Boyun Düzleşmesi: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Boyun düzleşmesi nedir?

Boyun düzleşmesi veya servikal kifoz; sağlıklı kişilerdeki omurganın boyun kısmındaki kavis olsan bölümün; çeşitli etkilerle düzleşmesi ve belirli şikayetlere yol açması durumudur. Omurgamızın boyun bölgesinde (servikal bölge) bulunan omurlar ve diğer kemikler, kaslar ve bağlarda gelişen çeşitli sorunlar, boyun şeklinin bozulmasıyla sonuçlanabilir.

Sağlıklı bir vücutta; omurga kafatasından kuyruk sokumuna kadar uzanan yapısında dört ayrı bölgede kavis gösterir. Bunlar iç bükey ve dış bükey yönde olmalarına göre sırasıyla lordoz ve kifoz olarak ifade edilir. Buna göre omurga boyun bölgesinde lordoz, göğüs bölgesinde kifoz, bel bölgesinde lordoz ve kuyruk sokumu bölgesinde kifoz olacak şekilde bükülmeler gösterir. Bu kavislerin normalden fazla olması veya azalması durumunda çeşitli şikayetlerle birlikte iskelet sistemi problemleri ortaya çıkar.

Servikal bölgedeki lordotik yöndeki normal kıvrım; bu bölgedeki kemikleri, eklemleri, kasları veya bağları ilgilendiren çeşitli sağlık sorunlarının etkisiyle zamanla aksi yönde eğilerek düzleşmesiyle servikal kifoz ortaya çıkar. Başta boyunda düzleşme şikayeti gelişse de, durum ilerlediğinde boyun aksi yönde eğilmeye başlar ve kifoz gelişir.

Buradaki kas-iskelet sistemi elemanlarının büyüme çağında anormal gelişim göstermesi, kemiklerde deformitelerin ortaya çıkması, omur kemiklerinin zarar görmesi ve yapısının bozulması ya da dışarıdan gelen çeşitli fiziksel travmaların etkisiyle; boyun iskeletinin yapısı harap olabilir ve şekli kifoz yönünde bozulabilir.

Boyun düzleşmesi; anatomik olarak bu bölgede bulunan kas-iskelet sistemi elemanlarını ilgilendiren pek çok hastalığın etkisiyle gelişebilir. Bu anlamda aşağıdaki sağlık sorunlarında servikal kifoz gelişimi görülebilir:

• Kötü postür: Çocukluk döneminde boyun ve vücut duruşunun (postür) anormal olması nedeniyle, omurga gelişimi olumsuz etkilenerek, boyundaki kavis kifoz yönünde gelişebilir.
• Omurganın gelişimsel problemleri: Omurgada doğuştan çeşitli gelişim bozuklukları ortaya çıkabilir. Bunlar omurganın S şeklinde kavis çizmesi anlamına gelen skolyoz, kamburluk (spinal kifoz) veya spinal lordoz şeklinde meydana gelebilir. Bu bozukluklara boyun düzleşmesi eşlik edebilir.
• Anormal şekilli omurlar: Boyun omurlarının anormal şekilde gelişmesi, normalde göstermesi gereken kavsin ortaya çıkmasını engelleyebilir.
• Dejenaratif disk hastalıkları: Yaşla veya çeşitli rahatsızlıkların etkisiyle omurlar arasında disklerin yapısı zedelenerek omurganın şeklinde bozulmalara yol açar.
• Osteoporoz: Özellikle yaşla veya kadınlarda menopozla ortaya çıkan osteoporoz (kemik erimesi) durumunda, boyun omurları zayıflayarak kifoz yönünde eğilebilir veya kırılabilir.
• Travma: Dışarıdan gelen fiziksel travmalar kemik, kas veya bağlarda hasar meydana getirerek boyunda düzleşme yapabilir. Yine boyun kasları ve bağlarının aşırı kullanımına bağlı zorlanmalar ve yaralanmalarda boyun düzleşmesi gelişebilir.
• Kanser: Kemiklerde tahribata yol açan kemik tümörleri veya başka kanser türlerinin kemik metastazları, omurga yapısını bozarak boyun düzleşmesiyle sonuçlanabilir.
• Musküler distrofiler: Kasların yapı ve gelişimlerinde bozulma ile seyreden musküler distrofilerde boyun kaslarının etkilenmesi sonucu servikal kifoz ortaya çıkabilir.
• Paget hastalığı: Sağlıklı kişilerde meydana gelen kemiklerin yapım ve yıkım döngüsünün anormal derecede hızlanması anlamına gelen Paget hastalığında, boyun omurlarının deformiteye uğraması ve şekil bozukluklarına bağlı boyun kavisinin düzleşmesi görülebilir.
• Nörofibromatozis: Vücudun çeşitli bölgelerinde tümör gelişimi ve deformitelerle seyreden nörofibromatoziste boyun anatomik yapısı etkilenerek düzleşme izlenebilir.
• İyatronejik durumlar: Başka bir tıbbi işlem esnasında omurganın yapısına zarar verilmesi sonucu boyunda düzleşme gelişebilir. Özellikle omurga cerrahileri sonrasında servikal kifoz gelişimi meydana gelebilir.

Boyun düzleşmesi ile birlikte boyun anatomik yapısı ve fonksiyonunda aksamalara bağlı olarak çeşitli klinik belirtiler ortaya çıkabilir. Omurganın eğilmesi dolayısıyla, özellikle omuriliğin bası etkisinde kalmasına bağlı çeşitli nörolojik semptomlar oluşabilir. Bu bağlamda, aşağıdaki şikayetler sıklıkla boyun düzleşmesi durumunda meydana gelir:

• Boyun ağrısı
• Boyun hareketlerinde kısıtlılık
• Halsizlik
• Boyun kaslarında güçsüzlük
• El veya kolda his kaybı, karıncalanma veya elektriklenme hissi
• Bel ağrısı
• Baş ağrısı
• Nefes darlığı
• Yutma güçlüğü
• İleri bakış kısıtlılığı
• Vücudun bir yarısında felç gelişmesi
• İdrar yapmada veya dışkılamada güçlük

Boyun düzleşmesi tanısında ilk olarak incelenmesi gereken, hastadan alınan öykü ve yapılan fizik muayenede tespit edilen bulgulardır. Hekim, hastanın vücut dengesini ve boyun hareketlerini detaylı olarak değerlendirir; boyun anatomisini eliyle muayene ederek inceleyebilir.

Muayene sonrasında bölge anatomisinin daha ayrıntılı incelemesinin yapılarak tedavi yaklaşımının belirlenmesi adına boyun röntgeni, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntülemelerine başvurulabilir. Hastanın varsa ek hastalıkları açısından gerekli sorgulamaları yapılır ve gerekli görüldüğü takdirde ek laboratuvar testleri yürütülebilir.

Boyun düzleşmesi tanısı hekimin muayene incelemeleri ile görüntüleme yöntemlerinden elde ettiği verilerin birlikte değerlendirilmesi sonucu konur. Hekim hastanın şikayetlerinin şiddeti, hayat kalitesi, klinik ve anatomik durumu gibi parametrelerinden elde ettiği sonuçlara bağlı olarak uygun tedavi yöntemleri hakkında hastayı bilgilendirir ve tedavi planına hastayla beraber karar verilir.

Boyun düzleşmesi çok çeşitli sebeplerin etkisiyle ortaya çıkabildiği ve her hastada farklı klinik tablolarla ortaya çıktığı için tedavi yaklaşımı hastaya göre farklılık arz eder. Tedavi planlaması hastanın klinik durumunun şiddetine ve altta yatan sebebe bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu bakımdan, tedavi öncesinde hastanın uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi, ayrıntılı hastalık öyküsünün sorgulanması, detaylı fizik muayenesinin yapılması ve gerekli görüldüğü takdirde ek görüntüleme ve laboratuvar tetkiklerine başvurulması gerekir. Tüm bunlar ışığında elde edilen verilere göre en doğru tedavi yöntemi planlanabilir.

Tedavide ilk aşamada fiziksel tıp yöntemleri tercih edilir. Bu doğrultuda, boyna takılan ortopedik bantlar, ekipmanlar ve ortezler hekim tarafından önerilebilir. Fizik tedavi olarak çeşitli boyun egzersizleri, boyun traksiyonları ve masajlar hem bölgedeki kasların güçlendirilmesi, hem omurganın bası belirtilerinin rahatlatılması, hem de kemik yapıların düzenlenmesi açısından faydalıdır.

Hastalardaki belirtilerin giderilmesine yönelik olarak ağrı kesici, anti-inflamatuvar ve antispazmodik ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar boyun düzleşmesinin ortadan kaldırılmasını sağlamaz; ancak hastanın hayat kalitesinin artırılmasına yardımcı olur.

Boyun düzleşmesinin asıl tedavisi cerrahi işlemlerdir. Ameliyatla servikal kifoza bağlı basıya maruz kalan dokuların rahatlatılması, anormal eğriliğin düzeltilmesi, boyun omurlarının anatomisinin yeniden düzenlenmesi ve şekil bozukluklarının giderilmesi hedeflenir.

Ameliyat şekli ve kararı hastaya özel olarak alınır. Bir başka deyişle, hastadaki düzleşmenin şiddetine ve anatomik yapısına bağlı olarak, cerrahi işlem boynun ön veya arka kısmından yapılabileceği gibi; cerrahi olarak omurların bir kısmı çıkarılabilir veya plak, vida gibi ekipmanlarla sabitlenmesi gerekebilir. Sinir sistemine ait omurilik ve spinal sinirler ile büyük damar yapılarına yakın bir ameliyat bölgesini içerdiğinden, boyun düzleşmesi ameliyatları riskli cerrahi işlemlerdir. Bu anlamda, cerrahın tecrübesi ameliyattan elde edilen başarıda oldukça etkilidir. Ameliyat sonrası dönemde hastanın boyun ortezleri veya uygun ekipmanları belirli bir süre kullanması ve fizik tedavi yöntemleriyle takip edilmesi gerekebilir.

Bunların dışında kişi günlük hayatta çeşitli yöntemlerle şikayetlerinde iyileşme sağlayabilir. Bu kapsamda, boynun zorlanmaması, istirahat edilmesi, boynun uyku esnasında uygun şekilde konumlandırılması, soğuk veya sıcak uygulama yapılması ve iş hayatı veya günlük aktivitelerde ergonomik ürünlerin kullanılması yapılabilecekler arasındadır.