Obezite Cerrahisi: Nedir, Hangi Hastalıklara Bakar, Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Günümüzde obezite, toplum sağlığını tehdit eden bir hastalık haline gelmiştir. Başta çocuklar olmak üzere tüm yaş gruplarında obezite görülme sıklığı artmış, bu artışa bağlı olarak da obezite ilişkili hastalıklar daha sık görülür hale gelmiştir. Obezite özellikle kalp damar sağlığını ciddi ölçüde tehdit eden bir durumdur. Obeziteyle ilgili hastalıkların önüne geçebilmek için obezitenin mutlaka tedavi edilmesi gerekir.

Obezite Cerrahisi Nedir?

Obezite cerrahisi, klinik olarak obezite sorunu yaşayan ve bu fazla kiloya bağlı sağlık sorunları açısından risk taşıyan kişilere uygulanan kilo verdirme ameliyatlarıdır. Bariatrik cerrahi olarak da adlandırılan obezite cerrahisi, diyet ve egzersiz ile hedeflenen ölçüde kilo veremeyen hastalara uygulanır. Obezite cerrahisi ile bazı yöntemlerde kişinin yeme kapasitesi azaltılırken bazı yöntemlerde ise mide ve bağırsaktan emilen besin miktarı azaltılır. Obezite cerrahisinin bazı türlerinde ise her iki işlem birden yapılabilir. 

Obezite cerrahisi, obez kişilerin kilo vermesinde oldukça etkili bir yöntem olmakla birlikte bazı yan etkileri de beraberinde getirir. Cerrahinin getirdiği risklerden korunmak için doktorlar genellikle kişilere önce diyet ve egzersiz programı uygular. Bu programa rağmen istenilen ölçüde kilo veremeyen hastalar için obezite cerrahisi değerlendirmeye alınır. Obezite cerrahisi uygulanan hastaların hayatlarının geri kalan kısmında diyetine dikkat etmesi ve düzenli spor yapması, kişinin ideal kilosunun korunmasına katkıda bulunur. 

Obezite Cerrahisi Hangi Hastalıklara Bakar?

Obezite, vücutta aşırı yağlanmayı içeren kompleks bir hastalıktır. Bazı çevreler tarafından obezite sadece kozmetik yani görünüşü ilgilendiren bir sorun gibi görünse de obezite pek çok hastalığa temel oluşturabilecek tıbbi bir rahatsızlıktır. Dolayısıyla obezitenin tedavi edilmesi gerekir. Obezite cerrahisi de temel olarak obez hastalarla ilgilenir. Obezite sorunuyla birlikte diyabet, kalp hastalığı, uyku apnesi gibi rahatsızlıkları bulunan kişilerin tedavisinde de yine obezite cerrahisi yer alır. 

Obezite Cerrahisi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Obezite cerrahisinde yapılan birkaç farklı tür ameliyat vardır. Yapılacak ameliyatın türü hastanın yaşı, kilosu, obeziteye bağlı sahip olduğu rahatsızlıklar gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. Obezite cerrahisindeki operasyonların hepsi genel anestezi altında yapılır. Yani hasta işlem sırasında herhangi bir şey hissetmez. Ayrıca hastaların ameliyat sırasında entübe edilerek solunumunun cihazlar yardımıyla devam etmesi sağlanır. 

Obezite cerrahisinde ameliyatların çoğu kapalı olarak bilinen laparoskopik yöntemle yapılır. Bu yöntemde hastanın karnına küçük birkaç delik açılır, deliklerden içeri ucunda kamera olan ve karın içinde işlem yapmayı sağlayan ince tüp şeklinde cihazlar sokulur. Cerrah, bu cihazlar yardımıyla yapacağı işlemi gerçekleştirir. Açık yöntemde ise hastanın karnı büyük bir kesiyle açılır ve uygulanacak prosedür yerine getirilir. 
 

Obezite cerrahisinde uygulanan farklı ameliyat tipleri şu şekildedir:

Tüp Mide Ameliyatı

Sleeve gastrektomi olarak da bilinen bu yöntemde hastanın midesinin yaklaşık %80’lik kısmı çıkarılır. Kalan mide parçası ince uzun tüp şekline getirilir. Bu sayede mide küçülmüş olur ve eskisi kadar çok besini içerisinde tutamaz. Ayrıca mideden salgılanan ve açlık hormonu olarak bilinen ‘ghrelin’ hormonu da daha az üretilir. Böylece hastanın ameliyat sonrasında iştahı azalmış olur. Tüp mide ameliyatı hastaların çok miktarda kilo kaybetmesine yardımcı olur. Bu ameliyat türünün en büyük avantajlarından biri, diğer cerrahi yöntemlere göre daha kısa hastane yatışı gerektirmesidir. 

Gastrik Bypass

Bariatrik cerrahide en sık uygulanan yöntemlerden biri gastrik bypass’tır. Bu cerrahi temel olarak iki adımda yapılır. Öncelikle midenin üst kısmındaki küçük bir kısım midenin geri kalanından ayrılır. Daha sonra midenin bağlandığı ince bağırsağın başlangıç kısmı ile bağırsağın devamı da iki parçaya bölünür. Bağırsağın ortasında yer alan kısım, mideden ayrılan küçük kısma bağlanır. Midenin kalan büyük kısmı ile bağırsağın başlangıç kısmı ise yine bağırsağın ortalarına yakın bir yerde yapıya eklenir. Gastrik bypass ameliyatı ile mide boyutu küçüleceğinden hasta tek oturuşta daha az yemekle doyar. Ayrıca tüketilen besinler bağırsağın ilk kısmını bypass geçeceğinden yani atlayacağından besin emilimi de azalır. 

Robotik Cerrahi 

Robotik cerrahi, başta gastrik bypass olmak üzere çeşitli obezite ameliyatlarının uygulandığı yöntemdir. Robotik cerrahide cerrah hastaya doğrudan işlem uygulamaz. Bunun yerine robot olarak adlandırılan çok özellikli büyük bir cihazın altına hasta yerleştirilir. Cerrah da bu cihazdaki kontrol tuşlarını kullanarak hastaya işlem uygulayacak kolları hareket ettirir. Robotik cerrahinin, açık veya laparoskopik cerrahiye göre farkı; cerraha daha hassas hareket etme imkanı sunmasıdır. 

Mide Balonu

Mide balonu işlemi ise hastanın midesine balon benzeri bir aletin yerleştirildiği yöntemdir. Mide içerisine koyulan bu alet, hastanın mide kapasitesini azaltarak çabuk doymaya katkıda bulunur. Mide balonu, obezite cerrahileri arasında sık tercih edilen bir yöntem değildir. 

Obezite Cerrahisi Kimler için Uygundur?

Obezite cerrahisi herkese uygulanabilecek işlemleri içermez. Bu ameliyatları olabilmesi için hastanın belirli kriterleri karşılaması ve cerrahiye bağlı komplikasyonları kabul etmesi gerekir. 

Genel olarak obezite cerrahisi açısından değerlendirilebilecek hasta grubu şu şekildedir:

• Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 40 ve üzerinde olanlar (aşırı obezite)
• Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 35-40 arasında olup obeziteye bağlı diyabet, uyku apnesi gibi bir sağlık sorunu yaşayanlar
• Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 30-35 arasında olup obeziteye bağlı ciddi sağlık sorunu yaşayanlar 

Hastalar VKİ bakımından kriterleri karşılasa dahi obezite cerrahisi ameliyatı olup olamayacağının kararını doktor verir. Hastanın obeziteye bağlı sağlık sorunlarının ciddiyeti bu kararda etkili olur. 

Obeziteyle birlikte görülen hastalıklardan en sık karşılaşılanlar şu şekildedir:

• Kalp hastalığı
• İnme
• Yüksek tansiyon
• Uyku apnesi
• Tip 2 diyabet
• Yağlı karaciğer hastalığı 

Hastaların obezite cerrahisi için uygun bir aday olabilmeleri için hayat tarzlarında kalıcı değişiklikler yapmaya hazır olması gerekir. Hasta eğer ameliyat sonrasında uzmanların önerdiği diyet ve egzersiz programına uymazsa cerrahi ile sağlanan başarı kalıcı olmaz. 

Obezite Cerrahisi Riskleri Nelerdir?

Her majör girişimsel işlemlerde olduğu gibi obezite cerrahisinin de beraberinde getirdiği birtakım riskler mevcuttur. 
 

Cerrahi işleme bağlı olarak ortaya çıkabilecek riskler şöyledir:

• Aşırı kanama
• Enfeksiyon
• Anestezik maddelere karşı yan etki gelişmesi
• Kan pıhtılaşması
• Kalp ve akciğer problemleri
• Bağırsağın karın içerisine sızması
   

Obezite cerrahisine bağlı uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonlar:

• Bağırsak tıkanıklığı
• Mide bulantısı, kusma, ishal, baş dönmesi gibi belirtileri olan Dumping sendromu
• Safra taşı
• Fıtık
• Düşük kan şekeri
• Malnütrisyon
• Ülser
• Kusma 
• Reflü
• Dikiş hattından sızıntı (Kaçak)

Gerek ameliyat sırasında uygulanan işleme bağlı gerek de cerrahiye bağlı uzun dönemde gelişen komplikasyonlar nadiren de olsa kişinin hayatını kaybetmesine yol açabilir. Bu nedenle obezite cerrahisi kararırın dikkatli verilmesi gerekir. Acil durumlarda müdahale bakımından ameliyatın donanımlı bir hastanede yapılması faydalı olacaktır.