20 Eylül 2023 Çarşamba
Kanserden korunmanın 13 yolu
Meme Sağlığı Merkezi Direktörü Prof. Dr. Metin Çakmakçı “genetik” ve “kalıtsal” kanserler konusunda bilgi verdi...
Kanser denilen hastalıklar organ ve dokularımızın yapı taşları olan hücrelerden birinde (ya da bir kaçında) oluşan değişikler sonucu ortaya çıkarlar. Kanserleşmeye neden olan bu değişiklikler hücrelerin içinde, hücrelerin davranışlarını, çoğalma biçimlerini ve ürettikleri proteinleri belirleyen hücrenin çekirdeğindeki genlerde olur. Genlerde öyle bazı bozukluklar, mutasyonlar olabilir ki o hücre olması gerekenden farklı davranmaya başlar, yaşlanırken hücre içinde biriken zararlı maddelerle başa çıkamaz, kendini onaramaz ve sonuçta hatalı davranmaya başlar.
Genetik yapısı onarılamayacak şekilde ve genellikle birden çok yerde ve basamakta bozulmuş hatalı hücrelerin bir kısmı kanser hücresine dönüşürler. Tüm kanserlerin nedeni genetiktir. Genetik kodlardaki hasarın nedeni kimyasal ya da radyasyon gibi fiziksel çevresel zararlı etkiler, hormonlar, virüsler, diyet, hatta yalnızca hücrenin yaşlanması olabilir.
Kanser hücreli (a) kontrolsüz, durmadan ve normalden hızlı çoğalmaya başlarlar, (b) çoğalırken sağlıklı komşu dokuların içerisine girebilirler, (c) bulundukları dokudan koparak kan ya da lenf kanalları içinde başka dokulara gidebilirler ve sağlıklı hücrelerden farklı olarak burada da tutunup, yerleşip çoğalmalarını sürdürebilirler. Çoğalırken oluşturdukları kitleler kanser olarak tanı koyduğumuz tümörler iken uzak bir yerde çoğaldıklarında metastaz dediğimiz ikincil tümörleri yaparlar.
Kanser hücrelerinin hepsinde zararlı genetik mutasyonlar vardır. Ve bunların sayısı genellikle birden fazladır. Hücrenin içerisindeki genetik mutasyonlardan tümörün ortaya çıkışına kadar gerekli basamaklar sanılandan daha yavaş, genellikle yıllar içerinde gelişir.
Hücre çekirdeğindeki zararlı genetik değişikler de uzun süre içerisinde oluşur ve sonuçta ilgili hücreyi kanser hücresi haline getirirler. Kanserlerin büyük çoğunluğu bu şekilde gelişir. Hasar bir ya da birkaç hücreden başlar. Hastalık da ilerleyen yaşlarda görülür.
İçindekiler
“Genetik kanser” mi, “kalıtsal kanser” mi? Kalıtsal kanserlerde bebek daha doğduğunda mutasyona uğramış genler taşır Kalıtsal kanserlerin farklılıkları Tanıdığımız kansere neden olan gen mutasyonları ve neden oldukları kanserler Genetik testler neden herkese yapılmaz Meme kanseri için örnek vermek gerekirse…Bazı durumlarda kansere neden olacak zararlı genetik mutasyon anne ya da babadan yenidoğan bebeğe geçmiş olur. Çocuk bu mutasyon ile doğmuş olur ve ilerleyen yaşlarda bu kişilerin bir kısmında kanser ortaya çıkar. Bunlara “kalıtsal kanserler” denir. Çünkü kalıtsal olmayan, kişinin kendisinde zaman içerisinde oluşan diğer kanserler de sonuçta “genetiktir”. Kalıtsal olmayan ve kanser hastalıklarının çoğunu, yaklaşık %80-90’ınını oluşturan kanserlere “sporadik kanser” demek daha doğru olur.
Kansere neden olabilecek hasarlı gen taşıyan ebeveynin -kendisi kanser olsun ya da olmasın- çocuğuna bu bozuk geni aktarmış olma olasılığı %50’dir.
Kanser sık bir hastalıktır. Dolayısıyla bir ailede birden çok kişi kanser hastası olabilir ve yalnızca bu durum kanserin kalıtsal olduğu anlamına gelmez. Ancak, aynı kanserin (ya da meme ve yumurtalık gibi aynı gen hasarından oluşabildiğini bildiğimiz kanserlerin) aynı ailede birden çok kuşakta görülmesi ya da aynı kuşaktaki birden çok akrabada ortaya çıkması anlamlıdır.
Ayrıca, kalıtsal kanserler -sporadik eşdeğerlerinden farklı olarak- genellikle daha erken yaşlarda görülürler, daha agressif olabilirler ve mikroskop altındaki görünümleri daha farklı olabilir. Tedaviye yanıtları da farklı olabilir, bazı ilaçlara duyarlılıkları da farklı olabilir.
Bu konudaki bilgilerimiz yıllar içerisinde artmaktadır. En iyi bildiğimiz mutasyonlar muhtemelen BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonlarıdır. Ancak bunların dışında PALB2, ATM, CHEK2, PTEN, TP53, CDH1, STK11, NF1, MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, EPCAM, BRIP1 gibi, sayıları gün geçtikçe çoğalan genlerdeki mutasyonlar bilinmektedir. Yalnızca BRCA1 ya da BRCA2 genlerinde bile yüzlerce farklı, kanser yapıcı mutasyonu biliyoruz; yani konu sanıldığından daha karmaşık.
Anne ya da babalarından bu genleri mutasyona uğramış olarak almış olan çocukların ileri yaşlarında kanser olma olasılıkları ortalamanın çok üzerindedir.
Hücre içerisindeki genetik kodun ve buradaki normal dışı gen tanımlamalarının analizi çok zahmetli, uzun süreli, yalnızca özel laboratuvarlar tarafından yapılabilen ve sonuçta pahalı testlerdir. Bugünkü tıbbi teknoloji ve olanaklar -anlamlı bir sonuç çıkma olasılığının da çok düşük olduğunu düşünürsek- tüm kanser hastalarına ya da akrabalarına bu analizlerin yapılmasına izin vermemektedir.
Ama, örnek olarak meme kanseri olan bir hastanın:
gibi durumlarda genetik analizler yapılmalıdır.
Son güncellenme tarihi: 01 Ekim 2020
Yayınlanma tarihi: 01 Ekim 2020
0 dk
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Bölüm Doktorları
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Onkoloji Merkezi (Kanser Merkezi)
Önerilen Sağlık Yazıları
20 Eylül 2023 Çarşamba
Kanserden korunmanın 13 yolu
20 Ağustos 2023 Pazar
Cilt (Deri) Kanseri: Nedir, Belirtileri, Tanı ve Tedavisi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Mide Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nedir?
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Pankreas Kanseri Belirtileri, Risk Faktörleri, Tanı ve Tedavisi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Rektum Kanseri: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Ağız Kanseri: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Baş Boyun Kanserleri: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Dil Kanseri: Nedir, Belirtileri, Çeşitleri
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Farenks, Yutak Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavi Süreci
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Nazofarenks Kanseri: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Karaciğer Kanseri
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Safra Kesesi Kanseri
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Kemik Kanseri: Nedir, Çeşitleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavi
500 kez okundu
21 Ağustos 2023 Pazartesi
Yumuşak Doku Kanseri (Sarkom): Nedir, Belirtileri, Türleri ve Tedavisi
500 kez okundu
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Mesane Kanseri Belirtileri, Tanı ve Tedavi Süreci
500 kez okundu
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Prostat Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
500 kez okundu
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Testis kanseri nasıl anlaşılır, nasıl tedavi edilir
500 kez okundu
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Testis Kanseri Belirtileri, Tanı ve Tedavisi
500 kez okundu
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Rahim Ağzı Kanseri
500 kez okundu
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Vulva Kanseri: Nedir, Çeşitleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavi
500 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri: Belirtileri, Çeşitleri ve Tedavisi
420 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Kanser Nasıl Oluşur?
444 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Ortopedik Onkoloji
444 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Lenf Kanseri (Lenfoma) Nedir?
400 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Lösemi (Kan kanseri): Nedir, Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
444 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Akciğer Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
555 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Palyatif Bakım: Nedir, Nasıl Alınır, Şartları Nelerdir?
444 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Likit Biyopsi Nedir? Likit Biyopsi Nasıl Yapılır?
444 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Larenks (Gırtlak) Kanserleri
444 kez okundu
24 Ağustos 2023 Perşembe
Deri Kanseri Türleri, Tanı ve Tedavi Süreçleri
444 kez okundu
15 Eylül 2023 Cuma
Kanser Nedir? Tanı ve Tedavi Yöntemleri
20 Eylül 2023 Çarşamba
Yanlış tedavi nedeniyle kanser tüm vücuduna yayıldı
20 Eylül 2023 Çarşamba
Kanser hakkında doğru bilinen yanlışlar
20 Eylül 2023 Çarşamba
İmmünoterapi Nedir? İmmünoterapi Nasıl Uygulanır?
20 Eylül 2023 Çarşamba
Yumurtalık (Over) Kanseri
20 Eylül 2023 Çarşamba
Böbrek Kanseri Belirtileri ve Tedavi Yöntemi
18 Ekim 2023 Çarşamba
Kanser Ağrısı
18 Ekim 2023 Çarşamba
Kemik Tümörleri
9 Kasım 2023 Perşembe
Kanser Tedavisi Nedir? Kanser Tedavisi Nasıl Yapılır?
Öne Çıkan Kanser Yazıları