Gastrit: Nedir, Nedenleri, Tanı ve Tedavisi

Gastrit mide asinin gereğinden fazla salgılanması sonucu görülen bir hastalıktır ve tedavi edilmediği takdirde daha büyük problemlere neden olabilir.

Sindirim sistemi ağızdan başlayan ve anüsle son bulan, vücuda çeşitli şekillerde alınan besinlerin yapıtaşlarına dönüştürülmesini sağlayarak vücut tarafından kullanılabilir duruma getiren ve vücut için gereği olmayan maddelerin de dışkıya dönüştürülerek atılmasını sağlayan önemli bir sistemdir. Ağız, mide, ince ve kalın bağırsak, anüs gibi organlar sindirim sistemini oluşturan organlardır ve bu organlarla alakalı görülen hastalıklara da sindirim sistemi hastalıkları adı verilir. Dolayısıyla midede görülen hastalıklar da sindirim sistemi hastalıkları olarak bilinir. Gastrit de midede görülen rahatsızlıklardan biridir. Son zamanlarda değişen beslenme şekilleri ve yaşam tarzı nedeniyle mide rahatsızlıkları çok artmıştır ve bu rahatsızlıklar arasında en bilineni de gastrittir. Gastrit mide asinin gereğinden fazla salgılanması sonucu görülen bir hastalıktır ve tedavi edilmediği takdirde daha büyük problemlere neden olabilir. 

Gastrit Nedir?

Gastrit, midenin iç tabakasında bulunan mukozanın çeşitli nedenlerle iltihaplanması olarak tanımlanır. Tedavi edilmediği süreçte daha derinlere nüfuz eder ve bunun sonucunda mide ülserine veya mide kanserine neden olabilir. Gastrit genellikle bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelir. Bunların başında ise helikobakter pilori isimli bakteri gelir. Bu hastalığın tedavisi kolaydır ancak burada önemli olan doğru tanının hastalık ilerlemeden en hızlı şekilde konmasıdır.

Gastrit hastalığı akut ve kronik olarak iki tipte görülebilir. Akut gastrit hastalığı aniden ortaya çıkarken kronik gastrit hastalığı ise midede daha önce görülen ancak tedavisi geciktirilmiş veya hiç yapılmamış hastalıkların mide mukozasını zedelemesi sonucu uzun yıllar neticesinde ortaya çıkar. Kronik gastrit hastalığında mide mukozasında kalıcı iltihaplanma görülür ve bu nedenle uzun yıllar sürebilir.

Gastrit hastalığı insanların yaşam kalitesini oldukça etkiler ve tedavi edilmediği zaman daha büyük problemlere neden olur. Bu yüzden ciddiye alınması gereken bir rahatsızlıktır. 

Midenin sindirmekte güçlük çektiği besinlerin sürekli ve fazlaca tüketilmesi, kişinin gün içinde yeterli şekilde hareket edememesi gibi durumlar besinlerin sindirilmesi için mide asidinin fazla salgılanmasına neden olur. Mide asidi besinlerin sindirilmesi için önemlidir. Bu gibi durumlarda fazla üretilen mide asidi, midenin iç kısmındaki mukozanın hasar görmesine ve zamanla da iltihaplanmasına neden olur. 

Gastrit insanlarda genellikle ileri seviyede değildir ve bu nedenle tedavisi kolaydır yani tedaviye hızlı yanıt verir. Tedavi edilen gastrit sonrasında kişi eski yaşam şekline veya beslenme düzeyine devam ederse rahatsızlığı tekrarlayabilir. Bu nedenle gastritli kişilerin beslenmesine ve yaşam tarzına sürekli dikkat etmesi, özen göstermesi gerekir. 

Gastrit Neden Olur?

Midenin iç duvarındaki mukozayı koruyan bariyerin zayıflığı veya zedelenmesi, mide asidinin bu mukozaya zarar vermesine neden olur. Crohn hastalığı ve sarkoidoz gibi hastalıklar gastrit riskini arttırabilir. Gastrit hastalığı nedenleri:

• Bakteriyel enfeksiyon: Helicobacter pilori adı verilen bakteriler bu hastalığa neden olur fakat bu bakteriye maruz kalan her insanda gastrit rahatsızlığı görülmeyebilir. Bu bakteri sonucu gelişen enfeksiyon dünyada en sık görülen insan enfeksiyonları arasında sayılabilir. Bakteriye karşı savunmasız olma durumu genetik olabilir. Bu savunmasızlık durumunu sigara, alkol ya da kötü beslenme gibi yaşam tarzı seçimleri de tetikleyebilir. 
• Gereksiz ağrı kesici kullanımı: Aspirin, ibuprofen ve naproksen etken maddeli sıklıkla kullanılan ağrı kesiciler gastriti tetikler. Bu ağrı kesicilerin düzenli olarak kullanılması, fazla olarak kullanılması ve gereksiz şekilde kullanılması gibi durumlar midede problemlere neden olabilir, mide bariyerini hassaslaştırabilir. 
• Yaşlılık: Midenin koruyucu bariyeri yaşlılık ile birlikte hassaslaşır ve incelir bu durum da bakteriye karşı olan direnci azaltır. 
• Stres: Yaralanma, ciddi enfeksiyonlar veya ciddi cerrahi operasyonlar nedeniyle yaşanılan şiddetli stres de gastriti tetikleyen etkenler arasındadır. 
• Diğer hastalıklar: AIDS, Crohn hastalığı veya farklı parazitik enfeksiyonlar da gastriti tetikleyebilir. 
• Beslenme şekli: Aşırı yağlı gıdaların tüketilmesi gastriti tetikleyebilir. 
• Radyasyon tedavisi

Otoimmün gastrit: Vücudun mide zarını oluşturan hücrelere saldırarak hasar oluşturmasına böylece koruyucu tabakanın zarar görmesine bağlı olarak gelişir. Hashimoto hastalığı ve tip 1 diyabet gibi otoimmün bozuklukları olan kişilerde otoimmün gastrit görülme olasılığı daha yüksektir. B-12 vitamin eksikliği ile de ilişkili olabilir. 

Gastrit Belirtileri Nelerdir?

Gastrit rahatsızlığı bulunanlarda, ilk zamanlarında pek belirti görülmezken hastalığın ilerlemesiyle birlikte belirtiler görülmeye başlanır.

• Midede rahatsızlık ve yanma hissedilmesi,
• Ağızda acı tat olması,
• Karın ağrısı,
• Hıçkırık,
• Hazımsızlık,
• Bazı zamanlarda şiddetli olabilen hatta kusmaya yol açabilen mide bulantıları,
• Midenin rahatsız olması nedeniyle bir şey yemek istememek ve görülen iştahsızlık,
• Midede hissedilen şişkinlik ve doygunluk hissi,
• Sürekli geğirme isteği,
• Hastalığın çok fazla ilerlemesiyle birlikte görülen kanlı kusma,
• Hastalığın çok fazla ilerlemesiyle birlikte görülen siyah dışkılama belirtiler arasında sayılabilir. 

Gastrit Tanısı Nasıl Konulur?

Kendinde gastrit belirtileri olduğunu düşünen kişi bir doktora başvurmalıdır. Doktor hastaya kapsamlı bir fiziksel analiz yapar ve kişinin öyküsünü dinleyerek bazı testleri yapmaya veya yapmamaya karar verir. Tanı için yapılabilecek testler aşağıdaki gibidir:

• Kan testi: Bu test ile helicobacter pilori adı verilen bakterilerin varlığı anlaşılabilir. Aynı zamanda mide kanaması nedeniyle görülen anemi de bu test sayesinde anlaşılır. 
• Nefes testi: Bu test ile de helicobacter pilori adı verilen bakterilerin varlığı anlaşılabilir. Test yapılırken hastaya radyoaktif karbon içeren bir sıvı içirilir ve helicobacter pilori bakterileri midedeki bu test sıvısını parçaladığı için test sonunda gastritli hastanın bir torba içine verilen nefes numunesinde radyoaktif karbona rastlanır. 
• Dışkı testi: Bu test ile de helicobacter pilori adı verilen bakterilerin varlığı anlaşılabilir. Ayrıca dışkıda kan görülmesi de mide kanamasına işaret eder. 
• Üst mide-bağırsak endoskopisi: Endoskopi, ucunda bir kamera lensi olan uzun bir tüp kullanılarak yapılan ve midedeki enflamasyonu kontrol etmeye yarayan işlemdir. Bu işlem sırasında doktor mide veya özofagusta olağandışı bir şey görürse biyopsi için mideden örnek alabilir. 
• Üst mide-bağırsak röntgeni: Mide veya ince bağırsakta iltihap olması durumunda röntgen ile bu iltihap belli olur. Röntgen ile görüntüleme yapmadan önce hastanın baryum solüsyonu yutması gerekir. Daha sonra röntgen çekilir ve sorunlu bölgeler belirlenmiş olur. 

Gastrit Tedavisi Nasıl Olur?

Gastrit tedavisi yapılması için öncelikle altında yatan nedenler belirlenmelidir. Öncelikli olarak gastrite neden olan kötü beslenme alışkanlıkları, düzenli ağrı kesici veya alkol kullanımı, sigara kullanımı gibi alışkanlıklar bırakılmalıdır. Bu önlemlere ek olarak gastrit tedavisi belirli ilaçlar ile yapılabilir. Bu ilaçlar:

• Antibiyotikler: Antibiyotikler gastrite neden olan helicobacter pilori bakterisini yok etmek için kullanılır. Bu amaçla daha çok klaritromisin ve amoksisilin veya metronidazol gibi antibiyotikler kullanılır. Antibiyotik tedavisi genellikle 7 veya 14 gün sürer ve aksatılmadan kullanılması önemlidir. Düzenli kullanılmayan antibiyotikler antibiyotik direncine neden olur ve etki göstermez. 
• Proton pompa inhibitörleri: Bu ilaçlar ise midede artan ve midenin iç duvarını kaplayan mukozaya zarar veren asit salgısını azaltan ilaçlardır. Mide asidini oluşturan hücreleri bloke ederek aktivite gösterirler. Omeprazol, lansoprazol, rabeprazol, esomeprazol, dexlansoprazolve pantoprazol bu etkiyi gösteren ilaçlardır. 
• Asit blokerleri: Bu ilaçlar asit üretimini azaltmak için kullanılırlar. Bu ilaçlar histamin (H-2) blokerleri olarak da bilinirler. Gastrit ağrısını hafifletme etkileri vardır. Reçeteli veya reçetesiz şekilde satılabilirler. Ranitidin, famotidin, simetidin ve nizatidin bu gruba dahil olan ilaçlardır. 

Antiasitler: Bu gruptaki ilaçlar ise midede mevcut olan fazla asidi nötralize ederek etki gösterirler. Ağrıyı hızlı şekilde giderebilirler. Doktorlar ilaç tedavisine ek olarak da bu gruptaki ilaçları ekleyebilir. Antiasitler kabızlık veya ishal gibi yan etkilere neden olabildiği için doktor kontrolünde kullanılmalıdır.