Özofagus (Yemek Borusu) Kanseri: Belirtileri, Nedenleri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Özofagus kanseri, dünyada görülme sıklığı giderek artan bir kanser türüdür. Daha çok erkeklerde görülen bu kanser ileri evrede tanı aldığında hem ciddi sonuçlara sebep olmakta hem de kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir.

Özofagus Kanseri Nedir?

Özofagus ya da diğer adıyla yemek borusu, ağız ile mideyi birbirine bağlayan ince uzun bir yapıdır. Özofagusta yer alan hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla kanser gelişir. Özofagus kanseri, bu organın herhangi bir noktasında görülebilir. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen bu kanserin tedavisi hastalığın evresine göre yapılır. 
 

Özofagus kanseri, köken aldığı hücreye göre farklı tiplerde olabilir. Bu alt tipler şu şekildedir: 

• Adenokarsinom: Adenokarsinom, yemek borusundaki mukus salgılayan bezlerden köken alır. Adenokarsinomlar özellikle yemek borusunun alt kısmında gelişir. 

• Skuamöz Hücreli Karsinom: Skuamöz hücreler, yemek borusunun iç kısmını döşeyen yassı hücrelerdir. Skuamöz hücreli karsinom yemek borusunun daha çok üst ve orta kesimlerinde görülür. Skuamöz tip, dünya genelinde en çok görülen özofagus kanseri türüdür. 

• Diğer Tipler: Küçük hücreli karsinom, sarkom, lenfoma, melanoma da nadir görülen özofagus kanseri tipleri arasındadır. 

Özofagus Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Özofagus kanseri erken dönemde herhangi bir belirti vermeyebilir. Özofagus kanserine bağlı ortaya çıkan semptomlar şu şekildedir: 

• Yutmada güçlük (disfaji) 

• İstemsiz kilo kaybı 

• Göğüste ağrı, yanma veya baskı hissi 

• Hazımsızlık 

• Mide ekşimesi 

• Öksürük, seste kabalaşma 

Özofagus Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Kişide özofagus kanserini düşündürecek belirtilerin varlığında hasta ayrıntılı olarak muayene edilir. Kanser teşhisini koymada yardımcı olabilecek şu yöntemler de tanı aşamasında kullanılabilir: 

• Baryum Yutma Testi: Bu test için hastaya baryum içeren bir sıvı içirilir ve sonrasında hastanın seri halinde filmleri çekilir. Baryum, yemek borusunun içerisini döşer. Böylece özofagus yapısında mevcut olan bir değişiklik bu testle ortaya çıkabilir. 

• Endoskopi: Ucunda kamera olan, ince tüp şeklinde bir aletin ağızdan mideye doğru ilerletildiği bu yöntem, yemek borusundaki olası bir tümör varlığının görülmesini sağlar. 

• Biyopsi: Endoskopi sırasında şüpheli bir lezyon görülürse bu bölgeden doku örneği alınabilir. Alınan bu doku örneğinin patoloji bölümde incelenmesi ile yemek borusunda kanser hücrelerinin olup olmadığı anlaşılabilir. 

Özofagus kanseri tanısı konulduktan sonra hastalığın vücuda ne kadar yayıldığını görmek için bronkoskopi, endoskopik ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi çeşitli yöntemlere başvurulabilir. 

Özofagus Kanseri için Risk Faktörleri Nelerdir?

Yemek borusunun kronik inflamasyonu, kanser gelişimine zemin hazırlayabilir. Özofagusta irritasyona neden olarak özofagial kanser riskini artıran durumlar şu şekildedir: 

• Gastroözofagial reflü hastalığı (GERH) 

• Sigara içme 

• Özofagusta prekanseröz lezyonların varlığı (Barrett özofagusu) 

• Obez olmak 

• Alkol tüketimi 

• Safra reflüsü 

• Özofagial sfinkerterdeki çalışma bozuklığuna bağlı yutma güçlüğü (akalazya) 

• Çok sıcak içecek içme alışkanlığı 

• Yeterince sebze ve meyve yememek 

• Daha önceden karnın üst bölgesine radyasyon almış olmak 

Özofagus Kanserinin Evreleri Nasıl Tedavi Edilir?

Yemek borusu kanseri vücuttaki yayılma durumuna göre evrelendirilir: 

• Evre 0: Anormal hücreler, sadece özofagusu döşeyen epitel ile sınırlıdır. 

• Evre I: Kanser hücreleri sadece özofagusu döşeyen epitel tabakasında yer alır. 

• Evre II: Kanser hücreleri, özofagusun kas tabakasına veya dış duvarına ulaşmıştır. Kanser, yakındaki 1 ya da 2 lenf noduna sıçramıştır. 

• Evre III: Kanser hücreleri kas tabakasının içerisine ve yemek borusu etrafındaki bağ dokusuna ulaşmıştır. Kanser çevredeki organlara ve/veya lenf nodlarına ilerlemiştir. 

• Evre IV: Kanserin en ileri evresidir. Kanser, yemek borusunun ilerisindeki organlara ve lenf nodlarına sıçramıştır. 

Özofagus kanserinin tedavisi hastalığın evresine, türüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. 

Özofagus kanseri tedavisinde kullanılan yöntemlerden biri cerrahidir. Yemek borusu kanseri tedavisinde cerrahi yöntemler tek başına veya diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılabilir. Cerrahide kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir: 

• Küçük Tümörlerin Çıkarılması: Özofagusun yüzeyel tabakasında kalan küçük boyuttaki tümörler, etrafındaki sağlıklı dokuyla birlikte cerrahi olarak çıkarılabilir. Bu işlem endoskop ile kısa süre içerisinde yapılabilir. 

• Özofagusun Bir Parçasının Çıkarılması (Özofajektomi): Yemek borusunda kanserin olduğu bölümün tamamen çıkarılmasıdır. Bu işlemde genellikle yemek borusuyla birlikte midenin üst kısmı da çıkartılır. İşlemin son aşamasında yemek borusunun kalan kısmı mideyle birleştirilir. Bu birleşmenin gerçekleşebilmesi için midenin vücudun üst kısmına doğru çekilmesi gerekebilir. 

• Özofagusun Bir Parçasının ve Midenin Büyük Bir Kısmının Çıkarılması (Özofagogastrektomi): Yemek borusundaki kanserli kısma ek olarak midenin büyük bir kısmının ve çevredeki lenf nodlarının çıkarıldığı ameliyattır. Özefajektomide olduğu gibi yemek borusunun kalan kısmı midenin kalan kısmı birleştirilir. 

Özofagus kanseri ameliyatları enfeksiyon, kanama, birleştirme bölgesinden sızıntı gibi ciddi komplikasyon riskleri taşıyabilir. Ameliyatlar açık ve kapalı olmak üzere farklı iki şekilde yapılabilir. Ameliyatın açık mı kapalı mı yapılacağı cerrahın değerlendireceği bir konudur. 

Özofagus kanseri tedavisinde kemoterapiye de başvurulabilir. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçların kullanılmasıdır; cerrahi ve radyoterapi ile kombine halde uygulanabilir. Kemoterapi protokolü hastaya ameliyattan önce ve sonra verilebilir. İleri evre kanser hastalarında kemoterapi, iyileştirmekten çok kansere bağlı belirtilerin hafifletilmesi amacıyla kullanılabilir. 

Radyoterapi, yemek borusu kanseri tedavisinde diğer yöntemlerle kombine halde kullanılabilen bir yöntemdir. Radyoterapi yönteminde hücrelerini kanser yok etmek için yüksek enerjili ışınlar kullanılır. Eksternal yani dıştan radyoterapide hastaya ışınlar vücut dışındaki bir cihazdan verilir. Brakiterapi olarak bilinen içten radyoterapide ise ışınlar, vücut içinde kanserli bölgeye yerleştirilmiş bir cihazdan yayılır. Yemek borusu kanser tedavisinde daha çok eksternal radyoterapi kullanılır. Radyoterapi hastalara cerrahi öncesinde veya sonrasında verilebileceği gibi ameliyat ile aynı anda da verilebilir. Radyoterapi, kemoterapiyle de birlikte uygulanabilir. 

Hedeflenmiş terapi, özofagus kanseri tedavisinde kullanılan bir diğer yöntemdir. Bu yöntemde, kanser hücrelerinin zayıf noktaları belirlenerek bu noktayı hedef alan ilaçlar kullanılır. Kanser hücrelerinin zayıf noktasını vuran bu ilaçlar hücrelerin ölmesini sağlar. Hedeflenmiş terapi genellikle kemoterapiyle birlikte kullanılır. 

İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin kanser hücreleriyle savaşmasına yardımcı olan bir tedavi biçimidir. Normalde bağışıklık sistemi kontrolsüz bölünen hücreleri tanıyarak yok eder. Ancak kanserlerde bu tanıma ve yok etme sürecinde bozukluklar vardır. İmmünoterapi, kanser hücrelerinin bağışıklık sistemi için daha tanınır hale gelmesini sağlar. İleri evre, nüks eden, metastaz yapan kanserlerin tedavisinde immünoterapiye başvurulabilir. 

Özofagus kanserinin yol açtığı en büyük problemlerden biri yutma güçlüğüdür. Yutma güçlüğü, hastaların beslenmesini de bozarak genel durumun kötüleşmesine neden olabilir. Bundan dolayı yutma güçlüğünün düzeltilmesi hastaların tedaviye daha iyi yanıt vermesi ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi açısından gereklidir. Yutma güçlüğü, yemek borusundaki bir darlıktan kaynaklanıyorsa bu darlık stentlerle açılabilir ve böylece yutma güçlüğü ortadan kaldırılabilir. Yine burundan mideye inen ince bir beslenme tüpünün takılması da yutma güçlüğüne bağlı beslenme bozukluğunun önüne geçebilir.Tüpün takılı olduğu sürede yemek borusundaki yaralar, eğer varsa iyileşmiş olur. 

Yemek borusu kanserinin erken evrede teşhis edilmesi, tedaviye daha erken başlanmasını ve böyelelikle daha küçük çaptaki ameliyatların, daha hafif dozdaki ilaçların tedavi için yeterli olmasını sağlar. Özofagus kanseri belirtilerinden bir ya da birkaçını taşıyan kişilerin en yakın sağlık merkezine başvurması faydalı olacaktır.