Testis Kanseri: Belirtileri, Teşhis & Tedavi Yöntemleri

Testis kanseri, erkek üreme sisteminin bir parçası olan testislerde (erkek yumurtalıkları) gelişen ve çoğunlukla genç erişkinlerde görülen bir kanser türüdür. Özellikle 15–35 yaş arası erkeklerde en sık rastlanan malign hastalık olan testis kanseri, erken tanı konulduğunda tedaviye çok iyi yanıt verir ve sağkalım oranları oldukça yüksektir. Genellikle tek testiste ortaya çıkan tümörler, bazı durumlarda ağrısız bir şişlik ya da sertlik hissi ile fark edilir. Hızlı seyretme potansiyeline rağmen testis kanseri, erken tanı ve modern tedavi yöntemleri sayesinde yüksek oranda iyileşme sağlayan bir hastalıktır.

Testis Kanseri Belirtileri

Bu kanser türü genellikle hızlı ilerlemesine rağmen, çoğu zaman ilk belirti ağrısız bir testis şişliği veya sertliktir. Semptomlar genellikle tek taraflıdır ve çoğu hasta, testisinde normalden farklı bir kitle fark ederek doktora başvurur. Aşağıda en sık görülen testis kanseri belirtileri kısa açıklamalarıyla birlikte listelenmiştir:

• Testiste ağrısız şişlik veya sert kitle: Genellikle bir testiste, zamanla büyüyen ve sertleşen, genellikle ağrı yapmayan bir kitle fark edilir.
• Testiste dolgunluk veya ağırlık hissi: Testis torbasında ağırlık hissi ya da rahatsızlık hissi sık görülen belirtilerden biridir.
• Alt karın veya kasık bölgesinde ağrı: Tümörün büyümesiyle kasıklara veya alt karın bölgesine vuran hafif bir ağrı oluşabilir.
• Testis boyutunda fark edilir değişiklik: Testislerden biri büyüyebilir, küçülebilir ya da sarkabilir.
• Sıvı birikimi (hidrosel): Skrotumda (testis torbası) ani sıvı birikimi gelişebilir.
• Meme dokusunda hassasiyet veya büyüme (jinekomasti): Hormon salgılayan tümörlerde meme dokusunda hassasiyet veya büyüme olabilir.
• Cinsel istekte azalma: Hormonal etkiler nedeniyle libido düşüklüğü yaşanabilir.
• Sırt veya bel ağrısı: Tümör lenf nodlarına ya da omurgaya yayılmışsa belde sürekli ağrı görülebilir.
• Nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı: İleri evrede akciğer metastazı durumunda görülebilecek bulgulardır.

Bu belirtiler testis kanserine özgü olmayabilir. Ancak özellikle testiste kitle ya da büyüme gibi değişiklikler fark edildiğinde, zaman kaybetmeden bir üroloji uzmanına başvurulması gerekir. Erken tanı, tedavi başarısını ciddi oranda artırır.

Testis Kanseri Evreleri

Testis kanseri, TNM evreleme sistemine göre sınıflandırılır. Bu sistemde T (tümör büyüklüğü ve yayılımı), N (lenf nodu tutulumu) ve M (uzak metastaz varlığı) dikkate alınır. Evreleme; tedavi planının oluşturulması, prognozun belirlenmesi ve hastanın yaşam beklentisinin değerlendirilmesi açısından büyük önem taşır. Erken evrelerde başarı şansı çok yüksektir; ileri evrelerde ise sistemik tedaviye ağırlık verilir.

1. Evre Testis Kanseri

Tümör testisle sınırlıdır ve lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım yoktur. Bu evre genellikle semptom vermeyen veya hastanın kendi fark ettiği testis şişliğiyle teşhis edilir. Belirtiler şöyledir:

• Tek testiste ağrısız, sert kitle
• Testis torbasında dolgunluk
• Hafif testis hassasiyeti

Tümör sadece testiste sınırlıdır. Lenf nodu ve uzak metastaz yoktur. Serum tümör belirteçleri hafif yüksek olabilir.

Tedavi seçenekleri şöyledir:

• Radikal inguinal orşiektomi (testisin çıkarılması)
• Aktif izlem (düşük riskli seminomalarda)
• Adjuvan kemoterapi veya radyoterapi (seminoma vs non-seminoma ayrımına göre)
• Tümör belirteçleri takibi (AFP, LDH)

2. Evre Testis Kanseri

Bu evrede kanser testis dışına çıkmıştır ve retroperitoneal (karın arkasındaki) lenf nodlarına yayılmıştır; ancak uzak metastaz yoktur. Şu belirtilerle kendini gösterir:

• Testis şişliği ve ağrısı
• Karın veya bel bölgesinde baskı veya ağrı
• Halsizlik, iştahsızlık

Genellikle 2–5 cm çapında lenf nodu metastazı mevcuttur. Uzak metastaz yoktur. Tümör belirteçleri genellikle belirgin şekilde yüksektir.

Tedavi seçenekleri şu şekildedir:

• Radikal orşiektomi + sistemik kemoterapi (
• Lenf nodu diseksiyonu
• Serum tümör belirteçlerinin takibi
• Adjuvan radyoterapi

3. Evre Testis Kanseri

Lenf nodu yayılımı daha yaygındır ve/veya uzak organlara (örneğin akciğer) metastaz başlamıştır. Bu evrede tümör belirteçleri genellikle çok yüksektir. Belirtiler şöyledir:

• Belirgin testis kütlesi
• Bel veya karın ağrısı
• Göğüs ağrısı, nefes darlığı
• Kilo kaybı, halsizlik
• Sırt bölgesinde sabit ağrı

Yaygın lenf nodu tutulumu görülür. Akciğer gibi uzak organ metastazı olabilir. Serum belirteçleri orta-yüksek seviyede gözlenebilir. Tedavide aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

• Radikal orşiektomi
• Yoğun sistemik kemoterapi (genellikle 3–4 kür BEP)
• Gerekirse ikinci basamak kemoterapi
• Radyolojik takiple nodül regresyonu izlenir

4. Evre Testis Kanseri

En ileri evredir. Kanser akciğer dışındaki uzak organlara da yayılmıştır (örneğin karaciğer, beyin, kemik). Tümör belirteçleri genellikle aşırı yüksektir. Tedavi süreci daha kompleks ve uzun sürelidir. Belirtiler şöyledir:

• Testis dışında vücudun farklı yerlerinde ağrı (özellikle sırt, göğüs, baş)
• Nefes darlığı, öksürük
• Sarılık (karaciğer metastazı)
• Nörolojik belirtiler (beyin metastazı varsa)
• Şiddetli yorgunluk ve zayıflama

Akciğer dışı metastazlar, serum belirteçlerinde çok yüksek değerler, lenfatik ve hematolojik yayılım mevcuttur

Tedavi şu yöntemler uygulanabilir:

• Yoğun sistemik kemoterapi (4+ kür BEP veya TIP rejimi)
• Yüksek doz kemoterapi ve kök hücre nakli (seçilmiş vakalarda)
• Radyoterapi (özellikle beyin metastazı varsa)
• Palyatif destek ve rehabilitasyon hizmetleri

Testis Kanseri Türleri

Testis kanseri, büyük oranda germ hücreli tümörler olarak sınıflandırılır ve bu tümörler seminomalar ile non-seminomalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Ayrıca daha nadir görülen testis tümörleri arasında stromal tümörler ve ikincil (metastatik) testis kanserleri yer alır. Kanserin türü, hem tedavi yaklaşımını hem de tedaviye verilecek yanıtı doğrudan etkiler. Bu nedenle biyopsi sonrası yapılan patolojik inceleme, sadece tanı koymak için değil aynı zamanda tümörün alt tipini belirlemek için gerekir:

• Seminom (Seminomatöz Germ Hücreli Tümör): Seminomlar, testis kanserlerinin yaklaşık %40-50’sini oluşturur. Genellikle daha yavaş büyürler ve radyoterapiye hassastırlar. 30–40 yaş arası erkeklerde daha sık görülür. Tümör belirteçlerinden sadece B-hCG bazen hafif yükselirken, AFP genellikle normaldir.
• Non-seminom (Non-seminomatöz Germ Hücreli Tümör): Bu grup daha agresif seyreder ve daha erken yaşlarda (20–35 yaş) görülür. Non-seminomlar tek başına veya karma (mikst) yapıda olabilir. Alt tipleri arasında embriyonel karsinom, yolk sac tümörü, koryokarsinom ve matür immatür teratom bulunur. AFP ve/veya B-hCG seviyeleri genellikle belirgin şekilde yüksektir.
• Stromal (Destek Hücreli) Tümörler: Testisin sertoli veya leydig hücrelerinden kaynaklanan nadir tümörlerdir. Genellikle iyi huyludur ancak bazıları malign seyredebilir. Çocuklarda ve yaşlı erkeklerde görülebilir.
• Sekonder (İkincil) Testis Tümörleri: Testise başka bir organdaki kanserin metastaz yapması durumudur. En sık prostat, akciğer ve melanom kaynaklıdır. Oldukça nadirdir ve genellikle ileri yaşta görülür.

Testis kanseri çoğunlukla germ hücreli tümörlerden oluşur ve bu tümörlerin alt tipi, tedavi yönteminin belirlenmesinde belirleyicidir. Seminomlar daha yavaş ilerlerken, non-seminomlar daha agresif seyredebilir ve daha yoğun tedavi gerektirir. Nadir görülen stromal ve sekonder tümörlerde ise bireysel tedavi planlaması yapılır. Patolojik sınıflandırma bu nedenle hastalığın yönetiminde temel oluşturur.

Testis Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Testis kanseri tanısı genellikle hasta tarafından fark edilen bir kitle ya da testislerdeki farklılıkla başlar. Bu kanser türünde fiziksel muayene kadar görüntüleme yöntemleri, tümör belirteçleri ve histopatolojik analiz de hayati rol oynar. Erken tanı, hem tedavi sürecini kolaylaştırır hem de sağkalım oranlarını artırır. Şüpheli her testis kitlesi, cerrahi olarak çıkarılana kadar testis kanseri kabul edilmelidir. Bu doğrultuda izlenen temel teşhis adımları şöyledir:

Fizik Muayene

Üroloji uzmanı tarafından yapılan muayenede testislerde ele gelen kitle, sertlik veya asimetri değerlendirilir. Aynı zamanda lenf nodları, karın bölgesi ve meme dokusu da kontrol edilir.

Skrotal Ultrasonografi

Tanıda ilk başvurulan görüntüleme yöntemidir. Yüksek frekanslı ultrason ile testisin iç yapısı incelenir. Tümör varlığı, kistin ayrımı, kitlenin sınırları ve damar yapısı değerlendirilir.

• %95’in üzerinde doğruluk sağlar
• Radyasyona maruz bırakmaz
• Acısız ve hızlı bir yöntemdir

Serum Tümör Belirteçleri (Kan Testleri)

Bazı testis tümörleri belirli proteinlerin kanda artmasına neden olur. Bu belirteçler hem tanı koymada hem de evreleme ve tedavi takibinde kullanılır:

• AFP (Alfa-fetoprotein): Non-seminomlarda yükselir
• B-hCG (Beta-insan koryonik gonadotropin): Seminoma ve non-seminomalarda artabilir
• LDH (Laktat dehidrogenaz): Tümör yükünü ve yayılımı gösterir
• Bu testler, evreleme ve tedavi yanıtını değerlendirmede de kritik rol oynar

Abdominal ve Toraks Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Retroperitoneal lenf nodu yayılımı ve akciğer metastazlarını değerlendirmek için kullanılır. Testis kanserinin en sık metastaz yerlerinden olan akciğer, karın ve pelvis detaylı incelenir. Tedavi planlamasında ve evrelemede kullanılır

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)

Özellikle sinir yapılarına yakın tümörlerde ya da beyin metastazı şüphesinde kullanılır. Ayrıca çocuklarda veya kontrast madde verilemeyen hastalarda BT’ye alternatif olabilir.

PET/BT Tarama

Yüksek evreli ya da tekrarlayan hastalıkta metabolik aktivitesi yüksek bölgeleri gösterir. Özellikle tedavi sonrası kalan kitlelerin canlı tümör mü yoksa fibroz doku mu olduğunu anlamak için kullanılır.

Radikal İnguinal Orşiektomi (Tanısal Cerrahi)

Kesin tanı, testisin kasık yoluyla çıkarılması (inguinal orşiektomi) ve alınan dokunun patolojik olarak incelenmesi ile konur. Skrotal yoldan biyopsi yapılmaz çünkü kanserin yayılma riskini artırabilir.

Histopatolojik İnceleme

Testisten alınan doku mikroskop altında incelenerek tümörün hücre tipi (seminom, non-seminom, mikst vs.) belirlenir. Ayrıca hücrelerin saldırganlık derecesi ve lenfatik invazyon gibi detaylar da değerlendirilir.

Testis Kanseri Tedavi Yöntemleri

Testis kanseri tedavisinde amaç, hastalığı tamamen ortadan kaldırmak ve aynı zamanda hastanın yaşam kalitesini korumaktır. Günümüzde bu hedefe ulaşmak oldukça mümkündür çünkü testis kanseri, kemoterapiye en iyi yanıt veren kanser türlerinden biridir. Tedavi planı; hastalığın evresine, tümörün hücre tipine (seminom vs non-seminom), tümör belirteçlerinin düzeyine ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir. Aşağıda testis kanseri tedavisinde kullanılan temel yöntemler detaylı şekilde açıklanmıştır:

Radikal İnguinal Orşiektomi (Cerrahi Tedavi)

Testis kanseri tanısı netleştiğinde ilk ve kaçınılmaz adım, hastalıklı testisin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bu işleme radikal inguinal orşiektomi adı verilir ve kasık üzerinden yapılır.

• Tümörün yayılımını engellemek için skrotumdan değil kasıktan giriş yapılır.
• Hem tanısal hem de tedavi edici bir işlemdir.
• Çıkarılan testis, patolojik incelemeye gönderilir.
• Gerekirse estetik ya da psikolojik nedenlerle testis protezi yerleştirilebilir.

Retroperitoneal Lenf Nodu Diseksiyonu (RPLND)

Non-seminom tümörlerde, retroperitoneal lenf nodlarına yayılım söz konusuysa uygulanır. Açık veya laparoskopik cerrahiyle karın arkasındaki lenf düğümleri çıkarılır.

• Tanı ve evreleme amaçlıdır.
• Kemoterapi sonrası rezidüel kitlelerin temizlenmesi için uygulanabilir.
• Yan etkiler arasında ejakülasyon refleksinin kaybı olabilir.

Radyoterapi

Seminom tipi testis kanserinde, özellikle erken evrelerde cerrahi sonrası lenf nodu yayılımını engellemek amacıyla kullanılır. Non-seminomlarda tercih edilmez.

• Hedefli radyoterapi cihazları ile retroperitoneal alan hedeflenir.
• Genellikle 2–3 hafta süren bir program uygulanır.
• Yan etkileri hafif düzeydedir; yorgunluk, bulantı gibi.

Kemoterapi

Testis kanseri, kemoterapiye en duyarlı kanser türlerinden biridir. Özellikle orta-ileri evrede ya da metastatik hastalıkta ana tedavi yöntemidir.

• BEP Protokolü (Bleomisin, Etoposid, Cisplatin): En yaygın uygulanan kemoterapi şemasıdır.
• VIP Protokolü (Etoposid, Ifosfamide, Cisplatin): BEP’e alternatif olarak kullanılır.
• Seminom ve non-seminomlarda farklı doz ve kür sayıları planlanır.
• Yüksek riskli hastalarda yüksek doz kemoterapi ve kök hücre desteği uygulanabilir.

Hedefe Yönelik Tedavi ve Takip

Testis kanseri tedavisinde doğrudan hedefe yönelik biyolojik ajanlar rutin olarak kullanılmaz, ancak araştırmalar devam etmektedir. Kemoterapi sonrası hastanın uzun dönemli takibi çok önemlidir:

• Tümör belirteçleri (AFP, B-hCG, LDH) düzenli izlenmelidir
• BT ve/veya MR taramaları belli aralıklarla tekrarlanır
• Fertilite (sperm) takibi ve sperm dondurma seçenekleri gözden geçirilmelidir
• Psikolojik danışmanlık ve onkolojik rehabilitasyon, özellikle genç hastalar için faydalıdır

Palyatif Tedavi

Nadir olmakla birlikte bazı ileri evre vakalarda tümör sistemik olarak yayılmış olabilir. Bu durumda amaç yaşam süresini uzatmak ve semptomları azaltmaktır.

• Ağrı yönetimi ve destek tedaviler
• Organ fonksiyonlarını korumaya yönelik yaklaşımlar
• Beslenme desteği ve psikososyal destek
• Gerekirse ikinci basamak kemoterapi veya klinik araştırmalara katılım

Testis kanseri, genç erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden biri olmasına rağmen, erken tanı ve doğru tedavi ile iyileşme oranı en yüksek olan malign hastalıklardan biridir. Kendi kendine testis muayenesi alışkanlığı kazanmak, bu hastalığın erken dönemde fark edilmesini sağlayarak tedavi sürecini kolaylaştırır. Günümüzde cerrahi kemoterapi ve radyoterapi gibi yöntemlerle bireye özel tedavi planları uygulanmakta; hastaların hem fiziksel hem de psikolojik iyilik halleri gözetilerek bütüncül bir yaklaşım benimsenmektedir. Bu süreçte düzenli takip, tümör belirteçlerinin izlenmesi ve yaşam tarzı danışmanlığı da tedavinin ayrılmaz parçalarıdır. Dolayısıyla testis kanseri, farkındalıkla birleşen tıbbi gelişmeler sayesinde artık yüksek oranda kontrol altına alınabilir ve birçok hasta sağlıklı yaşamına geri dönebilir.