Sevim Gülbaş

Bebeklerde alerji, bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan maddelere aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar Bağışıklık sistemi belirli gıdalar, polenler, ev tozu akarları, hayvan tüyleri veya ilaçlar gibi maddeleri tehdit olarak algılayarak aşırı reaksiyon gösterebilir. Bu tepki cilt, solunum yolları, sindirim sistemi veya genel vücut sağlığı üzerinde farklı şekillerde belirti verebilir. Bebeklerin bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmediğinden alerjik reaksiyonlar daha sık görülebilir. Alerji belirtileri, bebeğin maruz kaldığı alerjen türüne göre değişebilir. Bazı bebeklerde cilt döküntüleri, egzama ve kaşıntı gibi cilt sorunları görülür. Bazılarında ise burun akıntısı, hapşırma ve hırıltılı solunum gibi solunum problemleri yaşayabilir. Gıda alerjileri ise genellikle mide bulantısı, kusma, ishal veya kabızlık gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları ile kendini gösterebilir.

Genellikle çocuklarda görülen Krup, üst solunum yollarını etkileyen viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık ses tellerinde, gırtlakta ve soluk borusunda şişme ile karakterizedir. Bu durum tipik olarak "havlama" şeklinde öksürüğe ve nefes alma zorluğuna yol açar. Krup hastalığı özellikle 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda yaygındır. Daha çok sonbahar ve kış aylarında daha sık görülür. Tedavi yöntemleri hastalığın şiddetine bağlı olarak değişir. Hafif vakalar evde tedavi edilebilir. Ancak, ciddi vakalarda hastanede müdahale gerekebilir.

Trizomi 18, diğer adıyla Edwards Sendromu, genetik bir kromozom anomalisi olarak bilinen ve yaşamı ciddi ölçüde etkileyen nadir bir durumdur. Normalde her bireyde iki kopya olarak bulunan 18. kromozomun üç kopya halinde bulunması sonucu gelişen bu sendrom, fiziksel ve zihinsel gelişimde çeşitli bozukluklara yol açar. Trizomi 18’li bireylerde kalp ve böbrek anomalileri, iskelet sistemi problemleri ve nörolojik gelişim geriliği gibi çoklu sistemleri etkileyen belirtiler görülebilir. Doğum öncesinde veya doğumdan kısa bir süre sonra teşhis edilen bu durum, tıbbi ve cerrahi tedavi gerektiren birçok soruna neden olabilir.

Vücutta kan taşıyan küçük ila orta büyüklükteki kan damarlarının duvarlarında iltihaplanma adı verilen şişmeye neden olan Kawasaki hastalığı, çocuklarda en sık kalp atardamarlarını etkiler. Bu atardamarlar kalbe oksijen açısından zengin kan sağlar. Kawasaki hastalığına bazen mukokutanöz lenf nodu sendromu denir. Bunun nedeni, lenf nodu adı verilen bezlerde ve ağız, burun, gözler ve boğaz içindeki mukoza zarlarında da şişmeye neden olmasıdır. Hastalanan çocuklarda yüksek ateş, deri soyulması ile şişmiş eller ve ayaklar, kırmızı gözler ve dil olabilir. Ancak Kawasaki hastalığı genellikle tedavi edilebilir. Erken tedavi ile çoğu çocuk iyileşir ve uzun süreli sorunları olmaz.

Yenidoğan sarılığı, yeni doğmuş bir bebeğin cildinde ve gözlerinde sarı renk değişikliğidir. Özellikle 38. gebelik haftasından önce doğan bebeklerde (erken doğan bebekler) ve bazı anne sütüyle beslenen bebeklerde sık görülen bir durumdur. Yeni doğan bebeklerde sarılık yaygındır ve genellikle zararsızdır. Cildin ve göz beyazlarının sararmasına neden olur. Yenidoğanlardaki tüm sarılık vakalarını bir hemşire veya doktor kontrol etmeli ve izlemelidir. Yenidoğan sarılığının tedavisi, sarılığın ne kadar ciddi olduğuna ve buna neyin sebep olduğuna bağlıdır.

Disleksi Yunanca “dys” ile “lexia” kelimelerinin birleşiminden meydana gelen yetersiz anlamını taşıyan bir sözcüktür. Disleksi beynin yazılı dili işleme biçimine müdahale eden bir tür öğrenme güçlüğüdür. Disleksisi olan kişiler okuma ve okuma ile ilişkili becerilerde sorunlar yaşarlar. Bu kişilerin biyolojik yaşı, ölçülen zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda okuma becerileri beklenenin çok altında kalmaktadır.

Bebeklerin kahvaltısı, sağlıklı büyüme ve gelişimleri için önemlidir. İlk altı ay boyunca bebekler yalnızca anne sütü ile beslenmelidir, ancak altıncı aydan itibaren doktor tavsiyesiyle ek gıdalara geçiş başlayabilir. Bu besinler bebeğin enerji ihtiyacını karşılar ve sağlıklı büyüme için gerekli besin maddelerini sağlar. Bebeğinizin ihtiyaçlarına uygun sağlıklı kahvaltılar hazırlamak, onun beslenme alışkanlıklarını olumlu bir şekilde etkileyecektir.

Bebeklerde en sık görülen rahatsızlıklardan biri olan kabızlık, tedavisi kolay bir hastalıktır. Mide ve bağırsak sistemini etkileyen hastalık, beslenme problemleri, huzursuzluk ve karın ağrısı gibi olumsuzluklara neden olur.  3-4 günde bir zorlanarak sert ve ağrılı dışkı yapılması şeklinde tanımlanan kabızlık; genetik yatkınlık, kullanılan ilaçlar, beslenme şekli ya da demir damlaları nedeniyle oluşabilir. Yeni doğan bebekler doğum sonrası ilk hafta boyunca ortalama 4 defa yumuşak kıvamlı dışkı yapar. Anne sütü ile beslenen bebeklerde dışkılama sayısı altıya kadar yükselebilir ve dışkı yumuşak kıvamlı, altın sarısı renkte ve oldukça suludur. İnek sütü kullanılarak hazırlanan mama ile beslenen bebeklerin dışkıları ise yeşile dönük renkte, daha katı kıvamda ve kötü kokulu olabilir. Bu durumun nedeni inek sütündeki proteinlere karşı sindirim sisteminin alerjisi ya da intoleransıdır.

Su çiçeği, deride oluşan kırmızı döküntülerle karakterize bulaşıcı bir hastalıktır. Bu durum, çoğunluklu çocuklarda görülse de her yaştan insanı etkileyebilir. Ortaya çıkan vücut kızarıklıkları zamanla içi irinli kabarcıklara dönüşebilir. Diğer belirtiler arasında ise yüksek ateş, baş ağrısı, vücut ağrıları, halsizlik ve iştah kaybı yer alabilir. Su çiçeği belirtileri, bulaştıktan yaklaşık olarak 10-21 gün içinde ortaya çıkmaya başlar ve hafif ya da orta şiddette seyreder. Su çiçeğinin en yaygın bulaşma şekli solunum yoludur, ancak direkt temas yoluyla veya enfekte yüzeylere temas olması halinde de bulaşabilir. Su çiçeği genellikle evde tedavi edilebilir ve semptomların hafifletilmesine yönelik ateş düşürücü, kaşıntı giderici ilaçlar kullanılabilir.

Rota virüsü, özellikle 5 yaşın altındaki çocuklarda ishale neden olan yaygın bir viral enfeksiyon çeşididir. Yapılan bazı çalışmalar her yıl dünya çapında yaklaşık 100 milyondan fazla rota virüs kaynaklı gastroenterit vakası olduğunu göstermektedir. Günümüzde rota virüsüne karşı çeşitli aşılar bulunmaktadır ve aşılama programları yürütülmektedir. Bununla birlikte hastalık, hâlâ birçok kişiyi etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Rota virüsünün belirtileri nelerdir? Nasıl bulaşır? Tedavisi nasıl yapılır? gibi soruların yanıtlarıyla rota virüsü hakkında merak ettiğiniz diğer ayrıntılar için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Çocukluk çağının en yaygın bulaşıcı hastalıklarından biri olan kızamık, aşılama ve bağışıklık sağlanmadığı takdirde yetişkinlerde de ortaya çıkabilen viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Solunum yolu ile kolayca bulaşabilen Rubeola virüsü, ciltte kırmızı lekelenmelerle birlikte çeşitli şikayetlerin görülmesine neden olur. Bulaşıcılığı oldukça yaygın olan kızamık hastalığı geçmiş dönemlerde en sık karşılaşılan çocukluk çağı hastalıklarından biri iken geliştirilen kızamık aşısı ile birlikte kontrol altına alınmıştır. Başta ateş, halsizlik, burun akıntısı gibi şikayetlere neden olan Rubeola virüsü, tedavi edilmediği takdirde zatürre ve beyin iltihabı gibi ölümcül sağlık problemlerine yol açabilir. Dolayısıyla hem kişisel sağlığı sürdürmek hem de halk sağlığını koruma altına almak adına kızamık hastalığı hakkında bilgi sahibi olunması, kızamık belirtileri ve kızamık nasıl geçer gibi belirli soruların doğru şekilde cevaplanması gerekir.

Genetik bir hastalık olan kistik fibrozis vücuttaki mukus, ter ve sindirim sıvılarının üretim ve taşınma süreçlerini etkileyen kronik bir rahatsızlıktır. Bu hastalık CFTR (Cystic Fibrosis Transmembrane Conductance Regulator) genindeki mutasyonlar nedeniyle ortaya çıkar. Vücutta normalde ince ve kaygan olması gereken mukusun kalın ve yapışkan hale gelmesine yol açar. Kalınlaşan mukus, özellikle akciğerler, pankreas ve diğer organlarda tıkanmalara ve enfeksiyonlara neden olur.

Çocuklarda idrar yolları hastalıkları, yetişkinlerde görüldüğü kadar olabiliyor. Genellikle kız çocuklarında daha sık görülen hastalık, tedavi edilmediği takdirde böbreklerde kalıcı hasarlara neden olabiliyor. İdrar yolu enfeksiyonlarının hem kız hem de erkek çocuklar için çok önemli olduğuna dikkat çeken Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı, ebeveynler için dikkat edilmesi gereken noktaları paylaşıyor.

Özellikle çocuklarda görülen El Ayak Ağız Hastalığı (EAAH), viral bir enfeksiyonun neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle Coxsackievirus türü virüslerin yol açtığı bu hastalık, ağız içinde ağrılı yaralar, ellerde, ayaklarda ve bazen de kalçada döküntülerle kendini gösterir. Çoğunlukla hafif bir seyir izleyen hastalık, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde veya bebeklerde daha ciddi bir hal alabilir. Enfeksiyon, genellikle sonbahar ve yaz aylarında artış gösterir ve doğrudan temas, hava yolu veya kontamine yüzeyler aracılığıyla kolayca bulaşabilir.

Genetik bir farklılık olan Down sendromu, ekstra bir 21. kromozomun bulunması sonucu ortaya çıkar. Down sendromu olanlarda 46 yerine toplam 47 kromozom bulunur. Bu genetik durum, fiziksel gelişim, bilişsel yetenekler ve sağlık üzerinde çeşitli etkiler yaratır. Tüm dünyada yaygın olarak görülen Down sendromu, hamilelik sırasında yapılan tarama testleriyle teşhis edilir. Yaşam kalitesini artırmak için erken müdahale ve özel destek programları büyük önem taşır.

Doğumdan sonrası ilk 6 ay içerisinde bebeklerin yaklaşık %40 ile %60'ında görülen reflü hastalığı, çeşitli belirtiler ile gözlemlenen ve 6-12 ay arasında gerileyen bir hastalıktır. Bebeklerde reflüye neden olan başlıca faktörler aşağıdaki gibidir:

Bebeklerde damak ve dil üzerinde ve yanaklarda pamuğa benzeyen lezyonlar şeklinde kendini gösteren pamukçuk hastalığı candida albicans adlı bir mantar paraziti nedeniyle oluşur. Genelde yeni doğan bebeklerde yaygın olarak rastlansa da bir yaşına kadar tüm bebeklerde görülebilir.

Sindirim kanalında sıvı ve elektrolit dengesinin bozulmasına bağlı olarak dışkı kıvamının sulu olması ve dışkı sıklığının artması şeklinde tanımlanabilen ishal, özellikle bebeklerde son derece ciddi problemlere yol açabilen bir sağlık problemidir.

Beşinci hastalık, çoğu çocuğun hızlı bir şekilde iyileştiği viral bir hastalıktır. Özellikle 5 - 15 yaş arası çocuklarda yaygın olarak görülür.