HPV Aşısı: Nedir, Kimlere, Ne Zaman Yapılabilir?

İnsan papilloma virüsü (HPV), papillomaviridae ailesinde bulunan bir DNA virüsüdür.

İnsan papilloma virüsü (HPV), papillomaviridae ailesinde bulunan bir DNA virüsüdür. 200’den fazla çeşidi bulunan insan papilloma virüsü, cinsel yolla bulaşan hastalıklara sebep olan virüs türlerinden biridir. Bulaşıcılığı yüksek olan insan papilloma virüsünün yaklaşık 40 çeşidi genital siğillere neden olurken, bazı türleri kansere neden olur.

HPV enfeksiyonları sık görülen enfeksiyonlar arasındadır. Neredeyse tüm insanlar hayatlarının bir döneminde en az bir tür HPV ile enfekte olurlar. Çoğu HPV enfeksiyonu zaman içinde kendiliğinden geçer. Ancak bazen HPV enfeksiyonları daha uzun sürer ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde kansere neden olabilir. HPV enfeksiyonun çoğu geçicidir ve genelde belirti vermeden ilerler. Bunun sonucunda erken evrede enfeksiyona tanı koymak zordur. İnsan papilloma virüsünden korunmak için enfeksiyonun risk faktörlerini bilmek, risk altında olan bireylerin sağlık kuruluşu tarafından izlenmesi önemlidir.

HPV Enfeksiyonu Nasıl Bulaşır?

Çeşitli bulaş yolları olan insan papilloma virüsü enfeksiyonun bulaştığı yüzeyler, vücuttaki lezyonar ve cinsel yolla direk veya dolaylı olarak bulaş gösterir. En sık rastlanan bulaş şekli cinsel yolla olandır.. Çok eşlilik ve ilk cinsel ilişki yaşının küçük olması cinsel yolla bulaş riskini arttırır. HPV bulaş sonucunda genital bölgede siğiller ortaya çıkar. Ayrıca HPV enfeksiyonu bazı kanser türlerinin oluşmasına sebep olur. Bu kanser türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kadınlarda vajina, vulva ve rahim ağzı kanserleri
• Erkeklerde penis kanseri
• Kadınlarda ve erkeklerde anal kanserler, bademcik, dil kökü ve boğaz arkası (orofaringeal kanser) kanserleri

HPV Enfeksiyonundan Nasıl Korunur?

HPV, virüsün bulaştığı yüzey ve cilde temas edilmesiyle veya cinsel ilişki yoluyla bulaş gösterir. Geçmişte HPV’den korunmanın en önemli yolu tek eşlilik iken, günümüzde gelişen sağlık uygulamalarıyla birlikte aşı, HPV’ye karşı koruma sağlayan önemli bir uygulamadır. HPV’den korunmak için HPV-DNA testi, pap test ile tarama ve erken tanılama önemlidir. HPV bulaş riskini azaltacak önlemler almak enfeksiyon riskini azaltmada önemli rol oynar. Bu önlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Aşı Olmak: HPV aşısı, enfeksiyondan korunmada etkili ve güvenilir bir yöntemdir. Uygun yaş aralığında, tavsiye edilen dozlarda aşı uygulaması yaptırmak HPV’nin ve neden olduğu hastalıkların önlenmesini sağlar ve virüse karşı vücudu korur.
• Rahim Ağzı Kanseri Taraması Yaptırmak: HPV enfeksiyonu kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olan bir hastalıktır. HPV’den kaynaklı rahim ağzı kanserini önlemek için doktorunuzun tavsiye ettiği aralıklarla rahim ağzı kanseri taraması yaptırmak önemlidir.
• Prezervatif Kullanmak: HPV’nin yaygın bulaş yollarından biri de korunmasız cinsel ilişkidir. Cinsel yolla HPV bulaşını önlemek için cinsel yaşamı aktif olan bireylerin doğru şekilde prezervatif kullanması gerekir. Bazı durumlarda HPV, prezervatifin kapsamadığı alanlara bulaşabilir ve enfeksiyonun oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle prezervatif kullanımının yanı sıra tek eşle cinsel ilişkide bulunmak HPV bulaş riskini azaltmada önemli bir etkendir.

HPV Aşısının Kansere Etkisi

HPV vücutta genital siğillere ve kansere yol açan önemli bir enfeksiyondur. Genital siğillere ve kansere neden olan HPV tipleri birbirinden farklıdır. HPV ile enfekte olduktan sonra vücutta kanser gelişmesi genellikle yıllar alır. HPV rahim ağzı ve vulva, vajina, penis ve anüs kanseri dahil olmak üzere diğer bazı kanser türlerine de neden olabilir.

HPV enfeksiyonu ağız, gırtlak, dudak, burun veya tükürük bezleri dahil diğer baş ve boyun kanserleri gibi kanser türlerine de neden olabilir. HPV’nin neden olduğu kanserlerden biri orofaringeal kanserlerdir. HPV’nin ağız ve boğazı enfekte etmesi sonucu orofarenks (dil tabanı ve bademcikler dahil olmak üzere boğazın arkası) kanserleri oluşur. Bu tür kanserlere orofaringeal kanser denir. Orofaringeal kanserin semptomları arasında uzun süreli boğaz ağrısı, kulak ağrıları, ses kısıklığı, şişmiş lenf düğümleri, yutkunma sırasında ağrı ve açıklanamayan kilo kaybı sayılabilir. Fakat bazı durumlarda kişilerde semptom görülmeyebilir.

Bağışıklık sistemi, vücudun HPV ile mücadelesinde önemli bir rol oynar. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler HPV’ye karşı vücudu korumakta zorlanırken, vücutta HPV'den kaynaklı sağlık sorunlarının oluşmasını önlemekte güçlük çeker.

HPV aşısı üreme sisteminde oluşan kanserler ve HPV’nin neden olduğu diğer kanser türlerini önlemek için geliştirilen etkili ve güvenli bir yöntemdir. HPV aşısı, yeni oluşabilecek HPV enfeksiyonlarını önler ve bağışıklık sistemini destekler. HPV aşısı mevcut enfeksiyonu ve hastalıkları önlemez. Bu nedenle HPV'ye maruz kalmadan önce aşı yapılması, virüsün bulaşmasını önlemede önemli bir yöntemdir.

HPV Aşısı Nedir?

HPV aşısı virüsün insan papilloma virüsünün neden olduğu enfeksiyonlara karşı koruyuculuk sağlayan bir uygulama yöntemidir. HPV aşısı cinsel yönden aktif olmayan kişilere veya cinsel aktifliği bulunan kişilere uygulanabilir. HPV enfeksiyonun tek başına bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte, planlanan tedavide amaç virüsün neden olduğu hastalıkları tedavi etmektir. Virüse maruz kalmadan önce korunmalarını sağlamak amacıyla, 11-12 yaşındaki gençlere uygun dozlarda HPV aşısı önerilir. HPV aşısı 9 yaşından itibaren uygulanmaya başlanabilir ve 26 yaşına kadar olan her bireye aşı uygulanması tavsiye edilir. Ayrıca HPV aşısı kişinin risk durumuna göre 27-45 yaş arasındaki yetişkinlere uygulanabilir. HPV aşısı, ilk aşılama yaşına bağlı olarak iki veya üç dozluk bir seri halinde verilir. 15 yaşından önce ilk dozu yapılmış olan kişiler genellikle 2 doz HPV aşısına ihtiyaç duyar. İlk dozu 15 yaşında veya daha sonra olan kişiler ile bağışıklık sistemini baskılayıcı belirli durumları olan daha küçük kişilerin 3 doza ihtiyaçları vardır. HPV aşısı hamile olan kişilere önerilmez ve aşı için doğumun gerçekleşmesi beklenir. Gebe olduğu bilinen kişilerin aşılanmayı gebelik sonrasına ertelemelidir. Kişinin HPV aşısı serisine başladıktan sonra hamile olduğu tespit edilirse, ikinci ve/veya üçüncü dozların hamilelikten sonraki dönemde yapılması önerilir.

HPV Aşısı ve Dozları

Günümüz sağlık uygulamalarında HPV aşısının ilk cinsel ilişkiden ve 25 yaşından önce yapılması tavsiye edilir. 15 yaş gününden önce ilk aşısını yaptıran kişilere iki doz HPV aşısı önerilir. HPV aşısının ikinci dozu, ilk dozdan 6 ila 12 ay sonra yapılır. 15 ila 26 yaşları arasında ilk aşısını olan bireyler ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler için üç doz HPV aşısı önerilir. Ayrıca 9 ila 26 yaş arası bağışıklığı baskılanmış kişiler (HIV enfeksiyonu olanlar dahil) için de üç doz önerilir. İlk dozun ardından ikinci doz için 1-2 ay geçmesi önerilirken, üçüncü doz aşı için 6 ay geçmesi beklenir.

HPV Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

HPV aşısının, kişinin bireysel sağlık durumuna göre bazı yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:

• HPV aşılamasından sonra aşı yapılan yerde ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş veya baş ağrısı
• Aşıdan sonra bayılma
• Aşının yapıldığı bölgede kas veya eklem ağrısı
• Baş dönmesi, mide bulantısı, görme bozuklukları ve kulakta çınlama
• Kaşıntı, kızarıklık, yüz ve boğazda şişlik, nefes darlığı ve kalp atım hızında artış gibi alerjik reaksiyonlar

HPV, bulaştığında kanser gibi ciddi hastalıklara neden olan bir virüs çeşididir. HPV bulaşmasına karşı önlem almak oluşabilecek rahatsızlıkların önlenmesi için önemlidir. HPV virüsüne karşı doktorunuzun önerdiği rutin sağlık taramaları yaptırmak HPV enfeksiyonun erken tanılanması ve oluşabilecek rahatsızlıkların önlenmesini sağlar. Siz de HPV virüsüne karşı rutin doktor kontrollerinizi yaptırarak sağlığınızı koruyabilir ve oluşabilecek hastalıkları önleyebilirsiniz.