Hemogram (Tam Kan Sayımı) Nedir?

Günümüzde hastalıkların çoğunun tespitinde ilk başvurulan değerlendirme kan testidir. Tam kan sayımı, CBC ya da hemogram testi, hastanelerde her gün çok sayıda hastaya uygulanır ve hem tanı hem takip için önemli bilgiler edinilir. Uzman hekimler tarafından kan testlerinin yorumlanması, hastanın öyküsü ile birlikte değerlendirilmesi ve diğer hastalıkların da göz önüne alınması ile hekimin uygulayacağı tedaviye ışık tutar. Hemogram testi sayesinde kandaki hücre gruplarının normal sayı aralığı ile hastanın hücre sayısı kıyaslanır. Bazı patolojik durumlarda ortaya çıkan hücreler ya da bu hücrelerin sayıca artışı ile hastalıklara tanı konulabilir. Hastada alınmış birkaç mililitre kan ile laboratuvar ortamında pek çok tedavi için yönlendirici bilgiler edinilebilir.

Hemogram Nedir?

Kan sıvısı içerisinde vücut hakkında önemli bilgilerle ilgili çıkarım yapılabilir, hastalık tanısı konulabilir, tedavide gidilen yol için aydınlatıcı veriler elde edilebilir. Bu nedenle kanın içerisindeki hücreler laboratuvar ortamında incelenerek hekimler için önemli veriler sunar. Hemogram sonucu alınan değerler mutlaka uzman bir hekim tarafından yorumlanmalıdır. Çünkü hastada herhangi bir değer yüksek ya da düşük olabilir ama bu durumun patolojik bir sorunla eşleşiyor olup olmadığı ancak uzman bir hekim tecrübesiyle anlaşılabilir. Farklı hastalarda aynı değerin aynı oranda olması durumu, her iki hastada da aynı hastalık görüldüğü anlamına gelmez. Bu karşılaştırmayı iki hastanın da öyküsünü değerlendirerek karar veren bir hekim yapabilir. 
 

Hastadan steril şekilde alınan ve yeterli miktarı mor kapaklı tüpe alınan kan biyokimya laboratuvarına gönderilir ve uzman laborantlar tarafından test yapılır. Hemogram ile ölçülen değerler kan hücreleri miktarı ve hücrelerin oranıdır. Hemogramda bakılan kan hücreleri ve diğer parametreler şunlardır: 

• Eritrosit (alyuvarlar ya da kırmızı kan hücreleri)-RBC 

• Lökosit (akyuvarlar ya da beyaz kan hücreleri)-WBC 

• Hemoglobin-HGB 

• Hematokrit-HTC 

• Trombosit (platelet)-PLT 

• Eritrosit indeksleri (MCH, MHCH, MCV, RDV) 

• Lökosit indeksleri (nötrofil, lenfosit, monosit, bazofil, eozinofil) 

Yukarıdaki parametrelerin sağlıklı kadın ve erkek vücuduna göre belirlenmiş ve kabul edilen referans aralıkları bulunur. Sağlıklı olduğu kabul edilen bu referans aralığının dışında değerler görülmesi durumunda hekim hastayı takip edebilir ya da ihtiyaç halinde tedavi planlayabilir. Bu ölçütlerin aralığı ise aşağıdaki gibidir (1): 

• Eritrosit: 1 litre kanda 4,4-6,4 hücre arası 

• Hemoglobin: 1 desilitre kanda 12,8-19 gram 

• Hematokrit: Yaklaşık %38-55  

• MCH (ortalama hücre hemoglobin miktarı): 24,8-32,8 piktogram 

• MHCH (ortalama hücre hemoglobin konsantrasyonu): 1 desilitre kanda 32,2-35,2 gram 

• MVC (ortalama eritrosit hacmi): 75,7-95,6 femtoliter 

• RDW (eritrosit dağılım genişliği): %11,3-15,2 

• PLT(platelet): 1 mililitre kanda 150 bin-450 bin hücre 

• Neu (nötrofil): %28-63,3 

• Mon(monosit): %3,4-13,3 

• Bas (bazofil): %0,3-1,1 

• Lym (lenfosit): %27,2-60 

• Eos (eozinofil): %1,1-11,9 

Her bir kan hücresi ve bunların oranı ile ilgili değerler hastalıklar hakkında bazı fikirler verebilir. Bazı parametreler ise direkt hastalığı düşündürebilir. Bağışıklık sisteminden kemik iliği hastalıklarına kadar geniş bir hastalık grubu kan testleri sayesinde hızla tanı alabilir.  

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Nasıl Yapılır?

Tam kan sayım testi olarak adlandırılan hemogram ile kanda normal şartlarda bulunan ya da hastalık anında ortaya çıkan hücreler ve bu hücrelerin sayısı tespit edilir. Vücutta normalde de bulunan hücrelerin bazı durumlarda çok fazla artışı hastalıkların habercisi olabilir. Hemogram testi parametreleri, hekimlerin hasta için tam tetkik istediği durumlarda bakılan ilk parametrelerden biridir. Kan testi için gereken kan genellikle ön koldaki toplardamardan alınır. İntravenöz (toplardamar içi) olarak alınan kan miktarı 2 mL kadardır. Hemogram testinde bakılan değerler açlık ve toklukla değişmez. Hemogram parametreleri genellikle uzun vadeli hastalıkları ortaya koyduğu için hastanın aç olması testin sonucunu etkilemeyecektir.  
 

Enjektörle kan alınırken hastalar farklı kapak rengindeki tüpler görebilir. Tüplerin dip kısmındaki koyu kıvamlı çözücü madde başta olmak üzere bu tüplerin kullanım amacı ve her tüpten elde edilecek veriler farklıdır. Bu nedenle tüplerin kapak renklerine göre kanın içeriğinde hangi hücrelerin ya da değerlerin oranına bakılacağı ayırt edilir. Hemogram testinde ise mor kapaklı tüplere enjeksiyonla alınan hasta kanı gerekir. Hemogram tüplerine baze EDTA’lı tüp de denebilir. Çünkü hemogram testi için gereken mor kapak rengindeki tüplerin alt kısmında kıvamlı hale EDTA denen çözücü madde vardır. Biyokimya laboratuvarında kanın bir süre bekleyeceği düşünülürse bu sürede pıhtılaşma yaşanmaması için tüpe çözücü eklenir. Hemogram tüpleri EDTA’lı tüp olarak isimlendirilse de farklı çalışmalarda da EDTA içeren tüpler kullanıldığından bu tabir tam olarak doğru değildir. İntravenöz olarak kan alındıktan sonra tüpün kapağı kapatılmalı ve tüp bir defa ters düz edilmelidir. Tüm çalkalanmamalıdır. Daha sonra Hemogram tüpü biyokimya laboratuvarına giderek istenen değerlere bakılır.  

Hemogram Ne Zaman Yapılır?

Hemogram testi istenen hastaların bazı ortak belirtilerle gelmesi söz konusu olabilir. Çünkü hemogram ile ölçülen değerler kan hücreleri ile direkt ilişkilidir. Kan üretimi ise yetişkin bireylerde kemiğin içinde kanala benzeyen yapıdaki iliklerde gerçekleşir. Kemik iliğinde kan üretimi olduğu için kemik iliği hastalıkları kan testinde belirgin olabilir ve bu hastalıkların teşhisi bu sayede daha hızlı olabilir. Hemogram testi ayrıca patojen hastalıklarda da ciddi olarak anormal değerler gösterebilir. Viral, bakteriyel, parazitik, fungal hastalıklarda beyaz kan hücre grubundaki değerler farklı farklı artış gösterebilir. Patojenlerle direkt savaşan ve bu yolla hücre sayısını arttıran hücreler beyaz kan hücre grubudur. Bağışıklık sistemi patojenin vücuda girmesi ile aktif çalıştığı için bağışıklığı direkt etkileyen hastalıklarda da yine hemogram testi istenebilir. Beyaz kan hücreleri immünolojik vakalarda da ciddi şekilde artış gösterebilir. Tam kan sayımı gerektiren bu hastalıklar ve başka hastalıkların da tespiti için aşağıdaki belirtiler hastaları harekete geçirebilir: 

• Uzun süreli halsizlik 

• İstemsiz kilo kaybı 

• Ateş 

• Kusma 

• Uzun süreli karın ağrısı 

• Karında şişlikler 

• Vücutta neden kaynaklandığı anlaşılmayan morluklar 

• Diş eti şişmeleri 

• Lenf bezlerinde ağrı ve şişlikler 

Yukarıdaki belirtilerden biri olması herhangi bir hastalık tespiti olmayabilir. Ancak bu hastalıkların uzun süreli var olması ve birden fazla şikayetin olması durumunda hemogram istenebilir.  

Hangi Hastalıkların Teşhisinde Kullanılır?

Hemogram testinden ile pek çok hastalığın takibi yapılabilir. Hekimlerin hasta kontrollerinde yeni gelişmelerin olup olmadığını değerlendirmelerine olanak verebilir. Ayrıca tam kan sayımından yeni hastalıkları erken teşhisinde de fayda sağlanır. Tam kan sayım testi sayesinde tespit edilecek ve ileri tetkik istenebilecek hastalıklar arasında  

• lösemi olarak bilinen miyelodisplastik sendrom tipleri, 

• kalp hastalıkları,  

• patojen enfeksiyonu kaynaklı hastalıklar,  

• otoimmün bozukluklar, agranülositoz,  

• orak hücreli anemi, talasemi gibi kan hücresi fonksiyon bozuklukları, 

• lenfoma 

• enfeksiyon gibi hastalıklar vardır.  

Hemogram testi hastaneye belli şikayetlerle başvurulduğunda istenen ve hastalıkların ön tanısında yol gösteren bir çeşit kan hücreleri inceleme testidir. Hemogram ile şüphe duyulan ölçütler varsa hekim ileri tetkik isteyebilir. Bu nedenle hastalıkların tanısında ve var olan hastalıkların takibinde kan testi yadsınamaz öneme sahiptir. Eğer sizde de uzun süreli anormal belirtiler varsa yeterli donanım sunan kliniğimizde uzman hekimlerimize muayene olabilir, kan testi yaptırabilirsiniz.