilirler.
Kök hücre tedavisi doktor tarafından önerildiğinde mutlaka bu alanda uzman bir hastanede işleme devam edilmelidir. Alınan kök hücreler laboratuvar ortamında nakil yapılacak dokuya uygun olarak değiştirilir. Aynı zamanda vücuda verilen kök hücreler vücuttaki sorunlu bölgeyi tespit ederek tedavi etmez. Nakil yapılan organ içerisinde çalışır ve o organa uyumlu olmalıdır. İnsan vücudu her zaman yenilenir fakat yenilenme sırasında hastalığın tedavisi için kök hücre tedavisi ile destek çıkılması gerekebilir. Çünkü insan vücudu sürekli yenilense de yenilenme hızı ve kök hücre miktarı hastalık ile savaşmak için yeterli düzeyde olamayabilir. Tedaviler için embriyonik değil yetişkin kök hücreler kullanılır. Bu kök hücreler kemik iliği gibi yağ dokudan da alınabilir. Embriyonik kök hücreler ise genellikle laboratuvar araştırmalarında kullanılırlar. Fakat bu hücrelerin alınması için tüp bebek merkezlerindeki döllenmiş yumurtalara ihtiyaç vardır.
Kök hücre tedavisinde bir ameliyat söz konusu olmadığı için anestezi kullanılmaz ve komplikasyon oluşma riski düşüktür. Ama bu kök hücre tedavisinin risksiz olduğu anlamına gelmez. Enjeksiyonlar enfeksiyona, sinir hasarına sebep olabileceği için uygulayan doktor iyi seçilmelidir. Aynı zamanda işlem sonrası normal hayata dönüş süresi de daha kısadır. Fakat işlem öncesi mutlaka doktora kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmelidir. İşlem sonrası kişi birkaç hafta hafif ağrı hissedebilir. Fakat tedavi enjekte ile anında sonuç vermez. Birkaç hafta içerisinde etki etmeye başlayan kök hücrelerin net bir iyileşme gösterebilmesi 6 aydan 1 yıla kadar sürebilir.
Bazı hastalıkların tedavisinde resmi olarak kullanılabilen ve pek çok hastalığın tedavisi için yararları araştırılan kök hücreler ülkemizde de kullanılır. Fakat bu tedavi seçeneği seçilmeden önce işlemi yapacak doktor ve hastane iyi seçilmelidir.
Son güncellenme tarihi: 16 Kasım 2022
Yayınlanma tarihi: 16 Kasım 2022
Hematoloji
24 Ağustos 2023 Perşembe
Akdeniz anemisi (talasemi) nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?
24 Ağustos 2023 Perşembe
Kemik İliği Nedir?
24 Ağustos 2023 Perşembe
LYM: Nedir, Ne İşe Yarar, Yüksekliği ve Düşüklüğü
24 Ağustos 2023 Perşembe
Multipl Miyelom Nedir? Multipl Miyelom Belirtileri Nelerdir?
10 Eylül 2024 Salı
Hematoloji Nedir? Hangi Hastalıkları Kapsar?
Öne Çıkan Kanser Yazıları
Bunları da oku
Doktorlar
